מיט צוויי וואָכן צוריק, אין דער פּרשה "יתרו", ווערט דערציילט, ווי די ייִדן האָבן מקבל געווען די תּורה אויפֿן באַרג סיני. דאָס גאַנצע פֿאָלק האָט באַקומען אויף אַ דירעקטן אופֿן די ערשטע צוויי געבאָט — צו גלייבן אין ג־ט, וואָס ער האָט זיי אויסגעלייזט פֿון דער מיצרישער שקלאַפֿערײַ, און נישט צו דינען די פֿאַלשע געטער. די עשׂרת־הדברות, בפֿרט די דאָזיקע צוויי מיצוות, זענען די עיקר־פּרינציפּן, אויף וועלכע עס "שטייט" די גאַנצע תּורה.
מע קאָן פֿאָרשטעלן די תּורה ווי אַ גרויסן "בוים", וואָס פֿון זײַן שורש, די צען געבאָט, "וואַקסן אַרויס" אַלע אַנדערע תּורה־ענינים. אַ צאָל מפֿרשים דערקלערן, ווי אַזוי אינעם טעקסט פֿון די עשׂרת־הדברות זענען דאָ פֿאַרשיידענע רמזים אויף די אַנדערע מיצוות. די צען געבאָט זענען אַקטועל נישט נאָר פֿאַר די ייִדן, נאָר אויך פֿאַר דער גאָרער וועלט; פֿון אַזאַ ספּעציפֿיש־ייִדישן ענין, ווי שבת, קאָנען די אַנדערע פֿעלקער אויך אָפּלערנען אַ סך וויכטיקע לימודים.
דערנאָך, אין דער פּרשה "משפּטים", ווערט דערקלערט אַ צאָל מיצוות, וואָס האָבן צו טאָן מיטן מישפּט — ווי אַזוי די דיינים זאָלן לייזן פֿאַרשיידענע סיכסוכים צווישן די מענטשן. די דאָזיקע ענינים זענען אויך וויכטיק פֿאַר דער גאַנצער וועלט, און ווערן באַטראַכט, לויט אַ צאָל הלכה־דעות, ווי אַ טייל פֿון די אַלמענטשלעכע "מיצוות־בני־נח".
הגם די דאָזיקע מיצוות זענען פּונקט אַזוי וויכטיק און ג-טלעך, ווי די צען געבאָט, זענען זיי, אין אַ געוויסן זין, אַנדערש. אין פֿאַרגלײַך מיט די עשׂרת־הדברות, וועלכע בלײַבן תּמיד אַקטועל אינעם טאָג־טעגלעכן לעבן, איז אין אַן עכט־ברודערלעכער געזעלשאַפֿט, ווי ס׳איז נישטאָ קיין סיכסוכים, זענען די הלכות פֿון מישפּטים רעלעוואַנט נישט אינעם בוכשטעבלעכן, נאָר אין אַ גײַסטיקן זין.
דאָס הייסט, אַז אין דער פּרשה "יתרו" גייט אַ רייד וועגן די אַלגעמיינע מיצוות, וואָס מע מוז סײַ אויספֿירן בגשמיות, סײַ שטרעבן צו באַגרײַפֿן זייערע אינערלעכע סודות, און אין דער פּרשה "משפּטים" ווערן באַהאַנדלט די ענינים, וואָס זייער גשמיותדיקער אַספּעקט ווערט אַלץ ווייניקער אַקטועל, ווען מע דערגרייכט בעסערע באַציִונגען צווישן די מענטשן.
אין דער הײַנטיקער פּרשה, "תּרומה", ווערט דערקלערט אַ פֿאַרקערטער ענין — ווי אַזוי אַ ריין־גײַסטיקע עבֿודה קאָן אַנטפּלעקן ג־טלעכקייט אין דער אַרומיקער וועלט. להיפּוך צו "משפּטים", גייט אין דער הײַנטיקער סדרה אַ רייד וועגן די ספּעציפֿישע ענינים פֿונעם משכּן, בפֿירוש נישט קיין טאָג־טעגלעכע הלכות, וואָס זענען מסוגל צו פֿאַרוואַנדלען די געוויינטלעכע פֿיזישע אַקציעס אין מיצוות, וואָס מער מע טראַכט זיך אין זיי אַרײַן.
דער אייבערשטער האָט געהייסן דעם ייִדישן פֿאָלק צו זאַמלען פֿאַרשיידענע מאַטעריאַלן, כּדי אויפֿצושטעלן דעם הייליקן משכּן — אַ פֿיזיש אָרט, וואָס איז אָנגעפֿילט מיט קדושה און ווערט אָנגערופֿן אַ "דירה" פֿאַר ג־טלעכקייט. מע האָט געזאַמלט גאָלד, זילבער, קופּער, פֿאַרשיידענע מינים וואָל, פֿלאַקס, לעדער, האָלץ, אייל, געווירצן און פֿאַרשיידענע אַדלשטיינער.
דער סדר און די מאַטעריאַלן, וואָס זענען אויסגענוצט געוואָרן פֿאַרן משכּן, זענען זייער סימבאָליש. די וועלט באַשטייט, בדרך־כּלל, פֿון פֿיר מינים מדרגות — די "שטילע" מאַטעריע, געוויקסן, חיות און מענטשן. די קבלה־ספֿרים דערקלערן, אַז אין דער אמתן, איז אין אַלע זאַכן, וואָס ווערן געוויינטלעך באַטראַכט ווי "אומבאַלעבטע", אויך פֿאַראַן די פֿאַרבאָרגענע לעבעדיקייט; אַלע זאַכן אין דער וועלט, אַפֿילו שטיינער און מעטאַלן, האָבן אַ נפֿש, אַ גײַסטיקן כּוח.
בײַם שאַפֿן דעם משכּן, האָבן די ייִדן געזאַמלט פֿאַרשיידענע טײַערע מאַטעריאַלן פֿון אַלע מדרגות, און פֿאַרוואַנדלט זיי אין אַ הייליקע זאַך. די העכסטע מדרגה פֿון דער וועלט — דער מענטש — איז אויך געוואָרן אַ טייל פֿונעם דאָזיקן הייליקן אָרט — דורך דער אָפּגעגעבנקייט פֿון די מנדבֿים, און דער עבֿודה פֿון די כּהנים. די געוויינטלעכע ייִדן האָבן נישט געהאַט קיין פֿיזישער הנאָה פֿונעם משכּן, און האָבן אים בכלל נישט געטאָרט אָנרירן; זיי האָבן אָפּגעוואָרפֿן זייערע עגאָיִסטישע נטיות, און האָבן זיך באַטייליקט אין דער הייליקער מלאָכה אינגאַנצן לשם־שמים.
דער אייבערשטער געפֿינט זיך איבעראַל; אין דער אמתן, איז ער דאָס עצם פֿון אַלע זאַכן; נישט תּמיד און נישט איבעראַל זענען מיר דאָס, אָבער, זוכה צו זען. דער קאָצקער רבי האָט אַמאָל געזאָגט: "וווּ קאָן מען געפֿינען דעם אייבערשטן? — דאָרט, וווּ מע לאָזט אים אַרײַן". צוליב אונדזער עבֿודה, קאָן ג-טלעכקייט אַנטפּלעקט ווערן אין דער וועלט אויף אַ מער אָפֿענעם אופֿן. דורך דעם עבֿודת־המשכּן, האָבן די ייִדן געשאַפֿן אַן אָרט, וווּ די הייליקע שכינה האָט זיך שטענדיק און אָפֿן אַנטפּלעקט — דערפֿאַר, מצד דעם מענטשלעכן באַנעם, האָט דער משכּן געהייסן אַ "וווינונג־אָרט" פֿאַרן אייבערשטן.
דער משכּן — און, שפּעטער, דער בית־המיקדש — איז געווען אַ קליינער "מאָדעל" פֿונעם גאַנצן אוניווערס, אַ מוסטער פֿון אַן אָרט, וווּ ג־טלעכקייט האָט זיך אַנטפּלעקט אין די געוויינטלעכע מאַטעריאַלן — פֿון מעטאַלן ביז די בעלי־חיים. הגם הײַנט האָבן מיר נישט קיין בית־המיקדש, ווײַזט אונדזער פּרשה אָן, ווי אַזוי די פּשוטע גשמיותדיקע זאַכן קאָנען דערהויבן ווערן צו זייער שורש, און פֿאַרוואַנדלט ווערן אין ריין רוחניות.
הגם די הײַנטיקע פּרשה דערציילט וועגן די ספּעציפֿישע ענינים פֿונעם משכּן, בלײַבט זי אַקטועל אינעם טאָג־טעגלעכן לעבן. על־פּי־חסידות, ווערט אַ מענטש אויך פֿאַרגליכן צו אַ קליינעם משכּן. וואָס מער מע פֿאָקוסירט זיך אויף הייליקע מחשבֿות, דיבורים און אַקציעס, אַלץ שטאַרקער ווערט די מענטשלעכע נשמה פֿאַרוואַנדלט אין אַ "וווינונג־אָרט" פֿאַרן באַשעפֿער.
הגם דער משכּן איז געווען אַן אָרט, וווּ די ייִדן האָבן געקאָנט דערפֿילן אַנטפּלעקונג פֿון ג־טלעכקייט אויף אַ קאָלעקטיוון אופֿן, קאָן די גאַנצע וועלט פֿאַרוואַנדלט ווערן אין אַן הייליק אָרט לגבי אַ מענטש, וואָס שטרעבט צו טאָן אַלץ אינעם לעבן לשם־שמים. די סאַמע געוויינטלעכע זאַכן, אויב מע באַנוצט זיך מיט זיי צוליב אַ הייליקן צוועק, קענען ווערן פֿאַרוואַנדלט אין מיצוות און אַ קוואַל פֿון רוחניותדיקער השׂגה.