די פֿאַרגאַנגענע וואָך האָבן מיר געשמועסט וועגן די באַציִונגען צווישן יעקבֿ און עשׂו. אין דער אַמאָליקער אייראָפּע פֿלעגן ייִדן אַסאָציִיִרן עשׂון מיט דער אַמאָליקער קריסטלעכער מאַכט און מיט די קריסטן בכלל, ווי אַ פּריווילעגירטע הערשנדיקע גרופּע. דאָס מיינט נישט, אַוודאי, אַז אַזאַ אָפּטײַטש איז גילטיק נאָך הײַנט, אין די לענדער, וווּ מענטשן פֿון אַלע רעליגיעס זענען גלײַך. אַדרבה, נאָך מיט 700 יאָר צוריק האָט דער גרויסער רבֿ און דענקער מנחם מאירי דערקלערט, אַז אַן אָרנטלעכער עטישער מענטש איז ברוחניות גלײַך מיט ייִדן און ווערט פֿאַררעכנט ווי אַ טייל פֿון כּלל־ישׂראל אינעם גײַסטיקן זין. פֿונדעסטוועגן, וועט דער שאַרפֿער חילוק צווישן יעקן און עשׂון נאָך אַלץ אַקטועל, כּל־זמן אין דער וועלט איז פֿאַראַן דער חילוק צווישן די דערנידעריקטע פּשוטע מענטשן און די אומיושרדיקע דאָמינירנדיקע כּוחות. יעקבֿ איז געווען אַ "יושבֿ אהלים", אַ פֿרידלעכער געצעלט־זיצער און אַ תּורה־לערער, און עשׂו איז געווען אַ "יודע־ציד", אַ ווילדער רויבער. כּדי נישט צו דערלאָזן עשׂון פֿאַררעכנט צו ווערן ווי אַ בכור — דער אָנפֿירער פֿון די קומענדיקע דורות פֿון יצחקס אייניקלעך — און כּדי עשׂו זאָל נישט באַקומען אַ ספּעציעלע ברכה פֿון זײַן טאַטן, האָט יעקבֿ אויסגענוצט כיטרע מיטלען, וועלכע עשׂו האָט אויפֿגענומען ווי אומיושר.
מע קאָן זאָגן, אַז כּדי אָפּצונעמען פֿון עשׂון די מעגלעכקייט אײַנצופֿירן זײַן פֿאַרדאָרבענעם סדר פֿון רויבערײַ און אומיושר, האָט יעקבֿ אַליין געמוזט אויסנוצן מיטלען, וועלכע קאָנען אויסזען, לכאורה, אויך אומיושרדיק. יצחק האָט געטענהט, אַז יעקבֿ האָט זיך אויפֿגעפֿירט ווי אַן אָפּנאַרער, כּדי צו קריגן זײַן טאַטנס ברכה. הרבֿ יונתן סאַקס, דער ענגלישער הויפּט־רבֿ און אַן אינטערעסאַנטער און שאַרפֿער תּורה־מפֿרש, באַמערקט, אַז פֿאַר זײַן אויפֿפֿירונג איז יעקבֿ געשטראָפֿט געוואָרן מיט שווינדלערײַ, מידה־כּנגד־מידה; זײַן פֿעטער לבֿן האָט אים געצוווּנגען אַרבעטן שווער 20 יאָר דורך שווינדלערישע מיטלען.
אין דער הײַנטיקער פּרשה ווערט דערציילט פּרטימדיק וועגן דעם. בײַם סוף, האָט יעקבֿ זיך אומגעקערט אין דער היים מיט פֿיר ווײַבער און אַ גאַנצער כאָפּטע קינדער. די תּורה זאָגט אונדז, אַז הגם יעקבֿ האָט געליטן בײַ לבֿנען, האָט ער, סוף־כּל־סוף, אַנטלאָפֿן פֿון זײַן פֿעטער מיט גרויס דערפֿאָלג. הגם יעקבֿ איז, מעגלעך, באַשטראָפֿט געוואָרן פֿאַרן אָפּנאַרן זײַן ברודער, ווײַזט אונדז די תּורה, אַז ער איז געווען, סוף־כּל־סוף, גערעכט און האָט עס געטאָן לשם־שמים — דערפֿאַר איז ער געבענטשט געוואָרן מיט אַזאַ גרויסער משפּחה און אַ סך גוטס־און־האָב.
עס זענען פֿאַראַן סיטואַציעס, ווען מע מוז אָנווענדן לאוו־דווקא שיינע מאָסמיטלען קעגן די קוואַלן פֿון אומיושר. מע מוז צומאָל באַקעמפֿן דאָס שלעכטס מיט סתּירותדיקע מיטלען, אויב אַפֿילו מע קאָן באַשטראָפֿט ווערן פֿאַר דעם דורך מענטשן און אַפֿילו דורך דער ג־טלעכער השגחה. רבי צדוק לובלינער דערקלערט, אַז אין דעם באַשטייט דער אינערלעכער באַדײַט פֿונעם באַגריף "מסירת־נפֿש". געהרגעט צו ווערן אויף קידוש־השם איז אַ געוואַלדיקער מסירת־הגוף — די גרייטקייט אָפּצוגעבן דאָס לעבן פֿאַר אַ ריכטיקן צוועק. ווען מע פֿירט זיך אַרײַן אין אַזעלכע סתּירותדיקע סיטואַציעס, ווען מע טראַכט, אַז מע קאָן פֿאַרלירן דעם חלק און עולם־הבאָ — אָט דאָס הייסט טאַקע "מסירת־הנפֿש", אַ גרייטקייט זיך אָפּצוזאָגן סײַ פֿון עולם־הזה, סײַ פֿון עולם־הבאָ, ווען מע טוט עס אינגאַנצן לשם־שמים.
יעקבֿס כּמו־שווינדלערישע אויפֿפֿירונג לגבי זײַן ברודער איז געווען אַ גרויסע מסירת־נפֿש, ווײַל כּדי צו באַקעמפֿן אַ שלעכטן אומיושרדיקן מענטש אויף זײַן "אייגן פֿעלד", דורך סתּירותדיקע מיטלען, מוז מען זײַן דרייסט און גרייט אָנצונעמען די קאָנסעקווענצן. יעקבֿ האָט זיך אָפּגעזאָגט אָנצונעמען די היעראַרכישע דאָמינאַציע פֿון זײַן שטרענגן ברודער. פֿונדעסטוועגן, צוליב דעם, וואָס אויף אַ מאָמענט האָט ער באַהערשט עשׂון דורך קלוגע מעשׂים, האָט ער באַקומען אַן עונש.
די הײַנטיקע פּרשה הייסט "ויצא" — "און ער איז אַרויסגעגאַנגען". כּדי צו אַנטלויפֿן פֿון זײַן אויפֿגעבראַכטן ברודער, איז יעקבֿ אַוועק פֿון זײַן היים און זיך געלאָזט קיין חרן, וווּ זײַן פֿעטער האָט אים געצוווּנגען צו אַרבעטן פֿאַר אים ווי אַ פּאַסטעך, כּדי יעקבֿ זאָל קענען חתונה האָבן מיט רחלען, לבֿנס טאָכטער. צום סוף, האָט יעקבֿ חתונה געהאַט מיט לבֿנס צוויי טעכטער, לאה און רחל. ס׳איז פֿאַראַן אַ ווערסיע אין די מדרשים, לויט וועלכער בלהה און זלפּה, יעקבֿס קעפּסווײַבער, זענען אויך געווען לאהס און רחלס שוועסטער.
על־פּי־הלכה, טאָר מען נישט חתונה האָבן מיט צוויי טעכטער פֿון די זעלבע עלטערן מיטאַמאָל. אין די קבלה־ספֿרים און ספֿרי־חסידות ווערט אָבער דערקלערט, אַז יעקבֿ איז געווען העכער פֿון דער געוויינטלעכער אָנגענומענער הלכה, צוליב זײַן גרויס צידקות. מע קאָן זאָגן, אַז צוליב זײַן באַוויליקייט צו באַגיין, לשם־שמים, אַ סתּירותדיקע מעשׂה לגבי עשׂון, נישט געקוקט אויף דער מעגלעכער שטראָף, האָט ער שפּעטער פֿאַרדינט דאָס זכות חתונה צו האָבן אויף אַן אומגעוויינטלעכן אופֿן, מחוץ די נאָרמאַלע הלכה־גרענעצן.
יעקבֿ איז אַרויסגעגאַנגען, אויף אַ ווײַל, פֿון זײַן לעבנס־שטייגער פֿון אַ שטילן געצעלט־זיצער, כּדי צו מאַכן זיכער, אַז זײַן שלעכטער ברודער וועט נישט ווערן דער אורפֿאָטער פֿונעם ייִדישן פֿאָלק, ווײַל דאָס וואָלט געקאָנט אַרײַנברענגען אומיושרדיקע באַציִונגען אינעם סאַמע האַרץ פֿון יצחקס משפּחה. צוליב דעם האָט ער באַקומען אַ מעגלעכקייט אַרויסצוגיין פֿונעם געוועזענעם שטייגער פֿונעם משפּחה־לעבן, און האָט באַגרינדעט, מיט זײַנע ווײַבער און קעפּסווײַבער, די ייִדישע צוועלף שבֿטים. ווי עס באַטאָנען די חז״ל, זענען אַלע יעקבֿס קינדער געווען צדיקים, אין פֿאַרגלײַך מיט זײַן טאַטן און זיידעס, אַבֿרהמען און יצחקן, בײַ וועלכע עס זענען געבוירן געוואָרן ישׂמעאל — אַ סתּירותדיקער מענטש, וועלכער האָט, אָבער, שפּעטער תּשובֿה געטאָן — און עשׂו.
דער ערשטער חב״ד־רבי, דער מחבר פֿונעם ספֿר־התּניא, דערקלערט אין זײַן סידור מיטן קאָמענטאַר, אַז דער פֿאַרבאָט חתונה צו האָבן מיט צוויי שוועסטער, ווי אויך אַנדערע פֿאַרבאָטן פֿונעם זעלבן סאָרט, זענען געווען אַ רעזולטאַט פֿונעם חטא־עגל־הזהבֿ. אַ טייל ייִדן האָבן דעמאָלט אָפּגענומען בגוואַלד דאָס גאָלד פֿון די פֿרויען, און האָבן אָנגעהויבן דינען דעם גאָלדענעם קאַלב. מע קאָן זאָגן, אַז צוליב דעם, וואָס זיי האָבן דערנידעריקט די פֿרויען און געשאַפֿן אַ קולט פֿון גאָלד, האָט די תּורה זיי פֿאַרבאָטן אַזאַ חתונה, ווי בײַ יעקבֿן, ווײַל זיי וואָלטן נישט געקאָנט באַהאַנדלען אַזאַ גרויסע משפּחה מיט דעם געהעריקן כּבֿוד און דרך־אַרץ; הגם עס שטעקן אינעם דאָזיקן פֿאַרבאָט, אַוודאי אויך, פּסיכאָלאָגישע און מיסטישע סיבֿות, אַחוץ די סאָציאַלע.
די, וואָס האָבן געדינט דעם גאָלדענעם קאַלב און זענען צוליב דעם אַרויס מחוץ די אָנגענומענע נאָרמעס, האָבן אויך געמיינט לשם־שמים, ווי עס דערקלערן די חז״ל. די נאַטור פֿונעם גאָלד־קולט איז אָבער געווען בעצם שלעכט. להיפּוך, יעקבֿס אַרויסגאַנג פֿון זײַן צוגעוווינטן לעבנס־שטייגער, כּדי אונטערצורײַסן עשׂוס דאָמינאַציע איז געווען בעצם גוט, אויב אַפֿילו ער האָט געמוזט זיך באַנוצן מיט סתּירותדיקע מיטלען. דער נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה ווײַזט, אַז עס זענען פֿאַראַן צײַטן, ווען מע מוז אַרויסגיין מחוץ־למחנה, נישט געקוקט אויף די קאָנסעקווענצן, אויב מע טוט עס לשם־שמים און צוליב אַ יושרדיקן צוועק.
