"עסט געזונטערהייט!"
אַ קאָך־פּראָגראַם פֿון געשמאַקע מאכלים
אויף ייִדיש מיט ענגלישע אונטערקעפּלעך,
מיט שׂרה־רחל שעכטער און איוו יאַכנאָוויץ
רײַז־קניידלעך מיט שוועמלעך:
פֿון אַ ייִדישן וועגעטאַרישן קאָכבוך פֿון ווילנע

Eat In Good Health!
A Cooking Show in Yiddish with English subtitles
with Rukhl Schaechter and Eve Jochnowitz
Rice Dumplings with Mushrooms:
From a Yiddish vegetarian cookbook in pre-war Vilna

עס איז מיר אויסגעקומען עטלעכע מאָל, סײַ אין טעקסאַס, סײַ אין ניו־יאָרק און פֿילאַדעלפֿיע, זיך צו באַקענען מיט קאַריקאַטוריסטן, קינסטלער פֿון "קאָמיקס"; בפֿרט, פֿון די אַזוי־גערופֿענע "אונטערערדישע" קאָמיקס. אָפֿט מאָל געבן אַרויס די קינסטלער אַליין זייער ווערק ביז, אין אַ מזלדיקער שעה, זיי ווערן "אַנטדעקט". בדרך־כּלל, מײַדן אויס די קינסטלער אַן עפֿנטלעכע געזעלשאַפֿט, בלײַבן אַליין אין שטוב און האַלטן זיך באַזונדער, אָפּגעפֿרעמדט. דאָס צייכענען בילדער־שטרײַפֿן איז אַ ייִחידישע קונסט, להיפּוך, למשל, צו שאַפֿן פֿילמען, וווּ מע נייטיקט זיך אין אַ גאַנצער מאַנשאַפֿט פֿון מיטהעלפֿער און מבֿינים אין כּלערליי שײַכותדיקע קונסטן. דער פֿראַנצויזישער ייִד, זשאָאַן ספֿאַר, האָט, אָבער, באַוויזן צו ווערן סײַ אַ באַקאַנטער קאַריקאַטוריסט, און לעצטנס, סײַ אַן אָנערקענטער פֿילם־רעזשיסאָר.

די וואָך קומט פֿאָר די ניו־יאָרקער פּרעמיערע פֿון זשאָאַן ספֿאַרס ערשטן פֿילם "גאַנזבורג", וועגן דעם פֿראַנצויזיש־ייִדישן פּאָפּ־זינגער סערזש גאַנזבורג. איז דער רעזשיסאָר און סצענאַריסט, ספֿאַר געקומען אין שטאָט זיך צו טרעפֿן מיט דער אַמעריקאַנער פּרעסע צו רעדן וועגן זײַן פֿילם.

"גאַנזבורג" האָט מען שוין רעצענזירט און געלויבט אין אונדזער צײַטונג, ווען מע האָט אים אָנגעהויבן צו ווײַזן אין אייראָפּע און ענגלאַנד מיט אַ יאָר צוריק. דער גאַנצער טיטל פֿונעם פֿילם איז "גאַנזבורג: אַ העלדיש לעבן", און דער טיטל שפּיגלט אָפּ ספֿאַרס גרויס דרך־ארץ פֿאַרן זינגער. ספֿאַר דערציילט: "איך בין אַוועק פֿון דרום־פֿראַנקרײַך און געקומען קיין פּאַריז מיט איין ציל: זיך צו טרעפֿן מיט סערזש גאַנזבורג... אַ חודש נאָך דעם ווי איך בין אָנגעקומען קיין פּאַריז איז ער געשטאָרבן".

רוסלאַנד האָט אַ רײַכע טראַדיציע פֿון ייִדישער היסטאָרישער, עטנאָגראַפֿישער און ליטעראַרישער פֿאָרשונג, אָבער עד־היום זײַנען די בעסטע ווערק געווען פֿאַרבאָרגן צווישן די טאָוולען פֿון אַלטע ביכער און זשורנאַלן. איצט האָט מען, סוף־כּל־סוף, באַקומען אַ מעגלעכקייט צו זען מיט די אייגענע אויגן דאָס אַמאָליקע ייִדישע לעבן דורך דעם שפּאַקטיוו פֿון אָט דעם אייגנאַרטיקן גײַסטלעכן וועלטבאַנעם.

דער נײַער ייִדישער מוזיי, וואָס האָט זיך הײַיאָר געעפֿנט אין מאָסקווע, געפֿינט זיך אין אַ באַשיידענעם לאָקאַל אין אַ געוויינטלעכער מאָדערנער געבײַדע ניט ווײַט פֿונעם שטאָט־צענטער. דאָס איז אַ פּריוואַטע אונטערנעמונג, און דערפֿאַר דאַרף מען זיך פֿריִער צונויפֿרעדן טעלעפֿאָניש מיט דער אַדמיניסטראַציע וועגן אַ באַזוך, אָבער דער אַרײַנטריט איז פֿרײַ און דער מוזיי איז אָפֿן פֿאַר אַלעמען.

ניט געקוקט אויף דעם באַשיידענעם אויסזען, פֿאַרמאָגט דער מוזיי אַ רײַכע קאָלעקציע מיט אַן אָריגינעלער קאָנצעפּציע. דער מוזיי איז ממשיך די טראַדיציע פֿון ש. אַנ־סקי און ש. דובנאָוו, וואָס איז געווען דער אינטעלעקטועלער יסוד פֿון דער אַמאָליקער ייִדישער היסטאָריש־עטנאָגראַפֿישער געזעלשאַפֿט אין פּעטערבורג פֿאַר דער רעוואָלוציע.

די עקספּאָזיציע ווערט פֿאָרגעשטעלט פֿון אַ טאָפּלטער, עטנאָגראַפֿיש־היסטאָרישער פּערספּעקטיוו. די עקספּאָנאַטן זײַנען פֿון צוויי מינים. איין גרופּע אילוסטרירט דעם טראַדיציאָנעלן ייִדישן לעבנס־שטייגער׃ פֿראַגמענטן פֿון דער דעקאָראַציע פֿון שילן, מנורות, מיזרחים, כּלערליי אַנומלטן, און אַפֿילו אַ שוואַרצער קאַטאַפֿאַלק פֿון אַ חבֿרה־קדישא. אַ סך פֿון די דאָזיקע זאַכן שטאַמען פֿון בעסאַראַביע און פּאָדאָליע, און דערווײַזן די עקספּרעסיווע טראַדיציע פֿון ייִדישער פֿאָלקסקונסט פֿון יענע געגנטן. זיי זײַנען פֿריילעך, נאַיִוו און קאָלירפֿול.

י. ל. פּרץ האָט באַזוכט די הויפּט־שטאָט פֿון דער רוסישער אימפּעריע צוויי מאָל, אין 1907 און אין 1911. ביידע באַזוכן האָבן אַרויסגערופֿן אַ סך עפֿנטלעכן אינטערעס. די זאַלן, וווּ פּרץ האָט גערעדט, זײַנען געווען פֿולגעפּאַקט. וועגן זײַנע באַזוכן האָבן געשריבן ייִדישע און רוסישע צײַטונגען, און מיט יאָרן שפּעטער האָבן וועגן דעם דערמאָנט אין זייערע זכרונות זײַנע מיטצײַטלער. די דאָזיקע געשעענישן טראָגן אויף זיך אַ בולטן שטעמפּל פֿון יענער אָנגעשפּאַנטער צײַט פֿון דער ייִדישער קולטורעלער אויפֿלעבונג נאָך דער ערשטער רוסישער רעוואָלוציע.

1907

צום ערשטן מאָל איז פּרץ אײַנגעלאַדן געוואָרן קיין פּעטערבורג דורך דער אָרטיקער בונד־אָרגאַניזאַציע פֿאָרצולייענען זײַנע ווערק אויף אַ ליטעראַריש־מוזיקאַלישן אָוונט אינעם קליינעם זאַל פֿון דער קאָנסערוואַטאָריע דעם 24סטן פֿעברואַר פֿון 1907. אַלע אַנדערע אָנטיילנעמער זײַנען געווען פֿון פּעטערבורג׃ דער באַקאַנטער דאָקטאָר און כּלל־טוער אַבֿרהם בראַמסאָן, דער שרײַבער מרדכי (מאַרק) ריוועסמאַן, דער פֿאָלקלאָריסט זוסמאַן (זינאָווי) קיסעלהאָף, ווי אויך אייניקע באַקאַנטע מוזיקער און דער סטודענטישער כאָר פֿון דער קאָנסערוואַטאָריע אונטער דער אָנפֿירונג פֿון אפֿרים שקליאַר.

וואָס איז געבליבן פֿון יענער עקזאָטישער לאַנדשאַפֿט, אין וועלכער עס האָט זיך געשטאַלטיקט אין ייִדישן — און נישט נאָר אין ייִדישן — באַוווּסטזײַן דער נאָענטער און דער מיטעלער אָריענט, און אין אים, דאָס הייליקע לאַנד מיט זײַן געטלעכן רום און אָריענטאַלישער אידיליע? און ווי פּאַסן זיך צונויף די בילדער פֿון דער הײַנטיקער ווירקלעכקייט און פֿון די איצטיקע געשעענישן אין דעם צעטרייסלטן ראַיאָן, מיט די אימאַזשינירטע בילדער פֿון אונדזער אײַנגעבילדעטן אַמאָל?

יעדע אידעאָלאָגישע באַוועגונג, יעדער אידעאַליזם בכלל, פֿאָרמאָגט זײַן רעוואָלוציאָנערע ראָמאַנטיק פֿונעם אידעאַליזירטן אַמאָל. דער אַמאָל טראָגט אין זיך דעם צויבער פֿון פֿאַרלוירן־געגאַנגענע, אָדער פֿאַרגעסן־געוואָרענע, ווערטן פֿון הויכער מאָראַל, פֿון גרייטקייט זיך מקריבֿ צו זײַן פֿאַר אידעאַלן. אונדזער הײַנטיקע מאַטעריאַליסטישע עפּאָכע פֿון ראַציאָנעלן געדאַנק, וועלכער שטויסט פֿאָרויס און דערנערט די מאָדערנע טעכנאָלאָגיע און עפֿנט פֿאַר דעם מענטשן נײַע וועלטן מיט נײַע פּערספּעקטיוון, לאָזט נישט איבער קיין אָרט פֿאַר קיין סענטימענטן און קיין צײַט אויף צו בענקען נאָך דער אַמאָליקער ראָמאַנטיק.

ליידער, קאָן מען הײַנט נישט זאָגן, אַז דער דאָזיקער נאָסטאַלגישער זכּרון, די בענקשאַפֿט צו דער ראָמאַנטיק און די בענקשאַפֿט צו די אידעאַלן פֿון אַמאָל ווערן פֿאַרטומלט אין דעם ווירוואַר פֿון דער טעכנאָלאָגיע, פֿון בויען די אויסגעחלומטע און אידעאַליזירטע "נײַע וועלט". דאַקעגן קאָן מען יאָ זאָגן, אַז די שיינע צוקונפֿט־חלומות ווערן פֿאַרטומלט אין דעם רויש און אין וועלטלויף פֿון דער ווילדער קאָנקורענץ; פֿון יאָגן זיך נאָך רווחים אויפֿן "פֿרײַען מאַרק" פֿון דער מאָדערנער שקלאַפֿערײַ, אין דער וועלט פֿון קינאה און שׂינאה; פֿון אייגנליבע, פֿון נישט פֿאַרגינערישקייט און אויסנוצערײַ.

די פֿריִערדיקע פּרשה הייבט זיך אָן מיטן פּסוק "והיה עקבֿ תּשמעון" — אויב איר הערט זיך צו דעם אייבערשטנס מיצוות, וועט דער אייבערשטער אָפּהיטן דעם בונד, וועלכן ער האָט געשלאָסן מיט אײַערע אָבֿות. ווי מיר האָבן באַהאַנדלט די פֿאָריקע וואָך, איז דער נאָמען פֿון דער פֿריִערדיקער סדרה — עקבֿ — מרמז אויף דער הײַנטיקער תּקופֿה פֿון "עקבֿתא דמשיחא".

אין געוויסע אַספּעקטן, איז די וועלט שוין נאָענט צו דער גאולה. אין דער פּרשת "בראשית" שטייט געשריבן, אַז צוליב דעם חטא פֿון אָדם־הראשון מוז דער מענטש אַרבעטן שווער, "אינעם שווייס פֿון זײַן פּנים", און די פֿרויען מוזן האָבן קינדער אין ווייניק. די מאָדערנע טעכנאָלאָגיעס און וויסנשאַפֿטלעכע אַנטדעקונגען דערמעגלעכן אויסצומײַדן די דאָזיקע קללות אין אַ סך פֿאַלן. די פּראָגרעסיווע סאָציאַלע אידעאַלן ווײַזן אָן, ווי אַזוי מע קאָן צונויפֿבינדן די קוואַלן פֿון גשמיותדיקער חכמה מיט דער מיצווה פֿון אַהבֿת־הבריות, און צו שאַפֿן אַ ברידערלעכע, יושרדיקע געזעלשאַפֿט.

אינעם ספֿר־הזוהר איז פֿאָרויסגעזאָגט געוואָרן, אַז אינעם פּעריאָד פֿון "עקבֿתא דמשיחא" וועלן זיך אין דער וועלט אַנטפּלעקן די קוואַלן פֿון גשמיותדיקער און גײַסטיקער חכמה. פֿונדעסטוועגן, זענען מיר נאָך אַלץ גאָר ווײַט פֿון דער גאולה. אַדרבה, די זעלבע פּראָגרעסיווע טעכנאָלאָגיעס און אידעען, וועלכע וואָלטן געקאָנט פֿאַרבעסערן דאָס מענטשלעכע לעבן, קאָנען פֿאַרקריפּלט ווערן און האָבן שוין נישט איינמאָל געדינט, און דינען נאָך אַלץ, פֿאַר די סאַמע רוצחישע, דעסטרוקטיווע און טאָטאַליטאַרע צוועקן. אַ סך מענטשן אין דער וועלט זענען נאָך אַלץ פֿאַרשקלאַפֿט און אַרבעטן געפֿערלעך שווער, ממש "אינעם שווייס פֿון זייערע פּנימער".

מיט דער פֿאַרשטאַרקונג פֿון די דעמאָנסטראַציעס און פּראָטעסטן פֿאַר סאָציאַלן יושר אין ישׂראל, פֿילן זיך די ישׂראלים אין חוץ-לאָרץ וואָס מער פֿאַרפֿליכטעט אַרויסצוּווײַזן זייער סאָלידאַריטעט מיט דעם. דאָס וואָס האָט זיך אָנגעהויבן ווי אַ פּראָטעסט קעגן די שטײַגנדיקע קאָטעדזש־פּרײַזן און איז אויסגעוואָקסן צו אַ וווינונגס-מרידה (זע: יצחק לודען, 29 יולי און 12 אויגוסט), איז איצט דערגאַנגען צו אַ פֿעסטער פֿאָדערונג אַריבערצופֿירן די מדינה פֿון דער נעאָ-ליבעראַלער דאָקטרין, וואָס פֿאַרהייליקט דעם אַזוי גערופֿענעם פֿרייען מאַרק, צו אַ מער אייראָפּעיִשן דרך פֿון אַ געמישטער ווירטשאַפֿט — אַ מין וווילשטאַנד-מדינה. צו הערן אַזעלכע נײַעס (300 טויזנט ישׂראלים אויף די גאַסן!) פֿון אַ לאַנד, מיט וועלכן מ׳איז שטאַרק פֿאַרבונדן און בלײַבן גלײַכגילטיק, איז אוממעגלעך. דאַרף מען עפּעס טאָן. אָבער וואָס?

נו, ווי ס׳רובֿ זאַכן הײַנט צו טאָג, האָבן זיך אַ גרופּע ישׂראלים אין ניו-יאָרק אָרגאַניזירט דורכן "פּנים-בוך" (פֿייסבוק), און באַשלאָסן זיך צונויפֿצוטרעפֿן דעם סוף-וואָך אין "וואַשינגטאָן־סקווער־פּאַרק". מיט אַ פּאָר געצעלטן, שילדן אויף העברעיִש צי אויף ענגליש און מיט ישׂראלדיקע פֿענער זענען זיך דאָרט צונויפֿגעקומען איבער 20 מענטשן. געדאַרפֿט האָבן זיי זיך אַריבערציִען צוויי מאָל, לויט דער פֿאָדערונג פֿון דער פּאָליציי, און נאָך אַ קורצער צײַט באַפֿרײַען דאָס אָרט, אָבער דאָס אַלץ האָט ניט קאַליע געמאַכט די גוטע שטימונג פֿון דער חבֿרה. נאָכדעם, איז מע געבליבן שמועסן עטלעכע שעה אונטער די גרינע ביימער אין פּאַרק. גערעדט האָט מען וועגן סאָציאַלע ענינים; וועגן דעם, וואָס מיינט צו זײַן ישׂראלים אין אַמעריקע בעת אַזאַ מין תּקופֿה; און צווישן אַנדערן זיך צוגעהערט מיט נײַגער צו אַן עדות-זאָגער, גלײַך פֿון דער "געצעלטן-שטאָט" אין ירושלים, וואָס איז געקומען אויף אַ באַזוך קיין ניו-יאָרק.

מיר האָבן געהאָפֿט, אַז דער זומער וועט אַריבערגיין נישט ערגער ווי פֿריִער, חוץ די געוויינטלעכע, אָפֿטע געשעענישן און אומגליקן, וואָס געשעען אין אונדזער לאַנד, צו וועלכע מיר זענען שוין, ליידער, געוווינט.

יעדעס מאָל, ווען עס טרעפֿט עפּעס בײַ אונדז, נעמען מיר עס אויף פּערזענלעך, אָדער קאָלעקטיוו מיט צער, ווייטיק און באַדויער. מיר באַמיִען זיך אַראָפּצושלינגען די ביטערע פּיל פֿון אונדזער גורל און גייען ווײַטער אָן מיט אונדזער טאָג־טעגלעכער רוטין, האָפֿנדיק, אַז דער מאָרגן וועט זײַן אַ בעסערער, אַ לויטערער פֿאַר יעדן איינעם פֿון אונדז.

מיר האָבן געהאָפֿט, אַז מיר וועלן אַריבערקומען דעם זומער בשלום און מיר וועלן באַגעגענען דעם אָנקומענדיקן חודש סעפּטעמבער, מיט אַלע זײַנע פֿאָרויסגעזעענע סכּנות און אָנשיקענישן, וואָס לויערן אויף אונדז... ליידער, איז עס געקומען פֿריִער ווי מיר האָבן געטראַכט. דאָס וואָס איז געשען אין דער פֿאַרגאַנגענער סוף־וואָך אין דרום פֿון לאַנד, האָט אונדז אַלעמען איבערראַשט און פֿאַרשאַפֿט צער און ווייטיק.

דער פֿאַרלוסט פֿון אַזוי פֿיל לעבנס און פֿאַרוווּנדעטע ציווילע בירגער און זעלנער פֿון דער ישׂראל־אַרמיי, האָט אונדז אַלעמען דערשיטערט. ניט געקוקט אויף די אַלע באַוואָרענישן און זיכערהייט־מיטלען, מיט וועלכע די מיליטער־כּוחות און רעגירונגס־מענטשן האָבן אונדז באַזאָרגט, האָבן מיר געליטן אין די דאָזיקע טעג אַ גרויסע צאָל קרבנות און פֿאַרוווּנדעטע פֿון די "קאַסאַם"־ און "גראַד"־ראַקעטן, פֿון די קוילן, פֿון דער לײַכטער און שווערער אַרטילעריע פֿון די "כאַמאַס" און "אַל־קײַדאַ"־טעראָריסטן. דער סך־הכּל פֿון די געשעענישן פֿון דער פֿאַרגאַנגענער וואָך, איז אַ דערשיטערנדיקער און טרויעריקער. ביז איצט האָבן די טעראָריסטן אַרויסגעשיקט פֿון עזה אַרום 100 טויטלעכע ראַקעטן אויף די שטעט און ייִשובֿים, וואָס ליגן אין דרום פֿון לאַנד.

בעת דעם "פּוטש" דעם 19טן אויגוסט 1991 בין איך אין מאָסקווע ניט געווען. צו דער צײַט פֿון דער איבערקערעניש, ווען מע האָט געפּרוּווט אַראָפּוואַרפֿן מיכאַיִל גאָרבאַטשאָוון און זיך אומקערן אויפֿן סקאַרבאָוונעם סאָוועטישן וועג, האָב איך — צוזאַמען מיט מײַן משפּחה — געוויילט אין אַ דאָרף, עטלעכע קילאָמעטער פֿון מײַן היימשטאָט זאַפּאָריזשיע (איך נוץ דאָ דעם אוקראַיִנישן נאָמען פֿון דער שטאָט). מיר זײַנען געקומען אַהין, כּדי פֿאַרברענגען עטלעכע וואָכן בײַם דניעפּר, צוזאַמען מיט מײַן מאַמען און שוועסטער, בפֿרט נאָך, אַז מיר האָבן ניט געוווּסט, צי מיר וועלן זיך זען אין דעם קומענדיקן יאָר.

איך האָב זיך דעמאָלט שוין באַפֿרײַט פֿון מײַן אַרבעט אין דעם מאָסקווער זשורנאַל "סאָוועטיש היימלאַנד", און מײַן ווײַב האָט פֿאַרלאָזט איר אַרבעט אין אַ מאָסקווער לערן־שול. אַלץ איז געווען מער אָדער ווייניקער גרייט כּדי אַרויסצופֿאָרן קיין אָקספֿאָרד, וווּהין מיך האָט מען אָנגענומען צו שרײַבן אַ דאָקטאָראַט. זיך אומקערן קיין רוסלאַנד האָבן מיר ניט פּלאַנירט. זינט 1979 זײַנען אין די "געהעריקע אינסטיטוציעס" געלעגן אונדזערע פּאַפּירן אויף צו עמיגרירן פֿון דעם לאַנד, וווּ מיר זײַנען געבוירן געוואָרן, אויסגעוואַקסן, אָבער לאַנגע יאָרן געלעבט מיט אַ האָפֿענונג זיך פֿון דאָרטן אַרויסרײַסן.

און פּלוצעם — דער "פּוטש". דאָס האָט געשמעקט מיט זייער ערנסטע נאָכפֿאָלגן פֿאַר אַזעלכע "ניט-סאָוועטישע" לײַט ווי איך. אין בעסטן פֿאַל וואָלט געווען אוממעגלעך צו פֿאָרן קיין ענגלאַנד. דרײַ טעג זײַנען מיר ממש געווען צוגעקאָוועט צו דער טעלעוויזיע און צום ראַדיאָ. אָבער נאָך אָט דעם תּישעה-באָבֿ איז געקומען די אייפֿאָריע פֿון די גסיסה-טעג פֿון סאָוועטן-פֿאַרבאַנד. מיר האָבן זיך יאָ אַרויסגעריסן קיין מערבֿ און אין משך פֿון די צוואַנציק יאָר האָב איך קיין איין רגע ניט געבענקט נאָך די אוקראַיִנישע און רוסישע יאָרן מײַנע. זיי זײַנען געוואָרן — ווי די ענגלענדער זאָגן — "וואַסער אונטער דער בריק"; און ס’איז באַוווּסט, אַז צוויי מאָל אין דעם זעלבן וואַסער גייט מען ניט אַרײַן.

פֿאַר די אַלע וואָס הייבן נישט אָן צו וויסן מיט וואָס מ׳עסט די פּאָסנע זופּ, וועל איך עס אײַך פּרובירן מסביר צו זײַן. נעמט זיך אין זינען אַזאַ בילד: די מאַמע שטעלט צו אַ זופּקעלע. זי גיט אַ קוק — ס׳פֿעלט איר אויס פֿלייש, ס׳פֿעלן איר אויס הינער־פֿיסעלעך, און ס׳רעשט קלאַפּער־געצײַג אויף צו קאָכן אַ זופּקעלע. ברעכט זי זיך דעם קאָפּ, ביז עס פֿאַלט איר אײַן, מ׳וועט שוין מוזן מאַכן אַ פּאָסנע זופּ.

אַמאָל האָבן ייִדן נישט געקענט זיך פֿאַרגינען קיין קעלבערנע ביינער, מאַרך־ביינער, אָדער הינערשע פּיפּקעלעך, האָט מען אָבער פֿאָרט געלעכצט נאָך אַ זופּקעלע, האָט מען געמאַכט אַ ציבעלע־רײַשטל מיט אַ מערעלע, אַ קאַרטאָפֿעלע און אַ לעפֿעלע, פּוטער, אויב מ׳האָט אַזוינס פֿאַרמאָגט. הייסט עס, פֿאַרשטייט איר שוין וואָס פֿאַר אַ טעם די זופּ האָט געהאַט. פֿאַר אָרעמע־לײַט, טעם־גן־עדן, זייערע קינדער האָבן זיך סײַ ווי באַלעקט. האָט מען גערופֿן אַזאַ זופּקעלע אַ פּאָסנע זופּ. ווען איז דאָס גערעדט געוואָרן? ווען ייִדן זײַנען געווען גאָלע און נישט געהאַט קיין גראָשן בײַ דער נשמה.

הײַנט, אַז מיר האָבן זיך אַרויפֿגעאַרבעט אין דעם רײַכן אַמעריקע, און לײַדן שוין נישט מער פֿון קיין דחקות און נויט; לײַדט מען אָבער יאָ פֿון אַ פּאָסנער ייִדישקייט, אויב מ׳ווענדט אָן דעם געדאַנק פֿון דער פּאָסנער זופּ צום הײַנטיקן דור יונגוואַרג וואָס באָדט זיך אין שוווילטאָג. זייערע עלטערן פּרעגלען זיך אויף דער זון אין די באַהאַמאַס, זייערע באָבעס און זיידעס שפּילן גאָלף, מאַזשאַנג און טעניס. זיי זײַנען אײַנגייער, אין די קאַסינאָס אין אַטלאַנטיק־סיטי און לאַס־וועגאַס, און אין די "ספּאַס." אַוווּ אַן אוטשעכעלע, האָט מען זיך אַזויערנאָך דאָראָבעט צו דורות פֿון פּאָסנע ייִדעלעך.

טײַערע חזנטע,

מײַן חבֿר און איך האָבן זייער גוטע באַציִונגען. מיר זענען שוין צוזאַמען פֿיר חדשים. יעדן אָוונט זעען מיר זיך און האָבן אַ סך בשותּפֿות. ווען ער האָט זיך באַקענט מיט מײַנע עלטערן, אָבער, איז ער געוואָרן שעמעוודיק און האָט קוים אַרויסגערעדט אַ וואָרט! איצט האַלטן מײַנע טאַטע־מאַמע, אַז ער איז אַן עם־האָרץ, כאָטש ער איז אין דער אמתן אַ געלערנטער! ווי אַזוי קען איך מײַנע עלטערן איבערצײַגן, אַז ער איז טאַקע אַ גוטער שידוך פֿאַר מיר?