פֿונעם אייביקן קוואַל

אין דער הײַנטיקער פּרשה ווערט דער­קלערט, ווי אַזוי ייִדן זאָלן פּראַווען די יום־טובֿים פֿון אַ גאַנץ יאָר: פּסח, שבֿועות, ראָש־השנה, יום־כּיפּור, סוכּות און שמיני־עצרת, מיט זייער עבֿודת־הקרבנות; עס ווערט אויך אָנגעזאָגט, אַז מע זאָל אָפּציילן נײַן און פֿערציק "ספֿירה"־טעג פֿון פּסח ביז שבֿועות. נאָך דעם ערשטן טאָג פֿון פּסח האָבן די ייִדן געבראַכט אינעם בית־המיקדש אַן "עומר", אַ געוויסע מאָס גערשטן, און דערנאָך געציילט "די טעג פֿון עומר" ביז שבֿועות. הגם מיר האָבן הײַנט נישט קיין בית־המיקדש, ווערט דאָס ציילן די דאָזיקע טעג גופֿא נאָך אַלץ פֿאַררעכנט פֿאַר אַ מיצווה.
עס זענען פֿאַראַן אַ סך מיצוות, וואָס האָבן צו טאָן מיט עסן, טרינקען, פֿירן גע­שעפֿטן, האָבן קינדער און אַנדערע ענינים, דורך וועלכע די טאָג־טעגלעכע טע­טיקייט קען פֿאַרוואַנדלט ווערן אין הייליקייט. אין דעם פֿאַל באַשטייט די מיצווה אין אַ פּשוטן חשבון פֿון וואָכן און טעג; מע זעט, אַז דאָס פֿירן מאַטעמאַטישע חשבונות קען אויך צומאָל פֿאַררעכנט ווערן פֿאַר אַ מיצווה.
דאָס ציילן איז אָבער בלויז דער "טעכ­נישער" חלק פֿון "ספֿירת־העומר". דער אינערלעכער ענין פֿון דער דאָזיקער מיצווה באַשטייט אינעם אַרבעטן איבער די מידות — עמאָציאָנעלע אייגנשאַפֿטן. יעדער טאָג צווישן פּסח און שבֿועות איז פֿאַרבונדן מיט אַ געוויסער קאָמבינאַציע פֿון די מידות, וואָס מע דאַרפֿן באַטראַכטן און אויסבע­סערן.
עס שטייט אין דער תּורה, אַז ייִדן זענען אַרויס פֿון מצרים "בחפּזון", זיך אײַלנדיק. דאָס וואָרט "מצרים" קען אויך אינטערפּרעטירט ווערן ווי "מצָרים" - באַגרענעצונגען. די חסידישע ספֿרים באַטאָנען, אַז יעדע ייִדישע נשמה דאַרף כּסדר שטרעבן אַרויסצוגיין פֿונעם אינערלעכן "מצרים" — די גרענעצן פֿון דער מאַטעריעלער וועלט. אויב אַ ייִד זאָגט קריאת־שמע מיט התלהבֿות און מסירת־נפֿש, "שפּרינגט" ער יעדן טאָג אַרויס פֿון די ראַמען פֿון גשמיות, און דערפֿילט, אַז אַלע זאַכן אין דער וועלט האָבן נישט קיין זעלבסטשטענדיקע עקזיסטענץ, און זענען בלויז מאַניפֿעסטאַציעס, "קליידער", פֿון דער ג־טלעכער ענדלאָזיקייט. כּדי דאָס דאָזיקע געפֿיל זאָל נישט פֿאַרשווינדן נאָכן דאַווענען, מוז מען אים "פֿיקסירן" דורך אַנטוויקלען כּסדר מער איידעלע גײַסטיקע אייגנשאַפֿטן.
אויף אַ גלאָבאַלן אופֿן, זענען די ייִדן דורכגעגאַנגען דעם דאָזיקן פּראָצעס, ווען זיי זענען אַנטלאָפֿן פֿון מצרים און דערזען די גרויסע ניסים, וואָס דער אייבערשטער האָט פֿאַר זיי געטאָן. כּדי צו "פֿיקסירן" דאָס עקסטאַז־געפֿיל פֿון נאָענטקייט צום אייבערשטן, האָבן זיי במשך פֿון זיבן וואָכן געאַרבעט איבער זייערע עמאָציעס; דעמאָלט, מיט 50 טעג נאָך יציאת־מצרים, האָבן זיי זוכה געווען צו דערגרייכן די נאָענטקייט צום אייבערשטן בעת מתּן־תּורה אויף אַ כּסדר­דיקן, נישט פּלוצעמדיקן און "זיך־אײַלנדיקן" אופֿן.
די "ספֿירה"־טעג זענען אויך פֿאַרבונדן מיט דער אַרבעט איבערן שׂכל, נישט בלויז איבער די עמאָציעס. מע קען עס דערקלערן מיט אַ פּשוטן בײַשפּיל: ווען אַ מענטש דערזעט עפּעס אַ וווּנדערלעכע זאַך און וויל זי פֿאַרשטיין ווי געהעריק, מוז ער זי באַ­טראַכטן, פֿאַרגעדענקען און באַקוקן פֿון אַלע זײַטן. ווען די ייִדן האָבן דערזען דעם אייבערשטנס כּוח בײַם קריעת־ים־סוף, האָבן זיי געמוזט אים באַטראַכטן פֿון פֿאַרשיידענע זײַטן, כּדי אָנצוקומען צום אייבערשטן אויף אַ שׂכלדיקן אופֿן בײַם באַקומען די תּורה. דער פֿאַרשטאַנד האָט אויך 50 מדרגות, אָדער "טויערן". די העכסטע, 50סטע מדרגה, איז אָבער מחוץ דעם געוויינטלעכן, אַפֿילו גאָר דערהויבענעם מענטשלעכן שׂכל, און קען נישט דערגרייכט ווערן אויף אַ ראַציאָ­נעלן אופֿן. דערפֿאַר ווערט דער לעצטער, 50סטער טאָג צווישן פּסח און שבועות, נישט געציילט צוזאַמען מיט די "ספֿירה"־טעג. דער רמב״ן, אין זײַן הקדמה צום חומש, באַטאָנט, אַז עס זענען פֿאַראַן 50 גע­ביטן פֿון וויסנשאַפֿט, אַזעלכע ווי ביאָלאָגיע, מאַטעמאַטיק, פּסיכאָלאָגיע אָדער דאָס קענ­טעניש פֿון מיסטישע כּוחות; אַלע חכמות זענען באַהאַלטן אין דער תּורה, הגם, אַפּנים, בלויז גרויסע צדיקים און חכמים זענען מסוגל זיי דאָרטן צו דערזען. במשך פֿון די "ספֿירה"־טעג איז כּדאַי צו באַטראַכטן, ווי אַזוי מע זאָל קענען אויסנוצן אַלע חכמות אין דער וועלט לשם־שמים, פֿאַר גוטע צוועקן.
רבי נחמן פֿון בראַצלעוו האָט געשריבן, אַז די נעמען פֿון אַלע 12 גרינדער פֿון די ייִדישע שבֿטים (ר־א־ו־ב־ן, ש־מ־ע־ו־ן, און אַזוי ווײַטער), באַטרעפֿן פּונקט 49 אותיות — צוליב דעם, וואָס יעדן טאָג פֿון דער "ספֿירה" קען מען "פֿאַרבעסערן" אַ געוויסן גײַסטיקן אַספּעקט פֿון דער נשמה, וועלכע אַנטהאַלט, ווי די הײַנטיקע אַנאַליטישע פּסיכאָלאָגן וואָלטן געזאָגט, די אַרכעטיפּן פֿון אַלע שבֿטים. על־פּי־קבלה, בלײַבן אַלע מעשׂיות אין תּנ״ך תּמיד רעלעוואַנט פֿאַר יעדן, ווײַל זיי ווערן כּסדר "איבערגעשפּילט" אין יעדער מענשטלעכער נשמה.
לויט רבי נחמנען, איז יעדער אות פֿון די דאָזיקע 12 נעמען פֿאַרבונדן מיט אַ געוויסן אַספּעקט, אַ "טויער", פֿון תּשובֿה, דערנעענטערונג צום באַשעפֿער. יעדן טאָג פֿון דער "ספֿירה" קען מען אין זיך "דער­וועקן" אַן אַנדער מין תּשובֿה־געפֿיל. נישט יעדער איז אָבער זוכה דאָס צו טאָן, ווײַל אַ טייל מענטשן ווייסן נישט בכלל, ווי אַזוי אין זיך "צו דערוועקן" דאָס דאָזיקע געפֿיל, אָדער ווייסן נישט, ווי אַזוי די תּשובֿה־געפֿילן זענען פֿאַרבונדן מיט פֿאַרשיידענע אַספּעקטן פֿון דער נשמה. עס טרעפֿט זיך צומאָל אויך, אַז הגם דער מענשט פּרוּווט מיטן גאַנצן האַרצן תּשובֿה צו טאָן, בלײַבט ער בײַ "פֿאַרשפּאַרטע טויערן"; דער בראַצלעווער רבי האָט געגעבן אַן עצה, אַז דאָס זאָגן תּהילים העלפֿט צו געפֿינען און "עפֿענען" דעם ריכטיקן טויער. וואָס טוט מען, אָבער, ווען עמעצער קען זיך נאָך אַלץ נישט "דערוועקן"? זאָגט רבי נחמן, אַז ס׳איז פֿאַראַן נאָך איין "טויער", וואָס שטימט מיט דעם לעצטן, 50סטן טאָג צווישן פּסח און שבֿועות — "דער טויער פֿונעם אייבערשטנס תּשובֿה". ווען עמעצער פּרוּווט זיך גײַסטיק צו דערוועקן, אָבער עס גיט זיך אים נישט אײַן, ווערט מען צום סוף דערוועקט פֿון אויבן, ווען דער באַשעפֿער אַליין, כּבֿיכול, דערנעענטערט זיך צו דעם מענטש.