די ווערט און הייליקייט פֿונעם מענטשלעכן לעבן איז דער וויכטיקסטער פּרינציפּ אין דער תּורה. אַפֿילו דער ערשטער פֿון די צען געבאָטן, די מיצווה צו גלייבן אינעם אייבערשטן, קאָן אויסגעפֿירט ווערן בלויז דורך לעבעדיקע מענטשן; דאָס לעבן גופֿא, וועזן פֿונעם געוויינטלעכן בשׂר-ודם, איז דער עיקר-יסוד, אויף וועלכן עס האַלטן זיך די גאַנצע תּורה.

צוליב דער גרויסער ווערט פֿונעם לעבן, ברענגט דער טויט פֿון אַ מענטש די גרעסטע טומאה אין דער וועלט. ווען דער בית-המיקדש איז געשטאַנען, האָט אַ ייִד, וועלכער האָט קאָנטאַקטירט דירעקט אָדער אַפֿילו אומדירעקט מיט אַ מת, געמוזט זיך אויסרייניקן דורך "מי-חטאת" — דאָס ספּעציעלע געמיש פֿון קוואַל-וואַסער מיטן אַש פֿון אַ גאָר זעלטענער רויטער טעליצע, "פּרה אַדומה", און אַ צאָל אַנדערע מאַטעריאַלן. די טעליצע, וועלכע מ׳האָט געשאָכטן און פֿאַרברענט, כּדי צו באַקומען דאָס דאָזיקע אַש, האָט געמוזט זײַן אינגאַנצן רויט, אָן קיין האָר פֿון אַן אַנדער קאָליר און נישט צו האָבן קיין דעפֿעקטן. אַ קו, וועלכע איז שוין געהאַט אַ קעלבעלע אָדער געטראָגן דעם יאָך, האָט אויך נישט געטויגט פֿאַר אַ "פּרה אַדומה".

געוויינטעך, ווערט די גײַסטיקע ריינקייט פֿאַרבונדן מיט דער מיקווה, ווי אויך מיט וואַסער בכלל. עס לייגט זיך אויפֿן שׂכל, אַז דאָס וואַסער — אַ שטאָף, מיט וועלכן מע וואַשט אָפּ דעם פֿיזישן שמוץ — איז אויך מסוגל, אין געוויסע פֿאַלן, צו באַפֿרײַען פֿון דער גײַסטיקער אומריינקייט. די אידעע אויסצונוצן דאָס אַש פֿון אַ טויטער חיה, כּדי אָפּצורייניקן זיך נאָך אַ קאָנטאַקט מיט אַ מת, קלינגט אָבער זייער אומלאָגיש. דער קערפּער פֿון אַ פּשוטער כּשר-געשאָכטענער קו ברענגט נישט קיין טומאה; די "פּרה אַדומה" האָט אָבער דווקא מטמא געווען די כּהנים, וועלכע האָבן פּראָדוצירט דאָס אַש, ווי אויך די, וואָס האָבן באַשפּריצט די אומריינע מענטשן מיט "מי-חטאת".

ווי אַזוי האָט דאָס אַש פֿון "פּרה אַדומה", וועלכער האָט אַליין מטמא געווען די ריינע כּהנים, געקאָנט מטהר זײַן פֿון טומאת-מת? די הײַנטיקע פּרשה הייסט "חוקת"; דער אייבערשטער אַליין האָט אָנגערופֿן די דאָזיקע מיצווה אַ "חוק" — אַ באַפֿעל, וואָס האָט נישט קיין לאָגישן טעם. אויב מע קוקט אַרײַן אין פֿאַרשיידענע ספֿרים, זעט מען אָבער קלאָר, אַז אַ סך מפֿרשים, בפֿרט די חסידישע צדיקים, באַטראַכטן זייער פּרטימדיק דעם גײַסטיקן הינטערגרונט פֿון "פּרה אַדומה". ווי אַזוי קאָן מען באַטראַכטן די טעמים פֿון אַ בפֿירוש איבערראַציאָנעלער זאַך?

אַלע זאַכן אין דער וועלט עקזיסטירן צוליב דעם, וואָס דער אייבערשטער האָט זיך, כּבֿיכול, אויסבאַהאַלטן פֿון אונדז. אין דער אמתן, איז ער דאָס איינציקע אמתע מציאות; די צעטיילונג צווישן די מאַטעריעלע זאַכן און זייער ג-ט­לעכן עצם איז בלויז אַן אילוזיע. ווי עס שטייט אין די קבלה-ספֿרים, האָט דער באַשעפֿער "מצמצם" געווען, אײַנגעהאַלטן זײַן ליכט "באמצע", "אין דער מיט", כּדי די באַ­שע­פֿענישן זאָלן זיך פֿילן אומאָפּהענגיק.

דער אייבערשטער איז מחוץ אַלע געאָמעטרישע באַגריפֿן; אַזעלכע באַגריפֿן, ווי "לינקס" און "רעכטס", האָבן אַ באַדײַט נאָר אינמיטן דעם רוים. וואָס מיינט דעמאָלט, אַז אונדזער אוניווערס איז באַשאַפֿן געוואָרן "אין דער מיט"? דער שורש פֿונעם וואָרט "אמצע" האָט נאָך אַ צווייטן באַדײַט — "מיטל" ("אמצעי"). ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז אויף ייִדיש, אַזוי ווי אויף אַ סך אַנדערע שפּראַכן, שטאַמען די דאָזיקע צוויי באַגריפֿן אויך פֿונעם זעלבן וואָרצל.

די וועלט איז באַשאַפֿן געוואָרן "באמצע" — דורך דער קאָנצעפּציע פֿון מיטלען און צוועקן, סיבות און רעזולטאַטן. אין דער "מיט" פֿונעם גאַנצן אוניווערס געפֿינט זיך דער מענטש, דער סוביעקט, וועלכער באַטראַכט זײַן וועזן דורך דער לאָגיק פֿון צוועקן און מיטלען.

כאָטש "פּרה אַדומה" איז בפֿירוש אַן איבערראַציאָנעלע מיצווה, קאָן איר איבערראַציאָנעלקייט גופֿא באַטראַכט ווערן אויף אַ לאָגישן אופֿן; אַ צאָל מפֿרשים זענען מסביר דעם טעם פֿון דער דאָזיקער מיצווה אויף אַ פּאַראַדאָקסישן אופֿן — דהײַנו, דעם טעם פֿון איר אומלאָגישקייט.

דער גאַנצער אוניווערס איז באַשאַפֿן געוואָרן צוליב דעם מענטש, ער זאָל אויסקלײַבן די ריכטיקע מיטלען און שטרעבן צו דערגרייכן די ריכטיקע צוועקן, דורך זײַן פֿרײַען ווילן. דער מענטשלעכער טויט זעט אויס ווי אַ סתּירה, ווי אַ היפּוך צו די סאַמע יסודות, אויף וועלכן די וועלט איז באַגרינדעט. כּדי זיך צו באַפֿרײַען פֿון דער דאָזיקער סתּירה, מוז מען דווקא אָפּוואַרפֿן די געוויינטלעכע לאָגיק פֿון אונדזער וועלט, און נישט פֿרעגן קיין קשיות "פֿאַרוואָס" און "צוליב וואָס".