נאָך אַ סעריע משונהדיקע מכּות, וועלכע זענען זיך אויסגעבראָכן אין מצרים צוליב פּרעהס אכזריות לגבי די ייִדישע שקלאַפֿן, וואָס וועגן דעם ווערט דערציילט אין דער פֿאָריקער פּרשה, האָט דער אייבערשטער געהייסן משה רבינון צו וואָרענעם דעם פֿאַרעקשנטן קיניג, אַז טאָמער וועט ער נישט דערלאָזן די ייִדן צו דינען זייער ג-ט אינעם מידבר, וועט מצרים ווידער באַשטראָפֿט ווערן. די הײַנטיקע סדרה דערציילט וועגן די דרײַ לעצטע מכּות: די היישעריקן, חושך און דער טויט פֿון די בכורים. די לעצטע מכּה האָט, סוף-כּל-סוף, דערשראָקן דעם קיניג, און ער אַרויסגעטריבן די ייִדן פֿון זײַן לאַנד.
דער איזשביצער רבי דערקלערט אין זײַן ספֿר "מי השילוח", אַז דער אָנפֿאַל פֿון היישעריקן אויף די מיצרישע פֿעלדער האָט אין זיך אַנטהאַלטן אַ וויכטיקן לימוד. די מיצרישע געזעלשאַפֿט האָט זיך געהאַלטן אויף דער שטאַרקער אמונה אין אַ היעראַרכישער סאָציאַלער אָרדענונג. די באַרימטע עגיפּטישע פּיראַמידן דעמאָנסטרירן, אַז דער דאָזיקער פּרינציפּ איז געווען אײַנגעוואָרצלט אַפֿילו אינעם סטיל פֿון דער אָרטיקער אַרכיטעקטור. אויפֿן שפּיץ פֿון דער מאַכט-פּיראַמיד איז געזעסן דער קיניג מיט זײַן אַריסטאָקראַטיע, וועלכע האָט זיך געהאַלטן אויף איר אָרט דורכן שטענדיקן דרוק אויף די פֿאַרשקלאַפֿטע מאַסן.
די געאָמעטרישע פֿאָרעם פֿון אַ פּיראַמיד זעט אויס מאַיעסטעטיש, קלאָר און אַפֿילו נאַטירלעך. די אוראַלטע קיניגן האָבן געגלייבט, אַז זייער היעראַרכיע וועט קאָנען אייביק בלײַבן אויפֿן אָרט, צוליב דעם דרוק פֿון זייער "מאַכט-וועקטיקאַל". די היישעריקן זענען, להיפּוך, אַזעלכע באַשעפֿענישן, וואָס באַגייען זיך אָן וועלכע-ניט-איז היעראַרכיעס, מאַכט-סטרוקטורן און גרויסע אָרגאַניזאַציע-חכמות. לויט דער מיצרישער פּאָליטישער שיטה, קאָנען אַזעלכע באַשעפֿענישן נישט צעשעדיקן די מעכטיקע מלוכה-פּיראַמיד.

דער צווייטער טייל פֿון חמישה־חומשי־תּורה, “שמות", וועלכן מיר האָבן אָנגעהויבן לייענען די פֿאַרגאַנגענע וואָך, הייבט זיך אָן מיט אַ דערציילונג וועגן דעם, ווי יעקבֿס משפּחה האָט זיך באַזעצט אין מצרים. מיט דער צײַט, איז די ייִדישע באַפֿעלקערונג אינעם לאַנד געשטיגן און געוואָרן שטאַרקער; דער נײַער מיצרישער קיניג, וועלכער האָט נישט אָנערקענט יוספֿס פֿאַרדינסטן פֿאַר זײַן מלוכה, האָט באַשלאָסן, אַז די ייִדן שטעלן מיט זיך פֿאָר אַ פֿרעמדע סכּנותדיקע גרופּע.
אַלע ייִדישע שבֿטים, אַחוץ דעם שבֿט־לוי, זענען פֿאַרשקלאַפֿט געוואָרן. פּרעהס אַנטי־ייִדישע רדיפֿות האָבן זיך אָבער נישט אָפּגעשטעלט אויף דעם; ער האָט באַפֿוילן אומצוברענגען אַלע נײַ־געבוירענע ייִדישע ייִנגלעך, אַרײַנגערעכנט די לוויים, ווײַל ער האָט מורא געהאַט, אַז צווישן די ייִדן וועט אויפֿקומען אַ נײַער מנהיג, וועלכער וועט זיי באַפֿרײַען פֿון שקלאַפֿערײַ. נישט געקוקט אויף דער דאָזיקער גזירה, איז אַזאַ מנהיג — משה — טאַקע געבוירן געוואָרן; פּרעהס אייגענע טאָכטער, בתיה, האָט אים געראַטעוועט און אויפֿגעהאָדעוועט.
יוסף ווערט באַטראַכט ווי אַ קלאַסישער מוסטער פֿון אַ גרויסן צדיק און אַ סימבאָל פֿון צידקות, דערפֿאַר ווערט ער באַטיטלט "יוסף־הצדיק" אין דער ייִדישער טראַדיציע. במשך פֿון זײַן פֿירערשאַפֿט ווי אַ מיצרישער שני־למלך, האָט ער זיכער געמיינט לשם־שמים און געהאַט די בעסטע כּוונות. פֿונדעסטוועגן, איז דאָס עצם־שײַכות מיט דער מאַכט אַ סכּנותדיקע שפּיל, ווי עס ווערט דערקלערט אין פּרקי־אָבֿות. מע קאָן זאָגן, אַז די אַקטיווע באַטייליקונג אין דער מאַכט־סיסטעם פֿון אַ לאַנד מיט אַ שטרענגער היעראַרכיע־פּיראַמיד האָט, צום סוף, גורם געווען דעם חשד מצד דעם נײַעם פּרעה, וואָס צוליב יוספֿס הויכער מאַכט־פּאָזיציע, איז זײַן פֿאָלק פֿאַרשקלאַפֿט געוואָרן.
די תּורה ווײַזט אונדז די סתּירותדיקע נאַטור פֿון מלוכה־היעראַרכיעס, וועלכע אַנטפּלעקט זיך, אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים, ביזן הײַנטיקן טאָג. די אונטערגעדריקטע און פֿאַרשקלאַפֿטע גרופּעס ווערן אָפֿט באַטראַכט ווי כּלומרשט די מעכטיקסטע און די סכּנותדיקסטע. פֿאַרשיידענע רעכטע פּאָליטיקער פּרוּוון צו מאַכן שווערער פֿאַר די אימיגראַנטן און אַנדערע "פֿרעמדע" צו האָבן קינדער; אויב אַ געוויסן פֿאָרשטייער פֿון אַ "פֿרעמדן" באַפֿעלקערונג־טייל גיט זיך אײַן צו באַקומען אַ הויכע מאַכט־פּאָזיציע, קאָן ער אויסגענוצט ווערן, צוזאַמען מיט זײַן פֿאָלק, ווי אַ "פּעשקע" אין אַן אומיושרדיקער פּאָליטישער שפּיל.

די וואָך לייענען מיר די לעצטע פּרשה, אויף וועלכער עס שליסט זיך דער ערשטער חלק פֿון דער תּורה, “בראשית". יעקבֿ האָט אָפּגעלעבט זײַנע לעצטע 17 יאָר אין מצרים. פֿאַר זײַן פּטירה, האָט ער געבעטן יוספֿן צו באַערדיקן זײַן געביין אין ארץ־הקדושה, און געבענטשט יוספֿס צוויי זין, אפֿרים און מנשה, ווי זײַנע אייגענע קינדער, וועלכע זענען געוואָרן די אור־אָבות פֿון באַזונדערע ייִדישע שבֿטים.
יעדער פֿון יעקבֿ צוועלף זין האָט באַקומען אַ ספּעציעלע נבֿיאישע ברכה, וועלכע ווײַזט, בפֿירוש אָדער ברמז, די אוניקאַלע מעלות און שטריכן פֿון יעדן קומענדיקן שבֿט־ישׂראל. אויף יעקבֿס לוויה זענען געקומען פּרעהס שׂרים און אַנדערע הויכראַנגיקע מיצרים; מיט אַ מיצרישער מיליטערישער פּראָצעסיע, האָט מען באַגלייט יעקבֿס גוף קיין ארץ־כּנען, כּדי צו באַערדיקן אים אין ארץ־כּנען.
ווײַטער ווערט אין אונדזער סדרה דערציילט, ווי יוסף איז ניפֿטר געוואָרן. פֿאַרן טויט, האָט ער אויך געבעטן צו באַערדיקן אים אינעם הייליקן לאַנד, און האָט צוגעזאָגט זײַן משפּחה, אַז דער אייבערשטער וועט אַרויסברענגען זייערע אייניקלעך פֿון מצרים צוריק אינעם לאַנד פֿון זייערע אָבֿות. ביז יציאת־מצרים האָבן די ייִדן אָבער נישט געקאָנט אויספֿירן יוספֿס בקשה; במשך פֿון אַ לאַנגער צײַט איז זײַן געביין געבליבן אין מצרים.
הגם אין אונדזער סדרה גייט אַ רייד וועגן יעקבֿס און יוספֿס פּטירה, הייסט זי "ויחי" — און ער האָט געלעבט. דער נאָמען פֿון דער פּרשה "חיי־שׂרה", וווּ עס ווערט דערציילט וועגן שׂרהס טויט און קבֿורה, מיינט אויך "שׂרהס לעבן". אין ביידע פֿאַלן קען מען זאָגן, אַז די תּורה וויל אונדז דערקלערן, אַז צדיקים בלײַבן אייביק לעבעדיק — אינעם גײַסטיקן זין — נישט געקוקט אויף זייער פֿיזישן אַוועקגאַנג פֿונעם עולם־הזה. אַדרבה, זייער השפּעה ווערט צומאָל נאָך שטאַרקער און ברייטער.
יוסף, אַזוי ווי שׂרה, ווערט פֿאַררעכנט פֿאַר איינעם פֿון די ייִדישע אָבֿות, הגם די הײַנטיקע ייִדן שטאַמען נישט, אויף וויפֿל מיר ווייסן פֿון דער מסורה, פֿון יוספֿס זין, אפֿרים און מנשה. אויף אַן ענלעכן אופֿן ווערט שׂרה באַטראַכט ווי די מאַמע פֿון אַלע ייִדן, הגם אַ סך ייִדישע משפּחות שטאַמען פֿון גרים. דער עיקר איז דאָ נישט דער בלוט־אָפּשטאַם, נאָר דער גײַסטיקער רושם, וועלכן שׂרה און יוסף האָבן אַרײַנגעבראַכט אינעם ייִדישן פֿאָלק.

אין דער פֿאָריקער פּרשה האָבן מיר געלייענט וועגן דעם, ווי יוסף איז באַפֿרײַט געוואָרן פֿון תּפֿיסה, צוליב זײַנע חלומות, געראַטעוועט מצרים פֿון הונגער און געוואָרן דער מיצרישער שני־למלך. ווען יעקבֿס קינדער זענען אָנגעקומען קיין מצרים, כּדי צו קריגן דאָרטן תּבֿואה, האָט יוסף נישט אויסגעזאָגט, ווער ער איז, און זײַנע ברודער האָבן אים נישט דערקענט.
רבי נחמן בראַצלעווער זאָגט, אַז די וועלט דרייט זיך ווי אַ דריידל און בײַט זיך כּסדר, ווי אַ חלום. יעדע זאַך אין דער וועלט, אַפֿילו די שטיינער און שטערן אין הימל, ווערן אין יעדן מאָמענט באַנײַט, טראַנספֿאָרמירט, באַשאַפֿן פֿון ס׳נײַ. מיר קאָנען זיך צומאָל נישט דערמאָנען אונדזערע געפֿילן פֿונעם נעכטיקן טאָג, ווײַל דער הײַנטיקער "איך" איז אַ מין גילגול פֿונעם נעכטיקן, און נישט אַ דירעקטער המשך.
אין די חב״ד־ספֿרים ווערט דערקלערט, אַז די חלומדיקע נאַטור פֿונעם לעבן ווערט צום מערסטן אַנטפּלעקט ווען עס קומט די גאולה, ווי עס שטייט געשריבן אין תּהילים: "בשובֿ ה׳ את שיבֿת ציון היינו כּחולמים" — ווען די ייּדן האָבן זיך אומגעקערט פֿון גלות, האָבן זיי אַזוי ווי געחלומט. אין דער מעשׂה מיט יוספֿן זעען מיר דאָס באַזונדערס קלאָר. זײַן לעבן איז געווען ווי אַ חלום: אָט לעבט ער גליקלעך, מיט דער משפּחה, אָנגעטאָן אין די בונטע קליידער, וואָס זײַן טאַטע האָט פֿאַר אים ספּעציעל געמאַכט; אָט ווערט ער פּלוצעם פֿאַרקויפֿט ווי אַ שקלאַף קיין מצרים דורך זײַנע אייגענע ברידער; אָט זיצט ער אין תּפֿיסה און אָט איז ער עולה־לגדולה. יוספֿס לעבן האָט זיך כּסדר געביטן צוליב חלומות און גופֿא געווען ווי אַ חלום. די דערציילונג וועגן זײַן פּערזענלעכער גאולה, וואָס מיר האָבן געלייענט מיט אַ וואָך צוריק, איז, מסתּמא, דער סאַמע "חלומדיקער" עפּיזאָד אין דער תּורה.

אין דער פֿאָריקער פּרשה האָבן מיר באַהאַנדלט דעם כּוח פֿון חלומות און אינטויִטיווע אימפּולסן. אַ סך מענטשן מיינען, אַז אַ חלום איז נישט אַ רעאַלער טייל פֿונעם וועזן, אין פֿאַרגלײַך מיט די ממשותדיקע זאַכן פֿון דער אַרומיקער וועלט און די ראַציאָנעלע אידעען פֿונעם קלאָרן מענטשלעכן שׂכל. ווי אַזוי פֿאַרבינדט זיך אָבער דער שׂכל צו דער אַרומיקער וועלט?
דער באַרימטער פֿראַנצויזישער פֿילאָסאָף רענע דעקאַרט הייבט אָן זײַן דיסקוסיע אויף דער דאָזיקער טעמע פֿון אַ פֿראַגע וועגן חלומות. ווי אַזוי קאָנען מיר וויסן, אַז דאָס גאַנצע וועזן איז נישט בלויז אַ חלום? ווי אַזוי קאָן אַ מענטש וויסן, ווער ער איז? אפֿשר איז ער, אין דער אמתן, גאָר אַן אַנדער מענטש, וואָס חלומט, אַז ער איז עמעצער אַנדערש?
פֿון אַזעלכע געדאַנקען באַקומט זיך נישט בײַ דעקאַרטן קיין פּראַקטישע פֿילאָסאָפֿיע, דערפֿאַר וואַרפֿט ער זיי אָפּ און פֿאָקוסירט זיך אויף אַ שאַרפֿער צעטיילונג צווישן דעם מענטשלעכן ראַציאָנעלן באַוווּסטזײַן און דער גשמיותדיקער וועלט. "איך טראַכט, דערפֿאַר עקזיסטיר איך", דערקלערט דער דאָזיקער פֿילאָסאָף; ווי אַזוי קאָן דער געדאַנק פֿאַרבינדן זיך מיט דער וועלט, אינטערעסירט דעקאַרטן נישט. דער אייבערשטער טוט עס — באַטאָנט ער — און אויף דעם רבונו־של־עולם פֿרעגט מען נישט קיין קשיות.
אַ סך פֿילאָסאָפֿן האָבן קריטיקירט דעם קאַרטעזיאַנער דואַליזם, ווי מע רופֿט אָן דעקאַרטס שאַרפֿע צעטיילונג צווישן דעם סוביעקט און אָביעקט. ס׳איז מערקווירדיק אָבער, אַז דעקאַרט אַליין הייבט אָן זײַן דיסקוסיע מיט פּאַראַדאָקסן פֿון חלומות. אויב מע טראַכט זיך אַרײַן, איז אַ חלום פּונקט אַזוי רעאַל, ווי אַ כוואַליע, אַ וואָלקן אָדער און אַנדער פֿאַרבײַיִקער וועלט־אָביעקט. ווען מיר זעען אַ בלימל אין אַ חלום, קאָנען מיר עס אָנטאַפּן און באַקוקן; כּל־זמן מע שלאָפֿט און מע האַלט בײַם זעלבן "קאַפּיטל" פֿון דער וויזיע, בלײַבט זי פֿאַר אונדז גאַנץ רעאַל.
מע קאָן זאָגן, אַז דער עולם באַטראַכט חלומות ווי נישט רעאַלע צוליב זייער טאָפּלטער נאַטור: מיטאַמאָל, זענען זיי אַ טייל פֿונעם מענטשלעכן שׂכל און כּמו־ דרויסנדיקע אָביעקטן. דאָס באַוווּסטזײַן גופֿא ווערט אָפֿט געביטן אינעם פּראָצעס פֿון חלומען, און ווערט פֿאַרוואַנדלט, אויף אַ ווײַל, אין גאָר אַן אַנדער פּערזענלעכקייט אָדער אין אַ גאַנצער ריי פֿאַרשיידנאַרטיקע פּערסאָנאַזשן, וועלכע פֿירן דיאַלאָגן איינער מיטן צווייטן.

נאָכדעם, ווי יעקבֿ האָט זיך איבערגעבעטן מיט זײַן ברודער, עשׂו, האָט ער זיך אומגעקערט אַהיים. הגם דער נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה מיינט "און ער האָט זיך באַזעצט", איז יעקבֿס לעבן מיט זײַן משפּחה אין ארץ־כּנען נישט געווען אַזוי רויּק. די אַנדערע ברידער האָבן נישט ליב געהאַט די אויפֿפֿירונג פֿון זײַן באַליבטסטן זון, יוסף — דער עיקר, צוליב זײַנע חלומות.
יוסף פֿלעגט נאָכשפּירן נאָך זײַנע ברידער און דערציילן דעם טאַטן וועגן זיי. יעקבֿס אַנדערע זין האָבן באַשלאָסן, אַז יוסף איז אַ סכּנותדיקער מסור, וועלכער פֿאַרדינט טויט, ווײַל אין זײַנע מיסטישע חלומות האָט יוסף געזען, ווי ער וועט ווערן אַ הערשער איבער זײַנע קרובֿים. יעקבֿס קינדער האָבן געמיינט, אַז אַ שפּיאָן, וועלכער טרוימט צו ווערן אַ הערשער איבער זײַן אייגענעם טאַטן, שטעלט מיט זיך פֿאָר אַ סכּנה פֿאַר דער גאַנצער משפּחה.
יהודה, וועלכן יעקבֿס ברידער האָבן געהאַלטן פֿאַר זייער מנהיג, האָט געגעבן אַן עצה נישט צו דערהרגענען יוספֿן, נאָר צו פֿאַרקויפֿן אים אין שקלאַפֿערײַ. עס קאָן זײַן, אַז יהודה האָט געמיינט, אַז אַזאַ שטראָף, מידה־כּנגד־מידה, איז צוגעפּאַסט פֿאַר אַ מענטש, וואָס טרוימט כּסדר וועגן מאַכט. פּאַראַדאָקסיש, האָט יוספֿס פֿאַרקויף דווקא גורם געווען די סיטואַציע, ווען זײַנע טרוימען זענען טאַקע פֿאַרווירקלעכט געוואָרן, ווי עס ווערט דערציילט אין דער קומענדיקער סדרה.
אין מצרים, וווּהין יוסף איז געבראַכט געוואָרן ווי אַ שקלאַף, איז ער געוואָרן אַ באַדינער בײַ אַן אָרטיקן אַריסטאָקראַט, פּוטיפֿר. פּוטיפֿרס ווײַב האָט געוואָלט האָבן אַן אינטימע פֿאַרבינדונג מיט אים — לשם־שמים, ווי עס באַטאָנען די חז״ל. די האָט אויסגערעכנט, דורך אַסטראָנאָמישע חשבונות, אַז אירע אייניקלעך מוזן קומען פֿון יוספֿן. ווי עס האָט זיך אַרויסגעוויזן שפּעטער, איז זי געווען בעצם גערעכט, אָבער נישט ריכטיק פֿאַרשטאַנען די סודות פֿון די שטערן: יוסף האָט שפּעטער חתונה געהאַט מיט איר טאָכטער און געהאַט קינדער מיט איר.

בײַם סוף פֿון דער פֿריִערדיקער פּרשה ווערט דערציילט, ווי יעקבֿ איז אַנטלאָפֿן פֿון זײַן פֿעטער, לבֿן, בײַ וועלכן ער האָט אָפּגעאַרבעט 20 יאָר ווי אַ פּאַסטעך. לבֿן האָט נאָכגעיאָגט יעקבֿס משפּחה; דער אייבערשטער האָט אָבער געוואָרנט לבֿנען, ער זאָל לאָזן זײַן פּלימעניק צו רו. יעקבֿ האָט זיך געזאָרגט, אַז זײַן ברודער, עשׂו, איז נאָך אַלץ ברוגז אויף אים. אויפֿן וועג אַהיים, האָט ער געשיקט שליחים צו עשׂון; לויט אַ טייל מפֿרשים, אַרײַנגערעכנט רש״י, זענען יעקבֿס שליחים געווען מלאָכים.
ווען די שליחים האָבן זיך אומגעקערט, האָבן זיי געוואָרנט יעקבֿן, אַז עשׂו איז נאָך אַלץ אין כּעס און גייט אַנטקעגן אים מיט אַ גאַנצער אַרמיי. יעקבֿ האָט געבעטן דעם אייבערשטן אים צו ראַטעווען פֿון עשׂוס כּעס און צוגעגרייט אַ גאַנצע ריי קאַראַוואַנען מתּנות פֿאַרן ברודער. אינעם ערגסטן פֿאַל, איז ער אויך געווען גרייט צו אַ מעגלעכער מלחמה.
דאָס מיינט נישט, אַז יעקבֿ האָט זיך געקליבן מלחמה צו האַלטן מיט זײַן אייגענעם ברודער. אַדרבה, ווי עס דערקלערן די מפֿרשים, איז ער געווען גרייט צו אַנטלויפֿן פֿון אַ מעגלעכן קריג. עשׂו האָט באַקומען יעקבֿס מתּנות און זיך איבערגעבעטן.
בײַנאַכט, איידער די ברידער האָבן זיך באַגעגנט, איז עשׂוס מלאך אַראָפּגעקומען פֿון הימל צו שלאָגן זיך מיט יעקבֿן. יעקבֿ האָט געוווּנען, הגם זינט דעמאָלט איז ער געבליבן אַ הינקעדיקער. דער מלאך האָט געזאָגט יעקבֿן, אַז ער וועט באַקומען אַ צווייטן נאָמען — ישׂראל, "כּי שׂרית עם אלקים ועם אנשים ותּוכל", ווײַל אים האָט זיך אײַנגעגעבן צו געווינען אין אַ קאַמף סײַ קעגן מענטשן, סײַ קעגן אַ מעכטיקן מלאך.
ווי געזאָגט, האָט יעקבֿ זיך נישט געקליבן צו האַלטן אַ פֿיזישע מלחמה מיטן אויפֿגערעגטן ברודער, הגם ער איז געווען אַ גיבור און וואָלט זיכער געקאָנט געווינען. זײַן נצחון איז געווען דווקא אַ גײַסטיקער. ער האָט געוווּנען אינעם קאַמף קעגן עשׂון דורך זײַן חכמה און דרך־ארץ. אַדרבה, זײַן געוועזענער שׂונא איז געוואָרן אַ פֿרײַנד, וועלכער האָט זיך צעקושט און איבערגעבעטן. דאָס איז, אַוודאי, דער בעסטער אופֿן צו לייזן אַ קאָנפֿליקט.

די פֿאַרגאַנגענע וואָך האָבן מיר געשמועסט וועגן די באַציִונגען צווישן יעקבֿ און עשׂו. אין דער אַמאָליקער אייראָפּע פֿלעגן ייִדן אַסאָציִיִרן עשׂון מיט דער אַמאָליקער קריסטלעכער מאַכט און מיט די קריסטן בכלל, ווי אַ פּריווילעגירטע הערשנדיקע גרופּע. דאָס מיינט נישט, אַוודאי, אַז אַזאַ אָפּטײַטש איז גילטיק נאָך הײַנט, אין די לענדער, וווּ מענטשן פֿון אַלע רעליגיעס זענען גלײַך. אַדרבה, נאָך מיט 700 יאָר צוריק האָט דער גרויסער רבֿ און דענקער מנחם מאירי דערקלערט, אַז אַן אָרנטלעכער עטישער מענטש איז ברוחניות גלײַך מיט ייִדן און ווערט פֿאַררעכנט ווי אַ טייל פֿון כּלל־ישׂראל אינעם גײַסטיקן זין. פֿונדעסטוועגן, וועט דער שאַרפֿער חילוק צווישן יעקן און עשׂון נאָך אַלץ אַקטועל, כּל־זמן אין דער וועלט איז פֿאַראַן דער חילוק צווישן די דערנידעריקטע פּשוטע מענטשן און די אומיושרדיקע דאָמינירנדיקע כּוחות. יעקבֿ איז געווען אַ "יושבֿ אהלים", אַ פֿרידלעכער געצעלט־זיצער און אַ תּורה־לערער, און עשׂו איז געווען אַ "יודע־ציד", אַ ווילדער רויבער. כּדי נישט צו דערלאָזן עשׂון פֿאַררעכנט צו ווערן ווי אַ בכור — דער אָנפֿירער פֿון די קומענדיקע דורות פֿון יצחקס אייניקלעך — און כּדי עשׂו זאָל נישט באַקומען אַ ספּעציעלע ברכה פֿון זײַן טאַטן, האָט יעקבֿ אויסגענוצט כיטרע מיטלען, וועלכע עשׂו האָט אויפֿגענומען ווי אומיושר.
מע קאָן זאָגן, אַז כּדי אָפּצונעמען פֿון עשׂון די מעגלעכקייט אײַנצופֿירן זײַן פֿאַרדאָרבענעם סדר פֿון רויבערײַ און אומיושר, האָט יעקבֿ אַליין געמוזט אויסנוצן מיטלען, וועלכע קאָנען אויסזען, לכאורה, אויך אומיושרדיק. יצחק האָט געטענהט, אַז יעקבֿ האָט זיך אויפֿגעפֿירט ווי אַן אָפּנאַרער, כּדי צו קריגן זײַן טאַטנס ברכה. הרבֿ יונתן סאַקס, דער ענגלישער הויפּט־רבֿ און אַן אינטערעסאַנטער און שאַרפֿער תּורה־מפֿרש, באַמערקט, אַז פֿאַר זײַן אויפֿפֿירונג איז יעקבֿ געשטראָפֿט געוואָרן מיט שווינדלערײַ, מידה־כּנגד־מידה; זײַן פֿעטער לבֿן האָט אים געצוווּנגען אַרבעטן שווער 20 יאָר דורך שווינדלערישע מיטלען.
אין דער הײַנטיקער פּרשה ווערט דערציילט פּרטימדיק וועגן דעם. בײַם סוף, האָט יעקבֿ זיך אומגעקערט אין דער היים מיט פֿיר ווײַבער און אַ גאַנצער כאָפּטע קינדער. די תּורה זאָגט אונדז, אַז הגם יעקבֿ האָט געליטן בײַ לבֿנען, האָט ער, סוף־כּל־סוף, אַנטלאָפֿן פֿון זײַן פֿעטער מיט גרויס דערפֿאָלג. הגם יעקבֿ איז, מעגלעך, באַשטראָפֿט געוואָרן פֿאַרן אָפּנאַרן זײַן ברודער, ווײַזט אונדז די תּורה, אַז ער איז געווען, סוף־כּל־סוף, גערעכט און האָט עס געטאָן לשם־שמים — דערפֿאַר איז ער געבענטשט געוואָרן מיט אַזאַ גרויסער משפּחה און אַ סך גוטס־און־האָב.

אין דער פֿאָריקער פּרשה ווערט דערציילט וועגן דעם, ווי אַזוי יצחק האָט געפֿונען זײַן שידוך, מיט דער הילף פֿון זײַן טאַטן, אַבֿרהמען, און האָט חתונה געהאַט מיט רבֿקהן. די הײַנטיקע סדרה הייבט זיך אָן מיטן געבורט פֿון צווילינג־זין בײַ יצחקן און רבֿקהן — יעקבֿ און עשׂו.
במשך פֿון צוואָנציק יאָר, האָט רבֿקה נישט געהאַט קיין קינדער. די תּורה רופֿט זי אָן אַן "עקרה" — אַ פֿרוכטלאָזע פֿרוי. שפּעטער, צוליב יעקבֿ תּפֿילות, האָט זי פֿאַרשוואַנגערט מיט אַ צווילינג — צוויי קינדער מיטאַמאָל. זײַענדיק נאָך אין דער מאַמעס בויך, האָבן די צוויי ברידער זיך אָנגעהויבן קריגן. עשׂו איז געבוירן געוואָרן דער ערשטער. יעקבֿ האָט זיך אָנגעהאַלטן בײַ עשׂוס פּיאַטע בעת זײַן געבורט, פּרוּוונדיק צו ווערן דער בכור.
דער אייבערשטער האָט געזאָגט יעקבֿן, ווען זײַן ווײַב איז געוואָרן אַ מעוברת מיט צוויי זיך־קריגנדיקע קינדער, אַז רבֿקה טראָגט צוויי פֿעלקער אין איר בויך, און אַז צוויי באַזונדערע נאַציעס ("לאומים") וועלן אַרויס פֿון איר; די עלטערע נאַציע וועט באַדינען די ייִנגערע.
ווײַטער ווערט אין דער פּרשה דערציילט וועגן די חילוקים און סיכסוכים צווישן די צוויי ברידער. דער טאַטע האָט מער ליב געהאַט עשׂון, און די מאַמע — יעקבֿן. עשׂו איז אַ "יודע־ציד׳׳, אַ ווילדער ליידיקגייער און אַ רויבער, ווי עס דערקלערן די חז״ל, און יעקבֿ איז אַ "יושבֿ־אוהל", אַ פֿרידלעכער געצעלט־זיצער און תּורה־לערנער.
יצחק, זײַענדיק שוין אַלט און האַלב־בלינד, האָט געוואָלט געבן זײַן באַליבטסטן זון אַ ספּעציעלע ברכה. כּדי זי צו באַקומען, האָט יעקבֿ זיך אָנגעטאָן אין זײַן ברודערס בגדים. צוליב דער שוואַכער ראיה, האָט יצחק געבענטשט יעקבֿן אַנשטאָט עשׂון. אָבער נאָך פֿאַר דעם האָט יעקבֿ געקויפֿט בײַ זײַן ברודער דאָס רעכט צו ווערן אָנגערופֿן ווי דער בכור פֿאַר אַ טעלער זופּ. די דאָזיקע צוויי עפּיזאָדן האָבן אַרויסגערופֿן אַ שטאַרקע טענה מצד עשׂון. כּדי זײַן ברודער זאָל אים נישט דערהרגענען, האָט יעקבֿ געמוזט אַנטלויפֿן אין אַן אַנדער לאַנד.
עשׂו איז געווען דער פֿאָטער פֿון די אדומים — אַן אוראַלט סעמיטיש פֿאָלק. ווי עס ווערט דערציילט אין תּנ״ך, האָבן ייִדן זיך נישט איין מאָל געקריגט מיט די מלכים פֿון אדום. יוחנן הורקנוס, איינער פֿון די ייִדישע מלכים פֿון דער חשמונאָים־דינאַסטיע, האָט מגייר געווען די אדומים בגוואַלד; שפּעטער, האָבן די אייניקלעך פֿון די אדומישע גרים איבערגענומען די מאַכט בײַ די ייִדן. אַזוי אַרום, איז די נבֿואה וועגן יעקבֿס צוויי זיך־קריגנדיקע זין מקוים געוואָרן אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים.

די הײַנטיקע פּרשה הייבט זיך אָן מיט שׂרהס טויט. די תּורה דערציילט אונדז, אַז זי איז ניפֿטר געוואָרן בײַ 127 יאָר און באַערדיקט געוואָרן אין חבֿרון, אין דער מערת־המכפּלה, וועלכע אַבֿרהם אָבֿינו האָט אָפּגעקויפֿט בײַ עפֿרון החתּי. ווײַטער ווערט דערציילט ווי אַבֿרהמס באַדינער, אליעזר, האָט געפֿונען דעם שידוך פֿאַר יצחקן.
אַבֿרהם האָט געשיקט אליעזרן קיין אַרם־נהרים, וווּ עס האָבן געוווינט זײַנע קרובֿים. ווען אליעזר איז צוגעקומען צום דאָרטיקן ברונעם האָט ער געבעטן דעם באַשעפֿער אַרויסצוּווײַזן אים אַ סימן: ער וועט בעטן בײַ אַן אָרטיק מיידל וואַסער צו טרינקען, כּדי צו זען, ווי אַזוי זי וועט זיך אָפּרופֿן אויף זײַן בקשה. אויב זי וועט פֿאָרלייגן וואַסער אויך פֿאַר זײַנע קעמלען, וועט עס דינען ווי אַ סימן, אַז זי איז צוגעפּאַסט פֿאַר יצחקן.
אין אַ קורצער ווײַל נאָך אליעזרס תּפֿילה איז צום ברונעם צוגעקומען רבֿקה, אַבֿרהם אָבֿינוס אַ קרובֿה. זי האָט טאַקע פֿאָרגעלייגט וואַסער סײַ דעם וואַנדערער, סײַ די קעמלען. אליעזר האָט פֿאַרשטאַנען, אַז זײַן בקשה איז מקוים געוואָרן. רבֿקה און יצחק זענען געפֿעלן געוואָרן איינער דעם צווייטן, און האָבן חתונה געהאַט.
די חז״ל דערקלערן, אַז באַלד נאָך דער חתונה האָט יצחק פֿאַרשטאַנען, אַז רבֿקה איז באמת זײַן באַשערטע, ווײַל חלה־טייג איז אַלע מאָל געראָטן, די שבת־ליכט האָבן געברענט אַ גאַנצע וואָך, און אַ וואָלקן האָט תּמיד אַרומגערינגלט זייער געצעלט — אַ סימן, אַז די הייליקע שכינה רוט אין זייער שטוב. אַזאַ וואָלקן פֿלעגט זיך באַווײַזן אַרום יצחקס היים ווען זײַן מאַמע, שׂרה, האָט נאָך געלעבט.
אין דער הײַנטיקער סדרה קאָן מען באַמערקן אַ געוויסן שאַרפֿן קאָנטראַסט מיט דער פֿריִערדיקער פּרשה, "וירא", וואָס איר נאָמען איז פֿאַרבונדן מיטן ענין פֿון ג־טלעכע וויזיעס. די פּרשה "וירא" איז פֿול מיט מעשׂיות וועגן די מלאָכים, וועלכע האָבן זיך געוויזן פֿאַר אַבֿרהמען, כּדי אים מבֿקר־חולה צו זײַן נאָכן ברית, צו וואָרענען וועגן דער צעשטערונג פֿון סדום, צוצוזאָגן, אַז ער וועט האָבן אַ קינד מיט שׂרה. דער אייבערשטער האָט געהייסן אַבֿרהמען מקריבֿ צו זײַן זײַן זון, ווי אַן אויספּרוּוו פֿון זײַן אמונה; אַ מלאך האָט אים געהייסן אינעם לעצטן מאָמענט זיך אָפּצושטעלן. לויט אַ צאָל חסידישע מפֿרשים האָט אַבֿרהם באַקומען דעם באַפֿעל צו שעכטן זײַן באַליבטן זון פֿאַר אַ קרבן אין אַן אומקלאָרער וויזיע.

אין ספֿרי־חסידות ווערט אַבֿרהם־אָבֿינו אָפֿט פֿאַרגליכן מיט נחן. נח ווערט באַטראַכט ווי אַ "צדיק אין פּעלץ" — אַ הייליקער מענטש, וועלכער האָט זיך געזאָרגט וועגן זײַן דור, אָבער האָט נישט געטאָן גענוג, כּדי צו ראַטעווען די מענטשהייט פֿונעם מבול. להיפּוך, האָט אַבֿרהם־אָבֿינו, ווי אַ חסידישער צדיק, זיך כּסדר געדרייט מיט פּשוטע מענטשן, כּדי צו פֿאַרשפּרייטן זײַן אמונה צווישן זיי, און אַ סך געוואַנדערט איבער דער וועלט, זוכנדיק נײַע תּלמידים.
די הײַנטיקע פּרשה הייבט זיך אָן ווי אַ המשך פֿון דער מעשׂה וועגן אַבֿרהמס ווידערשטאַנד קעגן דעם בייזן מלך נמרוד. ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז די מעשׂה גופֿא איז אינעם חומש נישטאָ; די חז״ל גיבן איבער, אַז נמרוד האָט געהייסן צו פֿאַרברענען אַבֿרהמען אין אַ קאַלך־אויוון — דערפֿאַר, וואָס ער האָט זיך אָפּגעזאָגט צו דינען אים ווי אַן אָפּגאָט. ס׳איז געשען אַ נס, און דאָס פֿײַער האָט נישט געשאַט אַבֿרהמען. דער באַשעפֿער האָט אים אָבער אָנגעזאָגט צו פֿאַרלאָזן זײַן היימלאַנד און צו לאָזן זיך וואַנדערן דאָרט, וווּהין די ג־טלעכע השגחה וועט אים פֿירן.
ס׳איז מערקווערדיק, אַז די געשיכטע פֿונעם ייִדישן פֿאָלק האָט זיך פֿאַקטיש אָנגעהויבן פֿון אַן אויפֿשטאַנד קעגן אימפּעריאַליזם. על־פּי־חז״ל, האָט נמרוד געפּרוווּט צו שאַפֿן די ערשטע וועלט־אימפּעריע אין דער וועלט. צוליב דעם האָט ער געפּרוּווט אויפֿצושטעלן אַ טורעם ביזן הימל — ווי אַ סימן פֿון זײַן מאַכט. זײַן פּלאַן איז אָבער נישט געלונגען; אַדרבה, די פֿאַראייניקטע מענטשהייט איז צעשפּליטערט געוואָרן, ווי אַ רעזולטאַט פֿון דער אימפּעריע־בויערײַ, אויף צעקריגטע פֿעלקער, וועלכע האָבן מער נישט געקאָנט פֿאַרשטיין איינער דעם צווייטן. מע קאָן זאָגן, אַז די קריגערײַ צווישן פֿאַרשיידענע גרופּעס מענטשן איז געווען אַ רעזולטאַט פֿון דעם, וואָס אַנשטאָט דעם ברידערלעכן "האָריזאָנטאַלן" אַחדות, האָט דער בייזער קיניג געפּוווּט זיי צו "גלאָבאַליזירן" דורכן ווערטיקאַלן טורעם פֿון זײַן מאַכט.

אין דער הײַנטיקער פּרשה ווערט דערציילט, ווי די מענטשן האָבן געבראַכט מיט זייערע עבֿירות אַ מבול אויף דער גאַנצער וועלט. צווישן דער פֿאַרדאָרבענער מענטשהייט איז געווען בלויז איין צדיק — נח — וואָס דער באַשעפֿער האָט אים געהייסן אויפֿצובויען די תּיבֿה — אַ גרויסע שיף — כּדי זײַן משפּחה זאָל זיך אויסבאַהאַלטן פֿון דער קאַטאַסטראָפֿע, צוזאַמען מיט אַלע חיות.
אין די הײַנטיקע פֿרומע קרײַזן פֿירט דער עולם צומאָל דיסקוסיעס, צי די הײַנטיקע פּרשה דערציילט וועגן אַ גלאָבאַלער היסטאָרישער קאַטאַסטראָפֿע, נוצט אויס אַ בײַשפּיל פֿון אַ פֿאַרפֿלייצונג אין אַ געוויסן ראַיאָן ווי אַ משל און אַ וואָרענונג, און שטעלט מיט זיך פֿאָר אַן אַלעגאָרישע מעשׂה. אַ טייל מענטשן טענהן, אַז לויט דער מאָדערנער וויסנשאַפֿט איז אין דער וועלט נישטאָ קיין סימנים פֿון אַ וועלט־מבול. די, וואָס שטרעבן אָפּצוטײַטשן די גאַנצע תּורה כּפּשוטה, באַטאָנען אָבער, אַז די וויסנשאַפֿטלער קאָנען נישט האָבן קיין אויטאָריטעט איבער דעם אָפּטײַטש פֿון דער הייליקער תּורה.
צום באַדויערן, פֿאַרגעסן אָפֿט ביידע מחנות, אַז די תּורה איז נישט אַ וויסנשאַפֿטלעך אָדער אַ היסטאָריש בוך, ווי אויך נישט אַ זאַמלונג פֿון אַלעגאָריעס. אין דער הײַנטיקער וועלט פֿאַרקוקן די מענטשן צו אָפֿט דעם אינערלעכן אַספּעקט פֿונעם וועזן. אויב די מעשׂה וועגן דעם מבול איז אַן אַלעגאָריע, באַקומט זיך, פֿון דער מאַטעריאַליסטישער פּערספּעקטיוו, אַז זי איז, כּלומרשט, ווייניקער רעלעוואַנט.
מע קאָן אָבער זאָגן פּונקט פֿאַרקערט: אויב די מבול־קאַטאַסטראָפֿע איז נישט געשען אויף אַן אינגאַנצן בוכשטעבלעכן אופֿן, ווי אַ ריזיקע פֿאַרפֿלייצונג, איז זי דווקא מער רעאַל און אַקטועל פֿאַר אונדז, ווײַל אַ מבול, וואָס פֿאַרפֿלייצט די וועלט שטילערהייט און אומבאַמערקט, שטעלט מיט זיך פֿאָר אַפֿילו אַ גרעסערע סכּנה.