• שמעון פֿרוג
שבֿועות
.I
אַ כּישוף־מאַכער איז די נאַכט,
די שטילע, בלויע נאַכט —
מיט צאַרטע פֿינגער האָט זי מיר
די אויגן צוגעמאַכט;
די אויגן מיר פֿאַרשלעפֿערט שטיל,
דאָס האַרץ מיר אויפֿגעוועקט:
מיט ווײַסע פֿליגלען, ווייך ווי זײַד,
מיך ליבלעך צוגעדעקט,
דער ליבער, גרינער יום־טובֿ גייט.
די לופֿט איז בלוי און ריין:
אויף יעדן גרעזעלע שטראַלט־אויף
אַ העלער איידל־שטיין...
.II
"דער גרינער יום־טובֿ קלאַפּט אין טיר
די זון גייט־אויף און שײַנט.
וווּ, זיידע, וועלן מיר דאָס גרינס
אויף יום־טובֿ נעמען הײַנט"?
"— וווּ, פֿרעגסטו? קום, מײַן גאָלדן קינד,
אויף אונדזער הייליק אָרט, —
דער פֿרילינג האָט מיט גראָז באַדעקט
דײַן טאַטנס קבֿר דאָרט...
"קום, קינד מײַנס! אונדזער אייגן גרינס
דערקענען איז ניט שווער:
פֿון יעדן גרעזעלע שטראַלט־אָפּ
אַ הייסע יתום־טרער"...
• אַבֿרהם רייזען
נאָך גרינס
נאָך צווײַגעלעך קינדער, אין וואַלד לאָזט זיך גיין
— און פֿריילעך מיט לידער כּסדר,
אַזוי ווי עס וואָלט אויף די וועלט ניט געווען —
קיין רבי, קיין קאַנטשיק, קיין חדר.
נאָך צווײַגעלעך, קינדער, נאָך צווײַגעלעך גייט,
און פּוצט אויס די אָרעמע שטיבלעך;
דער וואַלד איז ניט ווײַט, הינטערן שטעטל ער שטייט
און קוקט אַזוי ווײַך, אַזוי ליבלעך.
פֿאַרוווּנדערט וועט ווערן דער אַלטער, דער וואַלד:
וואָס טוען דאָ ייִדישע קינדער? —
דערציילט אים: ס׳איז שבֿועות — דערציילט עס אים באַלד;
און זאָל אים ניט זײַן צו קיין וווּנדער...
און זוימט זיך וואָס לענגער און רײַסט וואָס מער אָן —
ניט האָט פֿאַר די טאַטעס קיין מורא:
הײַנט מעגט איר אין וואַלד זײַן, מ׳וועט גאָר נישט אײַך טאָן —
עס איז דאָך לכּבֿוד דער תּורה!
• מאָריס ראָזענפֿעלד
שבֿועות
גוט יום־טובֿ, רבותי, גוט יום־טובֿ אונדז כ׳לעבן!
הײַנט האָט מען דאָך אונדז אונדזער תּורה געגעבן.
אַ ביכל מיט ווערטער ווי פּערל געקליבן,
מיט הייליקע אותיות אויף פּאַרמעט געשריבן.
לכּבֿוד שבֿועות, נו, עפֿנט עס, ברידער,
און לאָמיר עס דורכמישן, לאָמיר עס ווידער
באַטראַכטן און זען טאַקע קלאָר, אויב מיר ווייסן
און היטן, וואָס גאָט האָט פֿאַרזאָגט און געהייסן!
נו, רוקט זיך זשע נענטער, ר׳ יאָקל, ר׳ מיכל!
נו, קומט, ר׳ גבֿריאל, און עפֿנט דאָס ביכל!
איר קוויינקלט?.. טאָ קומט זשע, זײַט מוחל, ר׳ בינעם,
איר זײַט דאָך אַ צדיק, איר היט דאָך די דינים...
איר דאַוונט?.. טאָ רופֿט זשע, זײַט מוחל, ר׳ שמעיהן,
דעם גרויסן בעל צדקה... רופֿט איצל דעם דיין!
אָט לאָמיר זיך דורכרעדן, וואָס האָט איר מורא?
איר זײַט דאָך גאָטספֿאָרכטיק, איר היט דאָך די תּורה...
ר׳ צמח, ר׳ למך, איר פֿאַסט דאָך תּעניתים...
טאָ קומט זשע! — וואָס דרייט איר זיך אין די טליתים?..
און רופֿט מיר ר׳ אַבאן, ער רעדט דאָך פֿון גאָט נאָר,
פֿון "טאַטן אין הימל" און פֿון זײַן "געבאָט" נאָר,
און רופֿט יאַנקל גבאי, דעם ראָש־הותיקין!
פֿאַרנומען?.. זיי קענען ניט?.. זאָגן איצט "תּיקון?"...
אַ קלייניקייט איז עס אײַך ייִדישקייט היטן!
ווי קען מען דאָס מפֿסיק זײַן סאַמע אין מיטן?...
• איציק מאַנגער
נעמי זאָגט "גאָט פֿון אַברם"
געווידמעט מײַן שוועסטער שיינדל
און איר חבֿר, דעם וועבער
וואָלקע גלאָזמאַן
די אַלטע נעמי אין מיטן שטוב
שעפּטשעט "גאָט פֿון אַברם",
די בלאָנדע שנורן נעבן איר
הערן פֿאָרכטיק און פֿרום.
"גאָט פֿון אַברהם, גרויסער גאָט,
דער הייליקער שבת פֿאַרגייט
און ווי דער שבת אין פֿרעמדן דאָרף
אַזוי איז אַוועק מײַן פֿרייד."
זי גייט פּאַמעלעך צום פֿענצטער צו:
אין דרויסן טונקלט די מיל.
זי אָטעמט מיט די פֿליגל קוים,
דער אָוונטווינט איז קיל.
די מיל האָט אלימלך געקויפֿט
און די מיל האָט געמאָלן ברויט,
איצט איז דער מאַן אויף דער אמתער וועלט
און ביידע זין זענען טויט.
איצט איז זי אַ וויסטע אַלמנה אין דאָרף,
מיט ביידע שנורן אַליין —
ערפּה איז גוט ווי ראַזעווע ברויט
און רות איז פֿרום און שיין.
נעמי דערמאָנט זיך: אַמאָל, אַמאָל,
זי האָט די שיקסלעך נישט געוואָלט,
נאָר ס׳איז מסתּמא געווען באַשערט —
איצט האָט זי ביידע האָלד.
זיי האָבן די זין אירע ליב געהאַט,
געאַרבעט מיט זיי אין פֿעלד.
און שווער און שוויגער "דאָס אויג אין קאָפּ"
און כּבֿוד פֿון דער וועלט.
איצט זענען זיי נעבעך אַלמנות צוויי
און זי — אַן אַלמנה אַליין.
פֿאַר זיי האָט די ערד נאָך מסתּמא פֿרייד,
נאָר זי, אַן עלנטער שטיין.
וועט זיך שלעפּן און שלעפּן צופֿוס,
ביז זי וועט קומען קיין כּנען
און דאָרטן וועט דער מלאך־המוות
ווערן איר צווייטער מאַן.
נעמי שעפּטשעט, און נעבן איר
האָרכן די שנורן פֿרום —
אין דרויסן שמעקט מיט היי און ווינט,
אין שטוב מיט "גאָט פֿון אַברם".
רות קען נישט אַנטשלאָפֿן ווערן
רות שטייט פֿאַרן שפּיגל שלאַנק
און צעקעמט אירע בלאָנדע האָר.
די רייד וואָס די שוויגער האָט גערעדט
זענען ביז צום ווייטיק קלאָר.
מאָרגן, דאָס הייסט אין עטלכע שעה,
וועט די אַלטע שוויגער אַליין
גיין צו איר פֿאָלק און צו איר גאָט
און זי, וווּ וועט זי גיין?
אַהיים אין דאָרף וווּ דער טאַטע טרינקט
און די בייזע שטיפֿמאַמע שעלט,
די געלע מאַרוסיאַ, זי האָט איר גענוג
פֿאַראומערט, פֿאַרפֿינצטערט די וועלט.
אַהיים אין דאָרף וווּ דער פּריץ שלאָגט
די קנעכט מיט אַן אײַזערנער רוט,
זי געדענקט ווי הײַנט דעם ברודערס גוף
פֿאַרגאָסן מיט שווייס און בלוט.
אַהיים אין דאָרף וווּ דער דולער וואַסיל
דערציילט פֿאַר יעדן אין מאַרק,
ווי אַזוי פּאַן יעזוס האָט אים געבענטשט
אויפֿן שפּיץ פֿונעם קלויסטערבאַרג.
זי ציטערט. אין דרויסן רוישט דער טײַך:
"קום, רוזשקאַ, געליבטע, קום!
איך האָב די אַלטע רוסאַלקע געגט
און דו ביסט גוט און פֿרום.
קום, זײַ מײַן רוסאַלקע, רוזשקאַ קרוין,
קום ווער דאָס וואַסערווײַב,
כ׳האָב וואַסער־רויזן פֿאַר דײַנע האָר
און פּערל פֿאַר דײַן לײַב.
וועסט האָבן בײַ מיר פֿון כּל הגוטס,
וואָס בעסערס קען נישט זײַן,
בײַ טאָג — דאָס גינגאָלד פֿון דער זון
און בײַ נאַכט — דעם לבֿנה־שײַן".
רות הערט און פֿיבערט. יאָ, זי איז גרייט.
אויב די שוויגער נעמט זי נישט מיט,
ווערט זי די רוסאַלקע פֿונעם טײַך.
און זי שמייכלט טרויעריק און מיד...