ליטעראַטור

בײַ יונה סטעלמאַך איז געווען אַ שבת־צו־נאַכטס ווי אַלע מאָל. ער האָט געשפּאַנט איבערן שטיבל און נישט געהערט, ווי זײַן ווײַב נעכע האָט אים גערופֿן עסן וועטשערע:
— נו, וויפֿל מאָל דאַרף מען רופֿן? די בוריקלעך ווערן דאָך קאַלט!
— קאַלטע בוריקלעך־ראָסל איז נאָך געשמאַקער, — האָט יונה געזאָגט און זיך געזעצט עסן.
— פֿרומקע, גיי אויך צום טיש! — האָט נעכע אַ רוף געטאָן.
נאָר פֿרומקע איז, ווי פֿריִער, געזעסן אויף דער הילצערנער שלאָפֿבאַנק, מיטן אָפֿענעם ביכל אויף די קני. זי האָט פֿאַרפֿלאָכטן און פֿונאַנדערגעפֿלאָכטן דעם העל־ברוינעם צאָפּ. אירע באַקן האָבן זיך געצונדן און געלאָשן. אַ טיפֿער אומעט האָט אַראָפּגעקוקט פֿון איר פּנים און פֿון אירע גיך־גיך זיך פֿלעכטנדיקע בלייכע פֿינגער.
יונה איז נאָך וועטשערע אַרויס אין דרויסן. נעכע האָט ווידער דערמאָנט פֿרומקען: “וועטשערע". דאָס מיידל האָט זי פֿאַרצווייפֿלט אָנגעקוקט און שטיל געפֿרעגט:
— מאַמע, דער גרויסער טשוהון איז ליידיק?
— וואָס פֿרעגסטו, דו האָסט דאָך אַליין אײַנגעוויקלט אין אים באָב אויף זריעה.
— איך דאַרף האָבן הייס וואַסער.
— שטעל צו די קאַן.
— איך דאַרף אַ סך וואַסער.
— וואָס פֿאַר אַ באָד אין מיטן שבת־צו־נאַכט? וואָס גייסטו אַרום ווי אַ הון נאָך כּפּרות שלאָגן, זינט דער שמירער, דער שעלויע, איז אַוועקגעפֿאָרן?
— שטילער, דער טאַטע וועט דערהערן...
— נו, זאָל ער הערן, וואָסי, ער זעט נישט? סודות? — איז נעכע בלייך געוואָרן ווי קרײַד, אויסגעשריגן — יונה! יונה! אַהער גיי!
יונה איז אַרײַנגעגאַנגען, שטיין געבליבן לעבן שוועל און אַרויסגעברומט:
— ווי ווײַט איז דער אומגליק?
— צוויי חדשים, טאַטע.
— מיט אַ שעה צוריק האָסטו געהאַט אַ טאַטן, חצופֿה איינע! פֿון וואַנען איז ער כאָטשבע? דעם צאָפּ לאָז צו רו! די טריפֿהנע אויגאַנעס הייב אויף!
פֿרומקע האָט ווי נישט געהערט. יונה האָט געשפּאַנט איבער דער שטוב מיט אימפּעט, אַזש די פֿענצטער האָבן געקלונגען. נעכע האָט זיך אײַנגעוויקלט אין דער גרויסער פֿאַטשיילע און פֿאַרגראָבן די באַהאַלטענע הענט.
— שיט אָן זאַלץ דײַן כודאָזשניק! דו וועסט אים זען, ווי דײַנע אויערן. אַוורעמקע דעם בלעכער רוף — ער וועט מיט דיר גיין אין “זאַגס", דער בלעכער, ריר זיך!
— איך וועל אין ערגעץ נישט גיין.
— אַז איך זאָג, וועסטו שוין יאָ גיין, דו־אַו! — האָט יונה אויסגעשריִען און אַ פּאַטש האָט אַ וואָרף געטאָן פֿרומקעס קאָפּ אויף לינקס. פֿון צווייטן פּאַטש אויף רעכטס, איז בלוט גערונען פֿון פֿרומקעס נאָז. נעכע האָט אים אָנגעכאַפּט פֿאַר די הענט.
— הער אויף! דײַנע פּראַלניקעס נעם צו! איך גיי נאָך אַוורעמקען! האָסט צען אויגן אין קאָפּ!
* * *
ווען נעכע איז מיט אַוורעמקען אַרײַן אין שטוב, איז פֿרומקע געשטאַנען אויפֿן זעלבן אָרט. פֿון איר נאָז האָבן זיך געצויגן צוויי רינוועלעך בלוט.
— פֿרומעלע, האָסט געשיקט נאָך מיר? שווײַג נישט, זאָג אַ וואָרט, אָט בין איך!
— גוט־וואָך, אַוורעמקע! איך האָב געשיקט נאָך דיר! געדענקסט וואָס דו האָסט פֿאַראַכטאָגן געזאָגט צו מיר? קענסט זי נעמען, ס׳איז אין גאַנצן צוויי חדשים... ווייסט פֿון וועמען? פֿון ווינטן־שרײַבער, וואָס האָט אײַך באַמאָלט דעם קלוב, ריכטיק, ווי מיר האָבן הײַנט שבת־צו־נאַכט! — האָט יונה געזאָגט.
אַוורעמקע האָט געקוקט אויף פֿרומקען. זי האָט צוגעדעקט דאָס פּנים מיט ביידע הענט. צווישן אירע פֿינגער האָבן זיך נאָך געצויגן די רויטע רינוועלעך. עס האָט אויסגעזען, ווי זי וואָלט געהאַלטן אירע הענט פֿאַרן פֿלאַם. אַוורעמקע האָט זיך פֿאָרזיכטיק צוגערירט צו אירע הענט און הויך געזאָגט:
— שרײַט נישט אַזוי, יונה! שווערט זיך נישט. איר זײַט דערבײַ נישט געשטאַנען! ס׳איז פֿון מיר, נישט פֿון קיין אַנדערן! גייסט מיט מיר, פֿרומעלע? קום מײַן קרוין! — האָט אַוורעמקע געזאָגט און זי גענומען פֿאַר אַ האַנט.
נעכע האָט אַראָפּגענומען די פֿאַטשיילע פֿון זיך, אַ וואָרף געטאָן צו די אַוועקגייענדיקע. נאָר אַוורעמקע מיט פֿרומקען האָבן זיך נישט אומגעקוקט. די פֿאַטשיילע, אַן אויסגעשפּרייטע, פֿאַרשעמטע איז געבליבן ליגן אויף דער פּאָדלאָגע...