 |
| דער בדחן בײַם סקלאָיער שטיבל אין באָראָ־פּאַרק |
| Credit: Ezra Glinter |
ווי אַ פֿאַרווײַלונג, האָט מען אויפֿגעפֿירט אַ פּורים־שפּיל אויף ענגליש, "דײַנע המן־טאַשן הרגענען מיך אַוועק"; אַ ספּעקטאַקל מיט אַ פּראָגרעסיוון סדר־היום, געשריבן און רעזשיסירט פֿון דזשעני ראָמיין. די שפּיל האָט מיט הומאָר אַרויסגעהויבן פֿאַרשיידענע סאָציאַלע פּראָבלעמען אין דער ניו־יאָרקער געזעלשאַפֿט, און נישט געלאָזט דעם עולם פֿאַרגעסן, אַז זיי זענען מחויבֿ צו העלפֿן. אינעם מוזיקאַלישן טייל האָט מען געהערט ייִדיש, ווען דער קאַפּעלמײַסטער, אַבֿי פֿאָקס־ראָזען, האָט געזונגען מיטן עולם "באַלעבאָסטע זיסינקע" און אַנדערע ייִדישע לידער.
צו הערן די מגילה, ערבֿ פּורים, זענען געפֿאָרן מײַן פֿרוי נחמה און איך צו דער אַזוי־גערופֿענער "6טער גאַס־שיל" אין מאַנהעטן, וווּ דער אָרטאָדאָקסישער רבֿ איז גרעג וואָל, אַ באַקאַנטער דזשעז־סאַקסאָפֿאָניסט. פֿאַר אים איז דער פּורים טאַקע געווען אַ יום־טובֿ: ער האָט קוים מיט צרות נאָך פֿאַרשיידענע פּראָצעסן אין געריכט, באַקומען דאָס רעכט אָנצופֿירן מיט דער שיל, נאָך דעם ווי אַ גרופּע פֿונעם מנין, אָנגעפֿירט פֿון חב״דניקעס, האָבן זיך אַרויסגעשטעלט ווי די אמתע באַלעבאַטים פֿון דער סינאַגאָגע. דער לעגאַלער קאַמף, הער איך, האָט זיך נאָך אין גאַנצן נישט געענדיקט...
נאָכן לייענען די מגילה, האָט זיך דער מנין משׂמח געווען מיט עסן, מוזיק און טענץ. דער קלאַרנעטיסט אַלעקס קאָנטעראָוויטש, פּײַקלער אַהרן אַלעקסאַנדער, זינגער מיישקע אַלפּערט און אַנדערע מוזיקער, צווישן זיי, צוויי פּײַקלער פֿון מערבֿ־אַפֿריקע, האָבן אונדז מהנה געווען.
 |
| אין "אמונת־ישׂראל" גייט מען אַ טענצל |
| Credit: Ezra Glinter |
מיר האָבן אָנגעהויבן אונדזער "עקספּעדיציע" מיטן גרויסן באָבאָווער בית־מדרש, וואָס מע רופֿט הײַנט מיטן צונאָמען "באָבאָוו 48", ווײַל ער געפֿינט זיך אויף דער 48סטער גאַס. די "אַנדערע" באָבאָווער גרופּע, אויך נישט קיין קליינע, וואָס האָט זיך אָפּגעשפּאָלטן נאָך דעם ווי דער רבי איז ניפֿטר געוואָרן, רופֿט מען "באָבאָוו 45", ווײַל די גרופּע טרעפֿט זיך אויף דער 45סטער גאַס. אַרום 7:00 אין אָוונט איז אַ בדחן אויפֿגעטראָטן פֿאַרן באָבאָווער רבין מיט אָריגינעלע גראַמען און לידער, און דער עולם וואָס איז באַשטאַנען פֿון פֿינף אָדער זעקס הונדערט חסידים, האָט מיטגעזונגען. דער רבי האָט אויסגעזען צופֿרידן, איז דער עולם אויך געווען צופֿרידן.
דערנאָך זענען מיר געקומען אַ ביסל צו פֿרי צו הערן דעם ראָש־ישיבֿהס פּורים־דרשה אין דער ישיבֿה "אמונת־ישׂראל", אָבער דערפֿאַר האָבן מיר דאָרטן אַרײַנגעכאַפּט אַ טענצל. קיין מוזיקער האָבן דאָרטן נישט געשפּילט, נאָר אַ קאָמפּאַקטל־שפּילער, און דאָס איז שוין לאַנג, צום באַדויערן, די טענדענץ הײַנט אין די פֿרומע קרײַזן. אַ פֿידלער זעט מען שוין נאָר איין מאָל אין אַ יובֿל.
 |
| די פּורים־שפּיל בײַ באָבאָוו |
| Credit: Ezra Glinter |
צום ערשטן מאָל האָבן מיר באַזוכט דאָס וויזשניצער שטיבל. כאָטש איך אַליין שטאַם פֿון די וויזשניצער חסידים, איז מיר דאָס נישט אײַנגעפֿאַלן פֿריִער, ווײַל די וויזשניצער רביים וווינען נישט אין באָראָ־פּאַרק, נאָר אין בני־ברק און מאָנסי. אָבער אָן אַ רבי האָט מען סײַ־ווי פֿאַרבעטן אַ בדחן, אַ באַקאַנטער אין די קרײַזן, וואָס האָט דערציילט וויצן, ווי אַ קאָמיקער אויף טעלעוויזיע. ווי למשל: "איך טראָג מיט זיך אַלע מאָל מיט אַ פּאַראַשוט, אויב חלילה איך דאַרף עס אַמאָל האָבן. ווען איך האָב אים געקויפֿט האָט מען מיר פֿאַרזיכערט, אַז אויב ער עפֿנט זיך נישט, וועל איך צוריקבאַקומען דאָס געלט".
געוויינטלעך, פֿאַרענדיקן מיר אונדזער פּורים־עקספּעדיציע בײַ די סקולענער חסידים. דער רבי איז דער לעצטער רומעניע־געבוירענער גוטער־ייִד אין אַמעריקע, און צו אים קום איך שוין דרײַסיק יאָר יעדן פּורים. איך האָב נאָך פֿאַרבראַכט פּורים בײַ זײַן טאַטן אליעזר־זושאַ פּאָרטוגאַל ז״ל. דער בדחן, בנימין, איז אויפֿגעטראָטן דאָס יאָר, ווי אַלע מאָל, און די שטימונג איז געווען אַ גוטע, אפֿשר אַ קאַפּיטשקע שטילער ווי פֿאַר אַ יאָרן.
צוויי אַ זייגער בײַ נאַכט, ווי זאָלן מיר גיין איצט? צי גייט נאָך אָן אַ פּורים־שפּיל? זענען מיר צוריקגעגאַנגען צו "באָבאָוו 45" און געזען עטלעכע סצענעס פֿון דער שפּיל "דער גולם פֿון פּראָג"; אַ שפּיל סײַ מיט פֿיזישן הומאָר, סײַ מיט העלדישקייט, סײַ מיט אַ מוסר־השׂכּל. אַזוי איז געשלאָסן געוואָרן דער לאַנגער אָוונט. נישט שלעכט, האָב איך געמאַכט אַ חשבון — פֿיר בדחנים, איין פּורים־שפּיל, און אַ טענצל דערבײַ. נישט אומזיסט וואַרט איך אויף פּורים אַ גאַנץ יאָר!