יעקבֿ אָבֿינו האָט פֿאַר זײַן טויט גערופֿן זײַנע קינדער צו זיך, און געבענטשט יעדן פֿון זיי מיט אַ באַזונדערער ברכה; יעקבֿס ברכות, געזאָגט מיט אַ זייער טיף פּאָעטיש־מיסטיש לשון, באַטרעפֿן ס׳רובֿ פֿון טעקסט אין דער הײַנטיקער פּרשה, און ווײַזן אָן אויף די באַזונדערקייטן און אויפֿן צוקונפֿטיקן גורל פֿון יעדן ייִדישן שבֿט, ווי אויך אויף די שפּעטערדיקע באַציִונגען צווישן די שבֿטים.
צוליב דעם, וואָס יעדע תּנ״כישע מעשׂה דינט אויך ווי אַ רמז אויפֿן פּערזענלעכן לעבן פֿון יעדן מענטש, ווערן די דאָזיקע ברכות אָפּגעטײַטשט אין די חסידישע ספֿרים אויף אַ פּסיכאָלאָגישן אופֿן. אַפֿילו הײַנט, הגם צען פֿון די 12 ייִדישע שבֿטים, אַחוץ יהודה און לוי, זענען פֿאַרשוווּנדן געוואָרן, געפֿינען זיך מענטשן, וואָס רעפּרעזענטירן דעם פּסיכאָלאָגישן טיפּ פֿון די איבעריקע יעקבֿס קינדער; אַחוץ דעם, טרעט יעדע נשמה צומאָל אַרײַן אין אַן אינערלעכן מצבֿ, וואָס דערמאָנט די גײַסטיקע ראָלע פֿון דעם אָדער יענעם שבֿט, ווי מיר האָבן פֿריִער דערציילט אין דער פּרשה "וישבֿ", מיטן בײַשפּיל פֿון יהודה און יוסף. דעריבער, בלײַבן יעקבֿס ברכות אייביק אַקטועל פֿאַר יעדער ייִדישער נשמה.
בײַם סוף פֿון דער פּרשה, וווּ עס ווערט דערציילט וועגן יעקבֿס פּטירה, געפֿינען מיר אַן אומגעוויינטלעכע פֿראַזע, "ויגוע ויאסף אל עמיו" — "און זײַן צײַט האָט זיך פֿאַרענדיקט, און ער האָט זיך פֿאַראייניקט מיט זײַן פֿאָלק"; אין פֿאַרגלײַך מיט די פּסוקים, וואָס דערציילן וועגן דעם טויט פֿון די אַנדערע אָבֿות, וווּ עס שטייט בפֿירוש, אַז זיי זענען געשטאָרבן, שטייט בײַ יעקבֿ אָבֿינו בלויז "ויגוע" — אַז "זײַן צײַט האָט זיך פֿאַרענדיקט". אויפֿן סמך פֿונעם דאָזיקן אומגעוויינטלעכן פּרט פֿונעם טעקסט, האָט דער תּנא רבי יוחנן דערקלערט, אַז "יעקבֿ איז נישט געשטאָרבן".
אין די לעצטע פּסוקים פֿון דער פּרשה ווערט אָבער קלאָר דערציילט, אַז מע האָט באַוויינט יעקבֿן, באַלזאַמירט אים און באַערדיקט אין חבֿרון, אין מערת־המכפּלה; פּרעה האָט אַרויסגעשיקט אַ גאַנצע טרויער־פּראָצעסיע פֿון הויך־ראַנגיקע באַאַמטע, רײַטער און רײַטוואָגנס, אָפּצוגעבן כּבֿוד דעם חשובֿן בר־מינן. אַדרבה, ווערט יעקבֿס קבֿורה באַשריבן אין דער תּורה מיט מער פּרטים, ווי די באַערדיקונג פֿון די אַנדערע אָבֿות.
אַ טייל מפֿרשים האָבן אָפּגעטײַטשט רבי יוחננס דערקלערונג אויף אַן אַלעגאָרישן אופֿן: הגם יעקבֿ אָבֿינו איז ניפֿטר געוואָרן, איז זײַן לעבן אויף אייביק משפּיע אויפֿן ייִדישן פֿאָלק און אויף דער גאַנצער וועלט — אַזוי ווי ער וואָלט נאָך אַלץ געלעבט. אַ טייל אַנדערע מפֿרשים האָבן אָבער באַטאָנט, אַז יעקבֿ אָבֿינו איז טאַקע נישט געשטאָרבן, ווײַל בײַ צדיקים האָט דער פֿיזישער טויט אַן אַנדער באַדײַט, ווי בײַ די געוויינטלעכע מענטשן — דערפֿאַר האַלטן אַ טייל רבנים, אַז אַ כּהן מעג אַפֿילו באַזוכן אַ קבֿר פֿון אַ גרויסן צדיק.
ווען די נשמה פֿון אַ צדיק פֿאַרלאָזט זײַן גוף, בלײַבט זי בכּוח צו ווירקן אויף דער גשמיותדיקער וועלט נאָך שטאַרקער, ווי בײַם קערפּערלעכן לעבן, הגם די דאָזיקע השפּעה ווערט אַנטפּלעקט אויף אַ מער באַהאַלטענעם און דערהויבענעם אופֿן; דערפֿאַר איז בײַ די חסידים אָנגענומען צו זאָגן, אַז זייערע פֿריִערדיקע רביים זענען נסתּלק געוואָרן — "האָבן זיך דערהויבן"; אַ טייל יאָרצײַטן פֿון די גרויסע צדיקים זענען געוואָרן חסידישע יום־טובֿים, ווען מע פּראַוועט דעם אויפֿשטײַג פֿונעם צדיק צו דער העכערער מדרגה פֿון עקזיסטענץ.
דער דאָזיקער ענין האָט אָבער אַ שײַכות צו אַלע גרויסע צדיקים, אַרײַנגערעכנט די אַנדערע אָבֿות; פֿאַר וואָס זשע ווערט ער פֿאַרבונדן אינעם תּורה־פּסוק דווקא מיט יעקבֿ אָבֿינו?
ווי ס׳איז באַקאַנט, האָט יעקבֿ אָבֿינו זיך אויסגעצייכנט מיט דער מידה פֿון אמת. אַ טייל מענטשן מיינען, אַז כּדי צו זײַן אַן איש־אמת, מוז מען כּסדר אָפּוואַרפֿן די מיינונגען פֿון די אָפּאָנענטן, און באַטאָנען, אַז בלויז איין פּאָזיציע אין פֿאַרשיידענע פֿראַגעס איז ריכטיק. אין דער אמתן, אָבער, זעט מען גאַנץ אָפֿט, אַז אַזאַ עקשנות קומט דווקא אין סתּירה מיט מידת־האמת; למשל, אַפֿילו ווען די גאַנצע וועלט ווײַזט אָן אַ שטאַרקן עקשן, אַז ער איז נישט גערעכט, וועט ער זיך נישט צוהערן צו קיין אַרגומענטן, און וועט ווײַטער טענהן, אַז בלויז זײַן מיינונג איז ריכטיק.
על־פּי־תּורה מיינט מידת־האמת עפּעס אַנדערש: דער כּשרון צו אינטעגרירן אַלע מיינונגען און מעגלעכקייטן אין איין גאַנצקייט, פּרוּוונדיק צו לייזן די סתּירות צווישן זיי. דאָס וואָרט "אמת" גופֿא באַשטייט פֿונעם ערשטן, מיטלסטן און לעצטן אות פֿונעם אַלף־בית, און סימבאָליזירט שלימות און פֿאַראייניקונג פֿון היפּוכדיקע זאַכן.
ווי עס שטייט אין גמרא, האָבן די חכמים אינעם סנהדרין געקאָנט ברענגען 49 אויפֿווײַזן, אַז אַ טמאנע זאַך איז נישט טמא, און פֿאַרקערט — אַז אַ ריינע זאַך איז טמא. דער גרויסער בעל־דרשן און מקובל, רבי יונתן אייבעשיץ, האָט דערקלערט, אַז אַזאַ קענטעניש איז געווען דווקא אַ סימן פֿון מידת־האמת. די חכמים האָבן כּסדר באַטראַכט אַלע מיינונגען, אַפֿילו די סאַמע סתּירותדיקע און פּאַראַדאָקסישע, כּדי אויסצוקלײַבן פֿון זיי די "גאָלדענע מיט" — די געהעריקע פּראַקטישע פּאָזיציע. דאָס הייסט, אַז די ייִדישע קאָנצעפּציע פֿון אמת איז פֿאַרבונדן דווקא מיט אינטערעס און אָפֿנקייט צו פֿאַרשיידענע מעגלעכע אינטערפּרעטאַציעס און באַדײַטן.
יעקבֿ אָבֿינו האָט מיט זיך פֿאָרגעשטעלט אַ מוסטער פֿון אַזאַ מידה; ער האָט משׂיג געווען, אַז די אמתע ווירקלעכקייט איז מער קאָמפּליצירט ווי "שוואַרץ און ווײַס". אין זײַנע זוכענישן פֿונעם אמת, איז יעקבֿ אַרויס פֿון די גרענעצן פֿון אַזעלכע געוויינטלעכע קאַטעגאָרישע באַגריפֿן. דערפֿאַר שטייט אינעם פּסוק, אַז "זײַן צײַט האָט זיך פֿאַרענדיקט" — ער איז נישט געשטאָרבן, נאָר האָט גובֿר געווען די גרענעץ פֿון דער צײַט גופֿא, דערגרייכנדיק די מדרגה פֿונעם טיפֿן, אייביקן אמת, וווּ עס ווערן בטל די סתּירות צווישן די סאַמע קאָנצעפּציעס פֿון לעבן און טויט. ווי רבי יוחנן האָט געזאָגט, "יעקבֿ אָבֿינו לעבט, פּונקט אַזוי ווי זײַנע יורשים לעבן": ווען משיח וועט קומען, וועלן מיר אויך אַרויס פֿון דער סתּירותדיקער נאַטור פֿון דער גשמיותדיקער וועלט, "עולם־השקר", און וועלן דערגרייכן דעם העכערן באַנעם פֿון ווירקלעכקייט, וווּ אַלע סתּירות און ספֿקות ווערן בטל.