כּדי זיך אָפּצורייניקן פֿון טומאת־מת — די גײַסטיקע אומרייניקייט, וואָס קומט פֿון אַ קאָנטאַקט מיט אַ טויטן — פֿלעגט דער כּהן-גדול, אָדער זײַן שותּף, צוגרייטן דאָס ספּעציעלע אַש פֿון אַ רויטער (ברוינער) קו, "פּרה אדומה".

הײַנט, נאָכן חורבן פֿונעם בית־המיקדש, בלײַבט דער ענין פֿון טומאת־מת אַקטועל, דער עיקר, בלויז פֿאַר די כּהנים, וועלכע טאָרן נישט האָבן קיין קאָנטאַקט מיט די טויטע. אין די תּנ״כישע צײַטן, אָבער, האָבן די ייִדן געמוזט זיך מטהר זײַן דורך אַ גאָר קאָמפּליצירטן פּראָצעס, כּדי צו האָבן דאָס רשות אַרײַנצוקומען אינעם בית־המיקדש און אָנרירן די קרבנות.

בלויז אַן אויסערגעוויינטלעך ריין־רויטע קו, וואָס האָט קיינמאָל נישט געטראָגן קיין יאָך, האָט געטויגט פֿאַר אַ "פּרה אדומה". מע האָט זי געשאָכטן און פֿאַרברענט מחוץ דעם הר-הבית, צוזאַמען מיט אַ צאָל אַנדערע מאַטעריאַלן; דאָס אַש, אויסגעמישט מיט וואַסער פֿון אַ קוואַל, איז געווען מסוגל אָפּצורייניקן פֿון טומאת־מת. אויסער דעם, האָט מען זיך געמוזט אויך טובֿלען אין אַ מיקווה, אַזוי ווי בײַ די אַנדערע מינים טומאה.

די מיצווה פֿון "פּרה־אַדומה" איז אַ קלאַסישער בײַשפּיל פֿון אַ "חוק" — אַן ענין, וואָס קאָן נישט באַנומען ווערן דורך דעם ראַציאָנעלן שׂכל; צוליב דעם, הייסט די הײַנטיקע פּרשה "חוקת". "זאת חוקת התּורה" — דאָס איז אַן ענין אין דער תּורה, וואָס מע קאָן נישט פֿאַרשטיין ראַציאָנעל.

הגם דאָס אַש פֿון דער רויטער קו איז מסוגל מטהר צו זײַן אַ ייִד נאָך אַ קאָנטאַקט מיט אַ מת, איז ער מטמא דעם כּהן, וועלכער פֿירט דורך דעם ריטואַל. ווי עס זאָגן די חז״ל, טראָגט אין זיך די דאָזיקע מיצווה דעם היפּוכדיקן כּוח "מטהר צו זײַן די טמאים און מטמא צו זײַן די טהורים".

רב נתן שטערנהאַרץ, דער עיקר־תּלמיד פֿון רבי נתן בראַצלעווער, דערקלערט, אַז די אמתע צדיקים ווערן צוגעגליכן צו דער "פּרה אַדומה". אַ צדיק גייט צומאָל אַראָפּ פֿון זײַן הויכער דבֿיקות־מדרגה, כּדי צו ברענגען דאָס פֿאָלק נעענטער צו ג-טלעכקייט און אויסרייניקן די נשמות פֿון זײַנע חסידים. וואָס פֿאַר אַ פּשוטן מענטש איז אַ גײַסטיקע עליה און אַ טיפֿע השׂגה, איז פֿאַר דעם צדיק אַ ירידה. אַזוי ווי אַ כּהן, וואָס ווערט טמא נאָכן אָפּרייניקן עמעצן פֿון דער טומאת־מת, און מוז זיך טובֿלען אין אַ מיקווה, מוז אַ צדיק אַראָפּוואַרפֿן פֿון זיך די גראָבקייט פֿון עולם־הזה, אין וועלכער ער איז אַרײַנגעטראָטן, כּדי אויפֿצוהייבן פֿון דאָרטן די מענטשן.

דער זעלבער פּרינציפּ ווערט אויסגעדריקט אויף עטלעכע פֿאַרשיידענע אופֿנים אין דער הײַנטיקער פּרשה. ווען די ייִדן אינעם מדבר האָבן געטענהט, אַז זיי זענען דורשטיק, האָט דער אייבערשטער אָנגעזאָגט משה רבינו צו הייסן אַ שטיין אַרויסצולאָזן וואַסער. משה רבינו האָט זיך אָבער אויפֿגערעגט אויף זײַן פֿאָלק, און האָט געשלאָגן דעם שטיין מיט אַ שטעקן, כּדי צוצוציִען דעם אויפֿמערק צו דעם נס; הגם דער קוואַל, וואָס האָט זיך געעפֿנט אינעם שטיין, האָט פֿאַרשטאַרקט די אמונה פֿון די פּשוטע מענטשן, איז משה רבינו באַשטראָפֿט געוואָרן פֿאַר זײַן גײַסטיקער ירידה.

ווען די ייִדן האָבן געליטן פֿון די גיפֿטיקע שלאַנגען, וועלכע האָבן זיי געביסן צוליב זייערע טענות, האָט דער אייבערשטער געהייסן אויפֿשטעלן אַ קופּערנעם שלאַנג, וועלכער האָט געהאַט דעם מיסטישן כּוח אויסצוהיילן די געליטענע. מע זעט, אַז אַ שלאַנג, וואָס ווערט געוויינטלעך באַטראַכט ווי אַ סימבאָל פֿון שלעכטס, קאָן צומאָל אויסגענוצט ווערן פֿאַר אַ הייליקן צוועק. ווי עס ווערט דערקלערט אין די קבלה־ספֿרים, האָט דאָס וואָרט "משיח" די זעלבע גימטריא, ווי דאָס וואָרט "נחש" ("שלאַנג"), ווײַל אין דער צײַט פֿון דער קומענדיקער גאולה וועט די נעגאַטיווע ענערגיע פֿון יצר־הרע טראַנספֿאָרמירט ווערן אין אַ הייליקן כּוח.

ווי עס שטייט געשריבן אין דער הײַנטיקער פּרשה, האָבן די ייִדן זיך אָפּגעשטעלט, בעת זייערע וואַנדערונגען אינעם מדבר, אין אַן אָרט מיטן נאָמען "אובֿות", און דערנאָך געגאַנגען ווײַטער. דער איזשביצער רבי דערקלערט אין זײַן ספֿר "מי־השילוח", אַז דער דאָזיקער נאָמען איז פֿאַרבונדן מיטן וואָרט "אָבֿ", און איז מרמז אויף קאָנקרעטע כּללים און שטרענג־באַשטימטע הלכות. מיטן זעלבן וואָרט ווערט אָבער באַצייכנט אין דער תּורה אַ געוויסער בייזער ריטואַל, פֿאַרבונדן מיט עבֿודה־זרה.

עקשנות און פֿאַרגליווערטקייט קאָן פֿאַרוואַנדלען די תּורה אַליין, חלילה, אין אַ מין עבֿודה־זרה. אַ מענטש, וואָס טראַכט נאָר וועגן די פֿאָרמעלע כּללים, און נישט וועגן רוחניותדיקע השׂגות, קאָן בלײַבן שטעקן אין גראָבער גשמיות. פֿון דער אַנדערער זײַט, אָבער, קאָן צופֿיל דינאַמישקייט ברענגען אויך צו גראָבקייט און הפֿקר. ביידע, אָרדענונג און כאַאָס, קאָנען צומאָל "מטמא זײַן די טהורים" און "מטהר זײַן די טמאים".

די מיצווה פֿון "פּרה אַדומה" ווײַזט אָן, אַז נישט אַלץ קאָן מען משׂיג זײַן על־פּי־שׂכל. אָבער, דווקא דער עלעמענט פֿון פּאַראַדאָקסישקייט און היפּוכדיקייט אין דער וועלט איז מסוגל אָפּצורייניקן דעם מענטשן פֿון "טומאת־מת", און אַרײַנברענגען לעבעדיקייט אין זײַן נשמה.

בלק

אינעם צווייטן טייל פֿון דער הײַנטיקער טאָפּלטער פּרשה ווערט דערציילט, ווי בלק, דער קעניג פֿון מואבֿ, האָט גערופֿן דעם מכשף בלעם צו ברענגען אַ גײַסטיקן היזק צו די ייִדן. בײַם אָנהייב, האָט בלעם זיך אָפּגעזאָגט; ווען ער האָט מסכּים געווען דאָס צו טאָן, האָט אַ מלאך אָפּגעשטעלט זײַן אייזלטע, וועלכע האָט, על־פּי־נס, אָנגעהויבן רעדן.

צום סוף, איז בלעם אַרויפֿגעגאַנגען אויף אַ באַרג, פֿונוואַנען מע האָט געקאָנט זען דעם ייִדישן לאַגער אינעם מדבר, און זיך צוגעגרייט צו שעלטן די ייִדן. בלעם איז געווען אַן עכטער גרויסער נבֿיא, הגם ער האָט באַקומען זײַן נבֿואה אויף אַ נעגאַטיוון אופֿן, דורך די כּוחות פֿון סתּרא־אַחרא.

אַנשטאָט צו זאָגן אַ קללה, האָט בלעם געבענטשט די ייִדן דרײַ מאָל. זײַנע ווערטער, "מה טובֿו אהליך יעקבֿ", פֿאַרנעמען אַ וויכטיק אָרט אינעם סידור, בײַם אָנהייב פֿון די טאָג־טעגלעכע תּפֿילות. פֿונדעסטוועגן, האָט בלעם שפּעטער געגעבן בלקן אַן אַנדער עצה, ווי אַזוי צו ברענגען די ייִדן אַ היזק: אַרײַנצושיקן אינעם ייִדישן לאַגער די מואבֿישע פֿרויען, וואָס זאָלן זינדיקן מיט די ייִדן און אײַנרעדן זיי צו דינען עבֿודה־זרה.

פֿאַרוואָס טראָגט אַ גאַנצע פּרשה אין דער הייליקער תּורה דעם נאָמען פֿון אַזאַ פּאַרשוין, אַ בייזן קיניג און אַ שׂונא פֿון ייִדן? מע קאָן זאָגן, אַז דאָס האָט צו טאָן מיט דעם זעלבן פּאַראַדאָקסישן פּרינציפּ פֿון "פּרה אַדומה".

די חסידישע מפֿרשים דערקלערן, אַז בלק האָט זוכה געווען צו ווערן דער הויפּט־פּערסאָנאַזש פֿון אַ גאַנצער פּרשה, ווײַל פֿון זײַן אוראייניקל, רות, האָט געשטאַמט דוד־המלך, און וועט שטאַמען משיח. אין דער קומענדיקער גאולה־תּקופֿה, וועט די וועלט זיך באַפֿרײַען פֿון טומאה און טויט. זאַכן און געשעענישן, וואָס זעען אויס אומשׂכלדיק, נעגאַטיוו און פּאַראַדאָקסיש, שפּילן צומאָל אַ וויכטיקע ראָלע אינעם "גאולה־פּראָצעס", דערפֿאַר האָבן זיי אויך פֿאַרדינט אַן אָרט אין דער תּורה.