• רבֿקה באַסמאַן בן־חיים
נײַע לידער
*
אַ פֿרײַער טאָג.
אַ זעלטן פֿרײַער טאָג.
אַ שכן קאָן מיך פֿירן
וווּ איך וויל,
ניט שווער איז צו דערפֿאָרן.
איך האָב געציילט אַדרעסן
ווי ציילנדיק די יאָרן
און זיך באַקלערט, —
צו וועמען פֿאָרן?
פֿאַראַן בלויז איין אַדרעס
(נאָך ניט פֿאַרלאָרן,)
וואָס נעמט מיך אויף
באַגינען מיט אַ פֿלאַם, —
איך
פֿאָר
צום
ים.
אַ טאָג
פֿאַראַן אַ טאָג וואָס בעט מיך הילף,
אַרויסשלעפּן פֿון מרה־שחורה.
דעמאָלט ווער איך דער געהילף:
דער טאָג איז פֿול מיט מורא.
איך גיי צום קוואַל פֿון גוטע ווערטער,
ווי זיסע מילגרוימען, שוין צײַטיק,
מיט יענע זאַפֿטיק־גוטע ווערטער
הייבט אָן דער טאָג זײַן פּנים בײַטן.
וואָס זאָגן זיי, די גוטע ווערטער,
ווי טראָפּנס טוי וואָס קענען היילן?
זיי וואַשן אָפּ פֿון טאָג די טרערן
און ווײַטער — זאָלן זיי דערציילן.
כּל־זמן
אַז די ביימער ליבן זיך,
בליִען זיי קאָליריק.
כּל־זמן פֿרילינג לאַכט צו זיי,
לאָזט זיי ליבעס פֿירן.
נאָר אַז האַרבסטיק ווערט דער טאָג,
ווען די בלעטער פֿאַלן,
וועלקן ליבעס אין אַרום,
ווערן זיי פֿאַרפֿאַלן.
וואַרטן מענטשן אַז אַ בוים
זאָל זיך ווידער ליבן,
און אַיעדער מיט זײַן טרוים
v
שפּרײַזט דעם האַרבסט אַריבער.
אַלבאָמען
אויב מען שרײַבט ניט צו דעם נאָמען
ווייס ניט קיינער ווער דאָס איז,
די אַמאָליקע אַלבאָמען
לאָנדאָן, תּל־אָבֿיבֿ, פּאַריז.
אויב מען קאָן ניט רויִק בלײַבן
אַז מען קוקט אַרײַן אין זיי,
זאָל מען בעסער גיין פֿאַרשרײַבן
אַ ליד וואָס טוט ניט וויי.
אויב געדענקט מען נאָך דעם פּנים
יונג און לעבעדיק און שיין,
אין אַ ווײַטער וועלט דערמאָנען
וווּ עס קומט בלויז גאָט צו גיין.
אין וועג
ניט איין מאָל האָט דער וועג מיך אויפֿגעוועקט פֿון חלום,
אַ שנעל געטאָן אין נאָז, אַ צי געטאָן בײַם קלייד,
ווי צו דערמאָנען, אַז דער וועג איז ניט קיין חלום
צו גיין ווי בלינדערהייט.
נאָר אַז איך קוק מיך אום פֿון אָנהייב אָן,
דערזע איך פֿריִער ווי דער רעגן קושט די בלעטער.
וואָס בין איך שולדיק, אַז איך זע צו ערשט דעם בוים,
און די שטיינער מיט די שטעכערס — שפּעטער?
• ביילע שעכטער־גאָטעסמאַן
פֿונעם ערשט אַרויסגעלאָזטן בוך:
"דער צוויט פֿון טעג".
אין די שפּעטע יאָרן
אין די שפּעטע יאָרן טאָר אַ מענטש
נישט זײַן וואָס אַ מענטש איז געווען:
אַ לעבעדיקער מאַן, אַ לעבעדיקע פֿרוי;
אַ מענטש אין די שפּעטע יאָרן
איז נאָר אַ פֿאָן, אַן אָנדענקשטיין
פֿאַר זאָגענישן, גלייבענישן, אַמאָלן,
אויסגעטון פֿון רעשיקן לעבן.
ווער וואָלט עס גלייבן, אַז
ער איז אַ מאַן, אַ פֿרוי?
אַן עלטערער מענטש איז פֿון אַ מאָל,
אַן אַמאָל פֿון אַ מאָל.
ער מעג עסן, טרינקען, שלאָפֿן,
נישט עסן, נישט טרינקען, נישט אויפֿשטיין
און זיכער וועט קיינער נישט האַלטן,
אַז ער קען קוקן אויפֿן צווייטן מין
און זיך רייטלען און ס'קענען
די בלוטן זיך רעשיק צעשפּילן
פּונקט ווי אַ מאָל...
אַן עלטערער מענטש איז נישט קיין
הײַנטיקער, ער האָט נישט קיין
הײַנטיקע נטיות, חלומות,
אַ לעבעדיקן חלום
ווי אין די לאַנגסטיקע אַמאָלן...
ווער וואָלט גלייבן, אַז אַן עלטערער
מענטש קען זײַן
פֿינעף און צוואַנציק יאָר אַלט?
די אַלטיטשקע אסתּר
געדענק נישט, געדענק נישט
פֿאַרגעס! זאָגן זיי.
זיי איז לײַכט צו זאָגן
זיי האָבן נישט וואָס צו געדענקען,
וואָס צו פֿאַרגעסן...
איך אָבער קען זיך נישט ספּראַווען
מיטן אָנלאָד אין זכּרון.
סע שטייען פֿאַר מיר די פּנימער
די נעמען — וואַרטן שוין זינט יאָרן.
די אַלע בלייכע אירע
ווי שאָטנס געלעבט ווי שאָטנס אַנטקומען
זי — די איידעלע אסתּר
מיט דער פֿאַטשיילע באַרעמט
איר פּאַרמעט פּנים
מיך געלערנט קאָכן
די היימישע מאַכלים
זי — דער גוטער מלאך,
איך — די יונגע שטאָטישע באַלעבאָסטע.
נישט אַזוי מיט רייד
ווי מיט אָנוווּנק, אָנצוהער
האָט זי מיך געלערנט.
דינע, איידעלע פֿינגער
קוים קוים ווי אַ געהיימע קאָרעאָגראַפֿיע
אויפֿצוכאַפּן מיט די חושים.
שטיל געלעבט, איידל געשמייכלט
אויף שפּיצפֿינגער איר איטלעכער ריר
מיר געוויזן ווי צו גרייטן אויף שבת,
באַלעבאַטעווען, געוווינט בײַם זון
מיט דער יונגער, אַ ביסל זויערער שנור.
קוים אַ וואָרט אַרויסגערעדט
געשמייכלט נאָר מיט די אויגן
אסתּר לינדענבאַום, דער גוטער מלאך.
אַדורכגעשוועבט דורך די טעג.
ווי אומגלייבלעך שטיל איר לעבן
אַזוי אומגלייבלעך שוידערלעך
איר — זייער אומקום.
אַרויסגעטריבן פֿון די היימען
די פֿון דור-דורות אײַנגעזעסענע עדה
געהייסן זיי גיין אויף אַ פֿאַרם איבערן ווינטער
נאָר אין דער אמתן אַרײַנגעטריבן זיי אין נעסטער.
• שושנה באַלאַבאַן־וואָלקאָוויטש
נײַיאָר
וואָס מערער מ'פֿאַרשטייט,
אַלץ ווייניקער
ווילט זיך פֿאַרשטיין.
שווער צו פֿאַרשטיין
יענעמס גוטסקייט —
די מאָסן פֿון גוט-צו-גוט...
אַן אויסגעטראַכטער געפֿיל.
* * *
האָסט דער באָבעס הענט!
(האָט די קוזינע באַטאָנט)
איז וואָס?
קענסט טראָגן
די באָבעס פֿינגערלעך.
ניט דאָס איז וויכטיק —
אמת,
כ'האָב דער באָבעס הענט
און ווי זי, וויל איך גלעטן
קליינוואַרגס קעפּ.
* * *
מסכּים, כ'זוך כּבֿוד —
ניט פֿון דיר און אַוודאי
ניט פֿונעם אַרום.
כ'זוך כּבֿוד, מסכּים —
פֿון מיר אין זיך.
און ווען כ'קוק אין שפּיגל
כ'זאָל זען
אַ בכּבֿודיקן מענטש
ווי דער זיידע האָט געבענטשט.
* * *
כ'מוז איין מאָל פֿאַר אַלע
דיך לאָזן פֿליִען —
פֿליִען דאָרט
פֿון וואַנען קיין צוריק
איז ניטאָ און זיצן שיבֿעה
נאָך דײַן טרויער. . .