נאָוועלע פֿון באָריס סאַנדלער

אומגעדולדיקע סיגנאַלן פֿון אויטאָס האָבן זיך געהערט הינטער דעם אויטאָ, אין וועלכן בעלאַ איז געפֿאָרן, ריכטיקער, געשטאַנען. זי האָט זיך געכאַפּט, אַז דאָס פֿײַפֿט מען צו איר, ווײַל דאָס ליכט האָט זיך שוין געביטן פֿון “רויט" אויף “גרין", און זי רוקט זיך נאָך אַלץ נישט פֿונעם אָרט. אַ גרויע "סובאַראָ" וואָס איז געפֿאָרן אין דער פֿאַרקערטער זײַט, האָט זיך לעבן איר פֿאַרהאַלטן און אַ טונקל־מאָגער פּנים מיט אַ קליינער שוואַרצער יאַרמלקע אויפֿן שפּיץ־קאָפּ האָט זיך אַרויסגעשטופּט פֿונעם פֿענצטערל און בעלאַ האָט דערהערט: “מיסיס, וואָס וואַרט איר? גרינער וועט שוין נישט זײַן!" זי האָט זיך צעלאַכט: און טאַקע, וואָס וואַרט זי? זי איז שוין זיכער אין באָראָ־פּאַרק. בעלאַ האָט פֿאַרקערעוועט צו דער 13טער עוועני, ווי ס’האָט איר דערקלערט דוד, און גאָר אין גיכן, האָט זיך פֿון דער רעכטער זײַט באַוויזן אַ גרויסע בלויע וויוועסקע, וואָס האָט שיִער נישט אויסגעשריִען — “Stern’s Bakery".
אין דער בעקערײַ האָט בעלאַ זיך לאַנג נישט פֿאַרהאַלטן. אַ סימפּאַטישע פֿרוי האָט איר באַלד אַרויסגעטראָגן אַ גרויסע פּושקע, זי אויפֿגעמאַכט, בעלאַ זאָל דעם טאָרט זען. שיין באַפּוצט, איז אין מיטן עפּעס אָנגעשריבן געווען, זעט אויס, אויף העברעיִש. די פֿרוי האָט באַמערקט בעלאַס ווײַליקע צעמישטקייט און איידל דערקלערט אויף ענגליש: “די צוויי אותיות מיינען — 30, און דאָ איז אָנגעשריבן ׳מזל־טובֿ׳" בעלאַ האָט זי באַדאַנקט און געבעטן איר אײַנפּאַקעווען נאָך צוויי “קוקיס", מיט פֿאַרשיידנקאָליריקע שפּרענקלעך פֿאַר די אייניקלעך.
זי האָט פֿאַרלאָזט די בעקערײַ אַ צופֿרידענע — כּשר איז עס, אַבי ס’זאָל זײַן געשמאַק. מאַרק האָט בפֿירוש נישט ליב די אַלע “כּשרע פּאָטראַוועס", ווי ער רופֿט עס. בעלאַ ווייסט אָבער גוט, אַז נישט אין די “פּאָטראַוועס" גייט עס; ער קען נישט שלום מאַכן מיטן געדאַנק, אַז “זײַן זון איז געוואָרן אַ פֿרומאַק"; “זיך אַריבערגעטראָגן אין אַ וועלט פֿון הונדערט יאָר צוריק!"; “וואָסער צוקונפֿט וואַרט זײַנע קינדער, מײַנע אייניקלעך?!"... בעלאַ האָט יעדעס מאָל געמוזט אויסהערן די אַלע טענות, אָפּקומען מיט עפּעס אַ פּאַרעוון ענטפֿער — שוין בעסער, אַז מאַרק זאָל אַרויסלאָזן די פּאַרע אויף איר, איידער פֿאַרלירן, חלילה, זייער איינציקן זון. איין מאָל איז עס שוין שיִער נישט געשען — אויף אַן אמתן, ממשותדיק, מיטן גאַנצן אַכזריות...
ווען זיי זײַנען געקומען קיין אַמעריקע, איז דוד אַלט געווען קנאַפּע פֿופֿצן יאָר. זיי זײַנען געקומען מיט בעלאַס מאַמען, דער טאַטע, אָדער ווי בעלאַ און מאַרק האָבן אים גערופֿן צווישן זיך — “ראָבוסטאַ", איז געשטאָרבן נאָך דאָרט. בעלאַס מאַמע האָט דעמאָלט אַליין געזאָגט, אַז ס’איז געווען אַ “מיצווה־טויט". אָנדערהאַלבן יאָר האָט אים געפּײַניקט און געמוטשעט דער ראַק, אָבער אַוועק איז ער פּלוצעם, אין איין מינוט, פֿון אַ האַרץ־אַטאַק.
די מאַמע האָט זיך קיין מאָל נישט געקלאָגט, זיך געטרייסט מיט איר ווערטל, אַז “עמיגראַציע איז די זעלבע עוואַקואַציע, נאָר אָן באָמבעס" — און נאָך דעם צוגעגעבן: “דאַנקען גאָט, וואָס אַזוי!". צוריק גערעדט, האָט זי נאָך, מיט אירע “פּריווילעגיעס" צוגעהאָלפֿן די קינדער. שוין אָפּגערעדט, אַז אויף איר פֿלעגט זיך האַלטן די גאַנצע ווירטשאַפֿט אין זייער געדונגענער דירה. זי האָט גוט געוווּסט, ווי אַזוי שפּאָרעוודיק צו פֿירן אַ שטוב און דערבײַ אַלע זאָלן זײַן זאַט און צופֿרידן. אָבער דאָס וויכטיקסטע איז געווען, אַז דוד, קומענדיק אַהיים נאָך דער שול, האָט געהאַט ווער ס’זאָל אים אָנהאָדעווען און האַלטן אויף אים אַן אויג. בעלאַ און מאַרק פֿלעגן דאָך אַוועקגיין גאַנץ פֿרי און קומען שוין שפּעט אין אָוונט, אויסגעמאַטערט, אָן אַ ביסל כּוח...
די צרה איז געקומען אומדערוואַרט, ווי עס פּאַסט פֿאַר אַ צרה, אָן אַ פֿאַרוואָס און אָן אַ פֿאַרווען. בײַ נאַכט האָט בעלאַ זיך אויפֿגעכאַפּט פֿון שווערע קרעכצן, וואָס האָבן זיך געטראָגן פֿונעם זונס צימער. דאָס בילד, וואָס ס’האָט זיך איר אַנטפּלעקט, שטייט איר נאָך הײַנט פֿאַר די אויגן. די קאָלדרע וואַלגערט זיך אויפֿן דיל און דוד, באַגיסנדיק זיך מיט שווייס, ליגט אַן אײַנגעקאָרטשעטער אין דרײַען און עס וואַרפֿט מיט אים, ווי ער וואָלט געברענט פֿון היץ.
קיין היץ האָט ער נישט געהאַט און דאָס האָט נאָך מער אָנגעשראָקן בעלאַן און מאַרקן, וועלכן זי האָט אויפֿגעוועקט. מע זאָל אַרויסרופֿן דעם אַמבולאַנס, האָט דוד הערן נישט געוואָלט. ער האָט געקריצט מיט די ציין און נאָר געקאָנט אַרויסקוועטשן פֿון זיך אַ פֿאַרקריפּלטן “ניין!" צי האָט דען געקאָנט אַפֿילו אַ געדאַנק אײַנפֿאַלן בעלאַן און מאַרקן, אַז זייער זון איז אַ נאַרקאָמאַן. דאָס וואָרט אַליין איז געווען נישט פֿון זייער שפּראַך, אומפֿאַרשטענדלעך, אַרײַנגעבראַכט פֿון אַן אַנדער וועלט, און האָט געקלונגען ווי אַ קללה, פּונקט ווי דאָס וואָרט “האָמאָסעקסואַליסט". דאָרט, אין יענעם לעבן, וואָס זיי האָבן זיך באַמיט צו פֿאַרגעסן, האָבן זיי קוים געהערט וועגן אַזאַ זאַך ווי נאַרקאָטיק, נאַרקאָמאַן... סײַדן, אויף דער טעלעוויזיע, ווען מ’האָט געוויזן פּראָגראַמען וועגן דעם “פֿאַרפֿוילטן מערבֿ", האָט מען געקאָנט זען שוידערלעכע קאַדרען פֿון נאַרקאָמאַניע. זיי פֿלעגן עס אָבער אויפֿנעמען ווי אַ טייל פֿון דער גרויסער, אומגעלומפּערט־געפֿירטער אידעאָלאָגישער פּראָפּאַגאַנדע, נישט מער...
און דאָך, האָבן זיי אַרויסגערופֿן דעם אַמבולאַנס. דעם פּאַראַמעדיקער איז גענוג געווען אַ קוק צו טאָן אויפֿן קראַנקן, ער זאָל שוין אַלץ פֿאַרשטיין; אָבער געזאָגט האָט מען זיי, אַז דוד נעמט אײַן נאַרקאָטיקס, און אַ היפּשע צײַט, אין שפּיטאָל...
בעלאַ האָט פֿאַרמאַכט ביידע אייבערשטע פֿענצטערלעך פֿונעם אויטאָ און אָנגעשטעלט דעם קאָנדיציאָנער. דאָס בלוט האָט איר ווידער אַ זעץ געטאָן אין די שלייפֿן — “צופֿלוסן" און אָפּפֿלוסן"... די בשׂורה, דערהערט אין שפּיטאָל, איז געווען ווי אַ פּסק־דין, אַרויסגעטראָגן אין אַ קרימינעל־געריכט. דאָס לעבן פֿון זייער קליינער משפּחה האָט אָט־אָט זיך אײַנגעשטעלט, דורכגעשלאָגן זיך אַ וועג אין דער נײַער ווירקלעכקייט — מאַרק האָט געהאַלטן בײַם אָפּגעבן די עקזאַמענס, צו באַקומען אַ ליצענץ, ער זאָל קאָנען אַרבעטן ווי אַן אָנערקענטער אַמעריקאַנער אַרכיטעקט; בעלאַ האָט זיך געלערנט אויף קורסן, וואָס וואָלטן איר דערמעגלעכט זיך אײַנצואָרדענען אין אַ טוריסטישער אַגענץ; ס’האָט אויסגעזען, אַז אויך דוד, וואָס האָט שוין געהאַלטן בײַם פֿאַרענדיקן די מיטלשול, האָט באַשטימט צו גיין זיך לערנען אין אַ קאָלעדזש אויף ביִאָ־אינזשענעריע, זייער אַ פּערספּעקטיווע וויסנשאַפֿט, ווי ער האָט עס איין מאָל דערקלערט די עלטערן...
בעלאַס מאַמע האָט געהאַלטן אין איין טענהן, אַז ס’איז אַזוי געשען צוליב אַ “גוט־אויג". “מ’איז אײַך פּשוט מקנא... מענטשן פֿאַרגינען אײַך נישט... זיי דאַכט זיך, אַז ס’פֿאַלט אײַך אַלץ פֿונעם הימל אַראָפּ!" נאָכן שפּיטאָל האָט מען געוואָלט איבערפֿירן דודן גלײַך אין אַ פֿאַרמאַכטן רעהאַביליטאַציע־צענטער. ער האָט זיך קעגנגעשטעלט, געסטראַשעט זיך אַרויסצוּוואַרפֿן פֿונעם לעצטן שטאָק פֿון אַ וואָלקנראַצער... מאַרק, ווי זײַן שטייגער איז, האָט דאָ אויך נישט אויסגעמיטן אַרײַנצודרייען זײַן שטעכיקע רעפּליק: “וואָס דאַרפֿסטו קריכן אַזוי הויך, ס’איז גענוג אויך אַ פֿינף־שטאָקיקער בנין..." פֿון די אַלע רייד, סטראַשונקעס און קאַטאָוועסלעך איז בעלאַן נאָך מער קאַלעמוטנער געוואָרן אויפֿן האַרץ; מ’האָט געדאַרפֿט עפּעס טאָן, און פֿאַרלאָזן זיך אויף עמעצן, אַפֿילו אויף גאָט, האָט זי נישט געקאָנט. עס גייט דאָך די רייד וועגן איר איין און איינציקן זון!... האָט זי באַשלאָסן אַוועקצופֿאָרן מיט דודן אין סיעטל, צו איר שוועסטערקינד, כאָטש אויף צוויי וואָכן אָפּצורײַסן אים פֿון זײַן קאָמפּאַניע... אפֿשר וועט עס העלפֿן אים צו פֿאַרגעסן אין דעם סם. און זי האָט עס געטאָן, צונויפֿגערעדט זיך אויף די קורסן, מ’האָט זי פֿאַרשטאַנען, און זיי זײַנען אַוועקגעפֿאָרן.
נאָכן אומקערן זיך פֿון סיעטל, זײַנען זיי אַריבערגעפֿאָרן קיין קווינס און שוין דאָרט געדונגען אַ דירה. “משנה מקום, משנה מזל" — האָט עס אויף איר אופֿן אויפֿגענומען בעלאַס מאַמע. דוד האָט געביטן די שול, און ס’האָט אויסגעזען, אַז איר עקשנות האָט גענומען די אויבערהאַנט; זי האָט אַרויסגעשלעפּט דעם זון פֿונעם טייטלעכן זומפּ... די אַנטוישונג איז אָבער געווען נאָך שווערער און ביטערער ווי די אַנטפּלעקונג, אַז איר זון איז אַ נאַרקאָמאַן. איצט איז זי שוין גרייט געווען זיך אַראָפּצוּוואַרפֿן פֿון אַ וואָלקנראַצער. מאַרק האָט זיך ווי אין גאַנצן אָפּגעשאָקלט פֿון דעם וואָס ס’קומט פֿאָר אין זײַן משפּחה, געמאַכט זיך נישט־וויסנדיק, אויסגעמיטן צו שמועסן מיט בעלאַן, ווײַל אַלע שמועסן האָבן זיך אָנגעהויבן און פֿאַרענדיקט מיט די זעלבע רייד: “וואָס זשע וועט זײַן? מיר פֿאַרלירן אים דאָך..." איין מאָל האָט מאַרק אַ זאָג געטאָן: “אפֿשר ווען מיר פֿאָרן נישט אַוועק פֿון קעשענעוו, וואָלטן מיר נישט געוווּסט פֿון די צרות?!"
ווײַטער ציִען אַזוי וואָלט געקאָנט ווערן צו שפּעט; דוד האָט זיך גענייטיקט אין אַ ספּעציעלער פּראָגראַם פֿאַר נאַרקאָמאַנען, און זיי זײַנען אויף דעם אײַנגעגאַנגען. בעלאַס מאַמע האָט זיך נישט געקאָנט באַרויִקן: “איר זײַט נישט קיין עלטערן! אַן אייגן קינד פֿאַרשפּאַרן אויף אַ יאָר, ווי אין אַ תּפֿיסה!" בעלאַ האָט עס אַראָפּגעשלונגען, און טאַקע: מע קאָן עס דען דערקלערן?!
דוד איז אָפּגעווען אינעם רעהאַביליטאַציע־צענטער צוועלף חדשים, און איז אַרויס דאָרטן אַן אַנדער מענטש. בעלאַ האָט בײַ אים קיין מאָל נישט געפֿרעגט, וואָס ער האָט דאָרט דורכגעמאַכט; אַליין האָט ער איר נאָר געזאָגט, אַז דאָס אַרויסדראַפּען זיך פֿון דער פֿינצטערער גרוב האָט אים געהאָלפֿן נישט אַזוי די שיטה און די אַרבעט, וואָס מ’האָט איבער זיי געפֿירט, ווי די בריוו, וועלכע ער פֿלעגט באַקומען פֿון לאה.
ווער איז לאה? זי איז איצט זײַן ווײַב, די מוטער פֿון זייערע צוויי מיידעלעך, בעלאַס שנור. דער כּוח פֿון דעם מיידל, וואָס גרייכט דודן “העט־וואָס העכער פֿון זײַן פּופּיק", האָט זיך אַרויסגעוויזן שטאַרקער און עפֿעקטיווער. דוד, אַ טאַטנס אַ זון, האָט פֿון זײַן טאַטן אויך געירשנט דעם אופֿן פֿון טרײַבן קאַטאָוועס. “אונדזער בריוון־אויסטויש, — האָט דוד באַמערקט, — וואָלט געקאָנט געלייגט ווערן אין יסוד פֿון אַן אויסשליסלעכער מעטאָדע בײַם אומקערן די נאַרקאָמאַנען צו אַ מענטשלעכן צושטאַנד". באַקענט האָט זיי לאהס עלטערער ברודער, וועלכער האָט זיך געפֿינען מיט דודן אינעם זעלבן “מקום". אַליין געקומען פֿון ישׂראל צו ווערן אין אַמעריקע אַ מיליאָנער, האָט זיך זײַן קאַריערע פֿאַרענדיקט אינעם רעהאַביליטאַציע־צענטער פֿאַר נאַרקאָמאַנען. ער האָט געוויזן זײַן חבֿר דעם שוועסטערס בילד, וווּ זי שטייט פֿאָטאָגראַפֿירט אין אַ מיליטער־אוניפֿאָרם. פֿאַר דודן איז עס געווען גענוג, ער זאָל זיך אין דער ישׂראל־סאָלדאַטקע פֿאַרליבן. אויסגעבעטן דעם אַדרעס בײַ איר ברודער, האָט דוד אָנגעשריבן איר אַ בריוו... אײַ, קינדער, קינדער... אייגנטלעך, ווען בעלאַ האָט זיך באַקאַנט מיט מאַרקן אין קאַראָלינאָ־בוגאַז, איז זי געווען אין דעם זעלבן עלטער וואָס לאה...
בעלאַ האָט געדענקט דאָס וואָרט, געגעבן זיך אַליין נאָכן באַזוכן צום ערשטן מאָל מאַרקס עלטערן. זי האָט אים געטראָגן אין זיך, צוזאַמען מיטן ווייטיק, פֿאַררוקן וואָס ווײַטער, מער צוליב מאַרקן; אָבער דעם טעם פֿון יענע “קנישעס מיט קאַבאַק" האָט זי נישט פֿאַרגעסן. אַ האַלב יאָר נאָך דער חתונה האָט דאָס יונגע פּאָרפֿאָלק געוווינט בײַ זיי. בעלאַ און מאַרק האָבן שוין צו יענער צײַט געהאַט געקויפֿט אַ שטוב אין ברוקלין, אין דער געגנט פֿון שיפּסהעדבעי, אַזוי אַז אָרט איז געווען גענוג.
לאהן האָט זי אײַנגעאָרדנט אין דער זעלבער טוריסטישער אַגענץ, וווּ בעלאַ האָט געאַרבעט; ס’איז גיך קלאָר געוואָרן, אַז אָט די אַרבעט איז ווי צום מיידל צוגעמאָסטן. מיט דער צײַט האָט מען צוליב איר געשאַפֿן אַ באַזונדערן אָפּטייל, וואָס האָט זיך פֿאַרנעמען סײַ מיטן דורכפֿירן עקסקורסיעס פֿאַר די ישׂראלים איבער אַמעריקע און קאַנאַדע, סײַ פֿאַר די אַמעריקאַנער אין ישׂראל.
נישט לײַכט איז אָנגעקומען דודן דאָס אַרײַנגיין אינעם לעבן; זײַנע יוגנטלעכע חלומות וועגן קאָלעדזש און אַ פּערספּעקטיווער קאַריערע האָט ער זיך אַליין פֿאַרסמט; איצט, נאָך זײַן חתונה, האָבן די אומשטענדן פֿון אים געפֿאָדערט צו מאַכן קאָנקרעטע שריט. דערצו איז גאָר אין גיכן לאה פֿאַרגאַנגען אין טראָגן. דוד האָט אויסגעזען פֿאַרלוירן, פֿול מיט ספֿקות, און בעלאַ האָט זייער מורא געהאַט, אַז די נישט זיכערקייט אין זיך, זאָל אים ווידער נישט ברענגען צו דעם פֿינצטערן אָפּגרונט.
דורך די נעכט פֿלעגט זי נישט קאָנען אײַנשלאָפֿן, געשטורקערט מאַרקן: “ביסט דאָך אַ פֿאָטער, מע דאַרף אים אַרויסהעלפֿן!" צו יענער צײַט האָט מאַרק פּראָיעקטירט אַ געשעפֿט־צענטער פֿאַר איינעם אַ באַלעבאָס, פֿון די ליובאַוויטשעווער, האָט ער אים דערציילט וואָס ס’איז געשען מיט דודן און געבעטן אים צו געבן אַן עצה. יענער האָט אַלץ אויסגעהערט און געזאָגט מאַרקן, ער זאָל צושיקן דעם זון צו אים אין זײַן אָפֿיס. אין אַ וואָך אַרום האָט שוין דוד בײַ דעם ייִד געאַרבעט; ס’האָט זיך פֿאַר אים אָפּגעזוכט אַ “דזשאָב".
ווי ס’האָט זיך שפּעטער אַרויסגעוויזן, האָט דוד אין דעם אָפֿיס, וווּ ס’האָבן געאַרבעט אויך די דרײַ זין פֿונעם באַלעבאָס, געפֿונען נישט בלויז פּרנסה, נאָר אַ סבֿיבה, וואָס האָט אים אַזוי אויסגעפֿעלט. ער האָט אָנגעהויבן טראָגן אויפֿן שפּיץ־קאָפּ אַ געשטריקט כּיפּהלע; בעלאַן האָט עס נישט פֿאַרחידושט: ער אַרבעט דאָך צווישן פֿרומע ייִדן. דערנאָך האָט זי באַמערקט, אַז ער פֿאַרלאָזט זיך אַ בערדל, און דאָס געשטריקטע כּיפּהלע האָט ער פֿאַרביטן אויף אַ שוואַרצער יאַרמלקע. דעמאָלט האָט זי אים שוין געפֿרעגט, האַלב שפּאַסיק, צי ער קלײַבט זיך נישט צו ווערן פֿרום? דוד האָט דווקא די פֿראַגע אויסגעהערט ערנסט און געענטפֿערט, אַז יאָ, ער טראַכט וועגן דעם; אַז ער האָט זיך פֿאַרחבֿרט מיטן קלענערן זון פֿון זײַן באַלעבאָס, וואָס איז מיט אַ יאָר עלטער פֿון אים; און אַז ער און לאה זײַנען שוין עטלעכע מאָל געווען פֿאַרבעטן צו אים אַהיים אויף שבת.
בעלאַ האָט געקוקט אויפֿן זון, ווי ער איז פֿאַרכאַפּט מיטן דערציילן וועגן זײַן נײַעם חבֿר, וועגן זײַן משפּחה — ווי שיין און היימיש ווערט געפּראַוועט דער שבת, באַגלייט מיט תּפֿילה און געזאַנג, וואָס אַלע בײַם טיש, קליין און גרויס, זינגען צוזאַמען — זי האָט דערזען אין זײַנע אויגן אַ לעבעדיקן פֿונק, וואָס זי האָט שוין אַ היפּשע צײַט בײַ אים נישט געזען. “זאָל זײַן אַזוי, — האָט זי דעמאָלט אַ טראַכט געטאָן, — מעגלעך, אַז דאָס איז טאַקע דער פּרײַז, וואָס מע מוז באַצאָלן פֿאַר זײַן אויסלייזונג..."
בעלאַ האָט אַ קוק געטאָן אויפֿן זייגער: אַ פֿערטל צו צוויי. זי האָט זיך פֿאַרזאַמט. ניין, אינעם רעסטאָראַן וועט זי שוין נישט באַווײַזן אַרײַנצופֿאָרן, זי וועט אַהין אָנקלינגען און אַלץ זאָגן דעם פֿאַרוואַלטער. אָבער קודם וועט זי אָנקלינגען מאַרקן, ער זאָל כאָטש צוגרייטן דאָס העמד וואָס ער וויל הײַנט אָנטאָן, זי זאָל עס אויספּרעסן. די לאַנגע טעלעפֿאָן־סיגנאַלן, וואָס בעלאַ האָט דערהערט, האָבן זי אַרײַנגעבראַכט אין אַ צווייפֿל. שוין זשע איז מאַרק אויך הײַנט אַוועק אין זײַן אָפֿיס, אין אַזאַ טאָג? גענוג וואָס ער טוט עס יעדן שבת און זונטיק, אַבי זיך נישט האַלטן אין דער היים. זי האָט ווידער דערפֿילט, ווי דער פֿאַרדראָס שלאָגט איר שוין אין פּנים. זי האָט זיך קוים אײַנגעהאַלטן, נישט אַרויסצולאָזן דעם רודער פֿון די הענט און זיך לאָזן רײַבן די שלייפֿן מיט די שפּיץ־פֿינגער. ניין, זי וועט אים אויף זײַן מאָבילקע נישט קלינגען... גענוג, שוין נישט קיין פּיצעלע קינד, און זי איז נישט זײַן מאַמע...
זי איז צוגעפֿאָרן צום הויז. מאַרקס אויטאָ, אַ טונקל־בלויע “פּעזשאָ" איז געשטאַנען פּאַרקירט ווי שטענדיק. מאָדנע... אפֿשר איז נאָך אים געקומען איינער פֿון זײַנע קליִענטן? בעלאַ האָט אַרויסגעשלעפּט דעם טאָרט, פֿאַרשלאָסן דעם אויטאָ און זיך אויפֿגעהויבן מיט די עטלעכע טרעפּ צו דער אַרײַנגאַנג־טיר. שוין פֿון דער שוועל האָט זי אויסגערופֿן דעם מאַנס נאָמען, נאָר מאַרק האָט זיך נישט אָפּגערופֿן. בעלאַ האָט זיך גלײַך געלאָזט צום פֿריזשידער אַרײַנצושטעלן אַהין דעם טאָרט, און ערשט דערנאָך זיך אויפֿגעהויבן אויפֿן צווייטן גאָרן.
זי האָט אַרײַנגעקוקט אין זײַן ביוראָ, אינעם צווייטן שלאָף־צימער; נאָך איין מאָל אויסגערופֿן: “מאַרק" — די שטילקייט האָט אויפֿגעוועקט אַ געמישט פֿאָרגעפֿיל פֿון אומפֿאַרשטאַנד און כּעס. אין שלאָף־צימער, וווּ בעלאַ האָט אין דער פֿרי איבערגעלאָזט דעם מאַן שלאָפֿן, איז דאָס געלעגער געווען אַקוראַט צוגעבעט. ניין, זי האָט אַוודאי נישט געהאָפֿט אים דאָ צו געפֿינען, די פֿיס האָבן זי אַהער אַליין געבראַכט, ווי צו אַ סטאַנציע, וווּ בעלאַ הייבט איר יעדן נײַעם טאָג אָן און וווּ זי פֿאַרענדיקט אים.
זי האָט אויסגעדרייט דעם קאָפּ צום אַלקאָוו, דער ברייטער נישע, וווּ ס’איז געשטאַנען אַרײַנגערוקט אין דער טיף אַן אינקרוסטירט טישל אויף דינע, עלעגאַנטע פֿיסלעך און איבער אים, צוגעפֿעסטיקט צו דער וואַנט, איז געהאָנגען אַ גרויסער שפּיגל, אין דער פֿאָרעם פֿון אַן עליפּס. מאַרק האָט דעם אַלקאָוו גערופֿן איראָניש “בודואַר", אַרויסרעדנדיק עס מיט אַ פֿראַנצויזישן “פּראָנאָנס".
בעלאַ האָט זיך אָנגעשטויסן אין איר אָפּשפּיגלונג. זי האָט אַראָפּגעלאָזט די אויגן און באַמערקט אויפֿן טישל אַ פֿירעקיק בייגעלע פּאַפּיר, וואָס נישט זי האָט עס דאָרט איבערגעלאָזט. איר בליק האָט זיך שוין אין דעם פּאַפּירל אָנגעכאַפּט און זי צוגעצויגן.
בעלאַ האָט זיך צוגעזעצט אויפֿן ווייכן קײַלעכדיקן בענקעלע־באַנקעטקע, האַלטנדיק אין דער האַנט דאָס בייגעלע פּאַפּיר און געפֿירט מיט די אויגן איבער די גלײַכע שורות פֿון מאַרקס געטאָקטן כּתבֿ:
טײַערע בעלאַ,
זײַ מיר מוחל, וואָס דווקא הײַנט, אין דעם טאָג, ווען אונדזער צוזאַמענלעבן האָט דערגרייכט זײַן 30סטן יאָרגאַנג, האָב איך באַשלאָסן עס צו טאָן — איך גיי אַוועק... ניין, נישט צו אַן אַנדער פֿרוי, איך האָב קיינעם נישט! און נישט פֿונעם לעבן, חלילה... איך גיי אַוועק צו זוכן זיך אַליין. אפֿשר קלינגט עס מאָדנע, אויסטערליש, צי אַפֿילו ווי אַ משוגעת... איך פֿיל אָבער, אַז אויב איך וועל דאָס נישט טאָן הײַנט, וועל איך עס שוין קיין מאָל נישט טאָן. דעמאָלט וועל איך פֿאַרלירן דיך און אויף שטענדיק.
דער אמת איז, אַז מיר לעבן שוין אַ היפּשע צײַט דערווײַטערנדיק זיך אַלץ מער איינער פֿונעם אַנדערן. מעגלעך, צוליב דער טאָג־טעגלעכער האַוועניש, וואָס האָט אונדז ביידע פֿאַרכאַפּט און פֿאַרדרייט אין איר ווילדן ווירבל; און אפֿשר צוליב דעם וואָס ס’האָט געפּלאַצט די סטרונע, וואָס איז אָנגעצויגן געווען צווישן אונדז ביידע, און אונדז ביידע פֿלעגט זי געבן דעם קלאָרן טאָן, אויסצושטיין, נישט פֿאַלן בײַ זיך, אָנגיין אין איינעם איבער דעם וועג, וואָס מיר האָבן מיט דיר אויסגעקליבן מיט דרײַסיק יאָר צוריק.
יאָ, מע קאָן, מסתּמא, פֿאַרענטפֿערן די פּוסטקייט וואָס האָט גיך פֿאַרכאַפּט די נשמה־ווינקעלעך, וווּ אין משך פֿון יאָרן האָבן זיך דאָרט געטוליעט איינער צום אַנדערן זעלטענע געפֿילן, דערמאָנונגען, ריחות, קלאַנגען... פֿאַרענטפֿערן און זיך באַרויִקן דערמיט, וואָס אַזוינס קומט פֿאָר אויף שריט און טריט מיט מענטשן פֿון אונדזער עלטער, בתוכם אונדזערע פֿרײַנט און באַקאַנטע...
שוין לאַנגע יאָרן, זינט זיי זײַנען געקומען אין אַמעריקע, האָט בעלאַ נישט איבערגעקליבן מיט די אויגן די פּערלדיקע אותיות פֿון איר מאַנס האַנט. אין זײַנען בריוו, וועלכע זײַנען פֿאַרפֿאַלן געגאַנגען ערגעץ צווישן ביידע קאָנטינענטן, ווי צווישן צוויי אָפּגעריסענע טיילן פֿון איין לעבן, פֿלעג זי צו מאָל אַרײַנקוקן אין אַ שווערער מינוט, בפֿרט ווען מאַרק איז אַ לענגערע צײַט נישט געווען אין דער היים, צוליב זײַנע קאָמאַנדירונגען, אָדער ווען זיי האָבן זיך צעקריגט... די בריוו פֿלעגן זי אָפּפֿרישן, ווי זי וואָלט זיך ווידער אײַנגעטונקען אין די וואַסערן פֿון קאַראָלינאָ־בוגאַז, ווען זיי, מאַרק און בעלאַ, פֿאַרשוויצט און אויסגעמאַטערט פֿון זייער נאָענטשאַפֿט, פֿלעגן זיך אויף עטלעכע ווײַלעס אָפּרײַסן איינער פֿונעם אַנדערן...
די קאַרגע ווערטער פֿון דעם בריוול האָבן זיך איצט אָפּגעלייגט ווי שטיקלעך אײַז אונטערן האַרץ און שוין פֿון דאָרט פֿאַרשפּרייט איבערן לײַב אַ טויטע קאַלטקייט...
איך בעט דיך, מע דאַרף אין ערגעץ נישט קלינגען, מיך זוכן... איך האָב גערעדט מיט דודן אויפֿן טעלעפֿאָן, געפּרוּווט אים אַלץ דערקלערן און איך האָף, אַז ער האָט מיך פֿאַרשטאַנען.
ווידער: זײַ מיר מוחל, אויב דו קאָנסט,
מאַרק.

בעלאַ האָט שווער אָפּגעריסן דעם בליק פֿונעם לעצטן וואָרט. פֿונעם שפּיגל האָט אויף איר געקוקט אַ יונגע פֿרוי, זייער ענלעך צו איר מיט דרײַסיק יאָר צוריק. בעלאַ האָט מיט נײַגער באַטראַכט איר נאַקעטקייט, ווי געזוכט סימנים פֿון די בײַטן, וועלכע וואָלטן געדאַרפֿט זיך באַווײַזן נאָך דעם, ווי זי איז פֿון אַ מיידל געוואָרן אַ פֿרוי. אומדערוואַרט איז הינטער אירע שמאָלע ווײַסע אַקסלען אויפֿגעוואַקסן דער שוואַרצער שאָטן פֿון בעלאַס הײַנטיקן חלום...

(המשך אין קומענדיקן נומער)