בײַם אָנהייב פֿון דער הײַנטיקער פּרשה האָט דער אייבערשטער דערקלערט, ווי אַזוי אַהרן-הכּהן זאָל אָנצינדן די מנורה אינעם משׂכּן: שטייענדיק אַנטקעגן דעם מיטעלן ליכט, און אָנצינדנדיק יעדן קנויט "בהעלותך", כּדי יעדעס ליכט זאָל ברענען ווי געהעריק, נישט פֿאָדערנדיק קיין זײַטיקן פֿײַער — ווי רש״י האָט מסביר געווען דאָס דאָזיקע וואָרט, וואָס מיינט, בוכשטעבלעך, "ווען דו וועסט גורם זײַן די ליכט זיך אויפֿצוהייבן". די תּורה לויבט אַהרן פֿאַר דעם, וואָס ער האָט אויסגעפֿירט דעם דאָזיקן אָנזאָג פּונקט אַזוי, ווי משה-רבינו האָט אים איבערגעגעבן.
עס פֿרעגט זיך אָבער אַ קשיא: מיר ווייסן דאָך, אַז אַהרן איז געווען אַ גרויסער צדיק, וועלכער האָט תּמיד אויסגעפֿירט פּינקטלעך אַלע מיצוות ווי עס דאַרף צו זײַן. פֿאַרוואָס ווערט ער דאָ באַזונדערס געלויבט — בפֿרט, אַז דאָס איז, לכאורה, דער געוויינטלעכער, נאַטירלעכער אופֿן פֿון אָנצינדן די ליכט?
אינעם ספֿר "דגל מחנה אפֿרים" האָט דער סודילקעווער רבי דערקלערט, אַז די "מנורה" איז מרמז אויף דעם גײַסטיקן "ליכט" פֿונעם ייִדישן פֿאָלק, וואָס ווערט אײַנגעטיילט אין פֿאַרשיידענע מינים מענטשן, צוגעגליכן צו די זיבן ליכט פֿון דער מנורה; אַהרן-הכּהן, מיט זײַן גרויסן כּוח פֿון אמת און שלום, האָט כּסדר אָנגעצונדן דאָס אינערלעכע "פֿײַער" אין די ייִדישע נשמות. ווי עס שטייט אין "פּרקי-אָבֿות", האָט הלל געהייסן זיך לערנען די מידה פֿון שלום דווקא בײַ אַהרן — "ליב צו האָבן שלום, שטרעבן צו שלום, ליבן האָבן מענטשן, און דערנעענטערן זיי צו דער תּורה". דער גרויסער מקובל הרבֿ אליעזר אזקרי האָט דערציילט אין זײַן "ספֿר-חרדים" וועגן אַן עכטן "תּלמיד" פֿון אַהרן, דעם אַמאָליקן צפֿתער רבֿ יוסף סאַראַגוסי, וועלכער האָט זיך תּמיד געזאָרגט וועגן שלום און פֿרײַנדשאַפֿט צווישן אַלע מענטשן, און פֿלעגט שלום מאַכן צווישן זײַנע שכנים, אַרײַנגערעכנט די צעקריגטע גוייִשע פּאָרפֿעלקער. צוליב זײַן פֿרײַנדלעכקייט, האָט הרבֿ סאַראַגוסי דערגרייכט רוח-הקודש.
אינעם ספֿר־הזוהר שטייט, אַז אַהרן-הכּהן איז אויך געווען אַ גרויסער מוסטער פֿון מידת-האמת. דער סודילקעווער רבי האָט אָבער געפֿרעגט: ווי אַזוי קען שלום זיך צונויפֿפּאָרן מיטן אמת? בײַם מאַכן שלום, מוז מען זיך דאָך צומאָל נאָכגעבן, ענדערן די אייגענע מיינונג און לעבנס-שטייגער, און אַפֿילו אָפּלאָזן געוויסע הלכות. לכאורה, קומט די גאַנצע קאָנצעפּציע פֿון שלום אין סתּירה מיטן אמת.
דער "דגל מחנה אפֿרים" איז מסביר, אַז ווען אַ פֿעסטער, אמתדיקער מענטש, וועלכער טוישט קיינמאָל נישט זײַנע הנהגות און פּאָזיציעס סתּם אַזוי, אָן אַ גרונטיקער סיבה, מאַכט מיט עמעצן אַ קאָמפּראָמיס, טוט ער עס אויך ערנסט, אויף אַן אמתן; בײַ אַזאַ מענטש, זענען די קאָמפּראָמיסן אויך פֿאַרבונדן מיט אמת און פֿאַרלאָזלעכקייט. צוליב דעם, האָט דער פּסוק געלויבט אַהרן-הכּהן: נישט געקוקט אויף זײַן אויסערגעוויינטלעכער מידה פֿון פֿרײַנדשאַפֿט און שלום, האָט ער אַלץ געטאָן פּינקטלעך, געווויגן און ריכטיק, אַרײַנגערעכנט די קאָמפּראָמיסן — דערפֿאַר איז ער געווען מסוגל "אָנצוצינדן" דאָס "ליכט" אין די אַנדערע נשמות.
* * *
רבי נחמן בראַצלעווער — אַגבֿ, אַ פּלימעניק פֿונעם סודילקעווער רבין — האָט מסביר געווען, ווי אַזוי דער אָנהייב פֿון דער הײַנטיקער פּרשה איז סימבאָליש פֿאַרבונדן נישט נאָר מיטן "ליכט" פֿונעם ייִדישן פֿאָלק, נאָר אויך מיטן אינערלעכן "פֿײַער" פֿון יעדער מענטשלעכער נשמה. דאָס מענטשלעכע פּנים האָט זיבן קוואַלן פֿון די חושים: צוויי אויגן, צוויי אויערן, צוויי נאָזלעכער און דאָס מויל. על-פּי-קבלה, ווערן די דאָזיקע צענטערס אָנגערופֿן "די ליכט פֿון דער אינערלעכער מנורה", ווײַל זיי ברענגען אַרײַן דאָס "ליכט" פֿונעם אויפֿנעמען די וועלט און צינדן אָן דאָס "פֿײַער" פֿון עמאָציעס אין האַרצן. כּדי דאָס דאָזיקע אינערלעכע "פֿײַער" זאָל זײַן הייליק און שטאַרק, מוז מען איבערנעמען דעם קאָנטראָל איבער אַלע חושים, אַרײַנלאָזנדיק בלויז די גײַסטיקע, "אינערלעכע" אינפֿאָרמאַציע.
אינעם רבי נחמנס ספֿר "ליקוטי-מוהר״ן" ווערט באַשריבן דער טיפֿער מעדיטאַציע-פּראָצעס, ווי אַזוי "אײַנצושטעלן" אַלע חושים "אויף אַ הייליקן אופֿן". דאָס מיינט נישט, אַז מע מוז בוכשטעבלעך "פֿאַרמאַכן" די אויגן, כּדי צו זען נאָר פֿרומע, הייליקע זאַכן; די עיקר-קדושה פֿון די חושים באַשטייט אין אויפֿנעמען די גאַנצע אַרומיקע סבֿיבֿה אויף אַ גײַסטיקן, דערהויבענעם אופֿן, אָפּגעטיילט פֿון די גראָבע תּאוות און נטיות, זיך פֿאָקוסירנדיק אויף די גײַסטיקע השׂגות און אינטויִציע. ווען מע קאָנצענטרירט כּסדר די זיבן צענטערס פֿון די חושים אויף זייער "אינערלעכן" אַספּעקט, קען מען דערגרייכן אַזאַ מדרגה, ווען זיי "באַגײַסטערן" די אויפֿנעמונג פֿון דער אַרומיקער וועלט אַליין, אָן קיין איבעריקע מעדיטאַטיווע באַמיִונגען; ווען מע דערגרייכט אַזאַ מדרגה, ברענגען די זיבן "ליכט" פֿון דער אינערלעכער מנורה שטענדיק אַ שטאַרק "פֿײַער" אינעם האַרצן. דאָס איז, לויט רבי נחמנען, דער מיסטישער טײַטש פֿונעם אָנזאָג "בהעלותך" — אָנצוצינדן אַלע "קנויטן" פֿון דער "מנורה" ווי געהעריק, כּדי זיי זאָלן ברענען אַליין און נישט פֿאָדערן קיין זײַטיק "פֿײַער".
דער דאָזיקער מעדיטאַציע-פּראָצעס איז זייער אַן עזאָטערישער ענין, וואָס מע קען נישט פֿאַרשטיין און באַשרײַבן "אויף איין פֿוס". פֿונדעסטוועגן, דינט די דאָזיקע קאָנצעפּציע ווי אַ גוטער בײַשפּיל פֿון דער "פּסיכאָלאָגישער דימענסיע" פֿון דער תּורה. על-פּי-קבלה, סימבאָליזירן אַלע מעשׁיות און פּרשיות אין דער תּורה פֿאַרשיידענע אינערלעכע גײַסטיקע פּראָצעסן, דערפֿאַר בלײַבן זיי תּמיד זייער רעלעוואַנט פֿאַר יעדן איינעם. הגם ס׳איז שווער צו פֿאַרשטיין, וואָס פֿאַר אַ שײַכות האָט דער דאָזיקער טיפֿער סימבאָליזם צו אונדזער טאָג-טעגלעכן פּראַקטישן לעבן, דאַרף מען כּסדר שטרעבן "אָנצוצינדן" אונדזער "אינערלעכע מנורה", צו פּרוּוון זען די גאַנצע וועלט אויף אַ באַגײַסטערטן, דערהויבענעם אופֿן — אַפֿילו אויב מיר פֿאַרשטייען נישט די טיפֿע מעדיטאַציע־חכמות, וואָס שטעקן אינעם דאָזיקן ענין.