נאָך אַ גאַנצער ריי משונהדיקע צרות, האָט פּרעה געהייסן די ייִדן צו פֿאַרלאָזן מצרים. אין דער הײַנטיקער פּרשה האָט דער אייבערשטער אָנגעזאָגט די ייִדן, זיי זאָלן ציילן די חדשים פֿונעם יאָר פֿון ניסן אָן — דער חודש, ווען זיי זענען אַרויס פֿון דער מיצרישער שקלאַפֿערײַ. הגם דאָס ייִדישע יאָר הייבט זיך אָן פֿון ראָש־השנה, ווערט ניסן באַטראַכט ווי דער ערשטער חודש.
רש״י און אַנדערע קלאַסישע מפֿרשים האַלטן אָבער, אַז די הײַנטיקע פּרשה איז, אין אַ געוויסן זין, די וויכטיקסטע אינעם גאַנצן חומש. איידער יעקבֿ האָט זיך באַזעצט מיט זײַנע קינדער און אייניקלעך אין מיצרים, זענען ייִדן געווען בלויז איין משפּחה. אינעם גלות, זענען זיי געוואָרן שקלאַפֿן, אָבער אויסגעוואַקסטן ווי אַ גאַנץ פֿאָלק. ערשט נאָך יציאת־מצרים, זענען די ייִדן געוואָרן אַ פֿרײַ פֿאָלק, וואָס האָט געקאָנט מקבל זײַן די תּורה.
דער באַשעפֿער האָט אָנגעזאָגט אַבֿרהמען זיך צו מלן, ווי אַ צייכן פֿון אַ ג־טלעכן בונד; אַבֿרהם אָבֿינו האָט איבערגעגעבן דעם דאָזיקן געבאָט צו זײַנע אייניקלעך. נאָך אַ צאָל מיצוות האָט באַקומען די גאַנצע מענטשהייט, אָנהייבנדיק פֿון אָדם־הראשון און נח. דער אָנזאָג צו ציילן די חדשים פֿון ניסן איז אָבער געווען די ערשטע מיצווה, וואָס איז געגעבן געוואָרן דעם גאַנצן ייִדישן פֿאָלק.
די תּורה פֿאָקוסירט זיך, דער עיקר, אויפֿן מענטש, ווי אַ סאָציאַלע, אַחריותדיקע באַשעפֿעניש מיט אַ שׂכל, דעם פֿרײַען ווילן, גײַסטיקע השׂגות און דער פֿעיִקייט צו מתקן זײַן די וועלט, צו אַנטפּלעקן ג־טלעכקייט אַפֿילו אין די סאַמע פּראָסטע טאָג־טעגלעכע ענינים. די גאַנצע דערציילונג וועגן דעם, ווי אַזוי עס זענען באַשאַפֿן געוואָרן דער אוניווערס, איז בלויז אַ "פּרעלודיע" צו דעם "מענטשלעכן" עיקר־תּוכן פֿון דער תּורה.
די חז״ל באַטאָנען, אַז די סודות פֿונעם וועלט־באַשאַף און די הייליקע הימלישע מערכות — די מעשׂה־בראשית און מעשׂה־מרכּבֿה — זענען די העכסטע חכמה. אין דער אמתן, אָבער, בלײַבט דער מענטש תּמיד אינעם צענטער. די סודות פֿונעם פֿיזישן אוניווערס און די ידיעות פֿון די רוחניותדיקע עולמות האָבן אַ ווערט צוליב דעם, וואָס אַ מענטש קאָן עפּעס אויפֿטאָן בגשמיות אָדער ברוחניות. אַלע סודות און השׂגות האָבן ווערט בלויז דעמאָלט, ווען עמעצער לערנט זיי אויס, כּדי צו פֿאַרבעסערן די וועלט אָדער דערגרייכן דאָס אינערלעכע נשמה־שלימות.
אַ טייל מענטשן באַטאָנען, אַז די הומאַניסטישע פֿילאָסאָפֿיע, וואָס שטעלט דעם מענטש אינעם צענטער פֿון אַלץ, קומט, כּלומרשט, אין סתּירה מיט דער תּורה, וואָס שטרעבט צו ווײַזן, אַז אַ מענטש איז גאָרנישט אין פֿאַרגלײַך מיטן אַלמעכטיקן ג־ט. אַן אומבאַגרענעצטער הומאַניזם איז טאַקע נישט גוט, ווײַל ער קאָן ברענגען צו אַ סכּנותדיקן עגאָיִזם. אַדרבה, אויב אַ מענטש טראַכט, אַז ער איז דער צענטער פֿון אַלץ, קאָן ער גרינג פֿאַרלירן זײַן מענטשלעכקייט.
דער פֿאַרקערטער צוגאַנג איז נישט ווייניקער סכּנותדיק. אויב מע נעמט נישט אין באַטראַכט יעדן יחיד, מיט זײַנע שוואַכקייטן און מעלות, קאָן די רעליגיע גרינג פֿאַרוואַנדלט ווערן אין אַ טויטן טאָטאַליטאַרן מעכאַניזם. ווי עס ווערט דערקלערט אין ספֿרי־חסידות, קאָן מען, חלילה, פֿאַרוואַנדלען די תּורה גופֿא אין אַן עבֿודה־זרה.
דער אייבערשטער איז דאָס אמתע עצם און וועזן פֿון אַלץ. די מענטשלעכע נשמה איז אויך אַ מאַניפֿעסטאַציע פֿון ג־טלעכקייט, און דווקא די העכסטע און די איידלסטע, הגם נישט אַלע מענטשן שטרעבן צו זייער ג־טלעכן שורש, און אַ טייל בלײַבן, צום באַדויערן, גאָר ווײַט פֿון איידלקייט און רוחניות. מע קאָן זאָגן, אַז די תּורה איז אַ געשיכטע פֿונעם דיאַלאָג צווישן דעם מענטש און זײַן אייגענעם ג־טלעכן עצם, וועלכן ער שטרעבט אין זיך צו אַנטפּלעקן און פֿאַרשפּרייטן אין דער וועלט, נישט געקוקט אויף אַלע נסיונות און פּלאָנטערן.
אויב מע נוצט אויס אַ מאַטעמאַטישן משל, בלײַבט דער מענטש תּמיד אַ טייל פֿון אַ פּאַראַדאָקסישער "גלײַכונג", וואָס ווײַזט, אַז ס׳איז נישטאָ קיין אמתע מציאות, אַחוץ דעם ג־טלעכן אין־סוף. אינעם צענטער פֿונעם "תּורה־הומאַניזם" שטייט אַ גײַסטיק־דערהויבענער מענטש, וועלכער האָט אַנטפּלעקט אין זיך די השׂגה פֿון ג־טלעכער אייניקייט.
דער גרויסער מקובל רבי יהודה־לייב אַשלג האָט דערקלערט דעם דאָזיקן פּאַראַדאָקס אין דער הקדמה צום פֿילבענדיקן זוהר־קאָמענטאַר — "הסולם". דער אייבערשטער האָט באַשאַפֿן אַלע וועלטן, כּדי די באַשעפֿענישן זאָלן האָבן הנאָה. פֿאַר זיך אַליין, דאַרף דער אייבערשטער גאָרנישט פֿון די מענטשן.
אויב אַ מענטש טראַכט אָבער, אַז ער איז דער צענטער פֿונעם אוניווערס, רײַסט ער זיך אָפּ פֿונעם ג־טלעכן קוואַל, צוליב זײַן עגאָיִזם. כּדי צו בײַטן זײַן טבֿע, מוז ער שטרעבן מקיים צו זײַן די מיצוות מיט אַן אַלטרויִסטישער כּוונה, האָבנדיק אין זין בלויז צו ברענגען נחת־רוח דעם רבונו־של־עולם, הגם מע ווייסט, אַז דער צוועק פֿון עבֿודת־השם, סוף־כּל־סוף, איז די הנאָה פֿון דער ג־טלעכער אַנטפּלעקונג אין דער מענטשלעכער נשמה. אין די צענדליקע בענדער קבלה־ספֿרים, וואָס רבי אַשלג האָט אָנגעשריבן, דערקלערט ער, ווי אַזוי מע קאָן לייזן דעם דאָזיקן שווערן פּאַראַדאָקס.
פֿון אַזאַ קוקווינקל, איז די הײַנטיקע סדרה די וויכטיקסטע אין דער תּורה. הגם אָדם, נח, די ייִדישע אָבֿות און אַ צאָל אַנדערע פּערסאָנאַזשן פֿונעם חומש בראשית זענען געשטאַנען אויף גאָר אַ הויכער גײַסטיקער מדרגה, האָבן די ייִדן דערגרייכט בעת יציאת־מצרים אַן אוניקאַל־אינטענסיווע, קאָלעקטיווע פֿאַרבינדונג מיטן באַשעפֿער. צוליב דעם, ווערט דער חודש ניסן, ווען די ייִדן זענען אַרויס פֿון מצרים, באַטראַכט ווי אַ מין ראָש־השנה — אַן אָנהייב פֿון אַ נײַער וועלט.
בײַם אָנהייב פֿון דער הײַנטיקער פּרשה, האָט דער אייבערשטער געזאָגט משה רבינו: "בא אל פּרעה" — "קום צו פּרעה, ווײַל איך האָב האַרט געמאַכט זײַן האַרץ און דאָס האַרץ פֿון זײַנע באַדינער". אַ טייל מפֿרשים דערקלערן, אַז דער אייבערשטער האָט אָפּגענומען בײַם מיצרישן קיניג זײַן בחירה־חפֿשית, ווי אַ שטראָף. אַנדערע האַלטן, אַז פּרעה האָט זיך אַליין אַרײַנגעפֿירט אין אַזאַ מצבֿ.
דער אייבערשטער האָט געהייסן משהן צו באַזוכן פּרעהן דווקא אין אַזאַ צײַט, ווען פּרעה וואָלט זיך סײַ־ווי־סײַ ניט צוגעהערט צו די בקשות פֿון די ייִדן. על־פּי־חסידות, האָט משה געשמועסט מיט פּרעהן, כּדי אָפּצולערנען אַ וויכטיקן לימוד אין עבֿודת־השם. צוליב זײַן רישעות, איז פּרעה אַרײַנגעפֿאַלן אין אַזאַ מצבֿ, וואָס די גרענעץ צווישן זײַן אייגענעם ווילן און דעם רצון־השם איז געוואָרן צעשווענקט. נאָך דעם שמועס, האָט משה פֿאַרשטאַנען, אַז אַ גײַסטיק־דערהויבענער מענטש קאָן אויך דערגרייכן אַזאַ מדרגה — הגם, פֿאַרשטייט זיך, פֿון דער פֿאַרקערטער זײַט, צוליב אַ גרויסער קדושה און אַלטרויִזם — ווען עס וועלן בטל ווערן די סתּירות צווישן דער מענטשלעכער פֿרײַהייט און ג־טלעכער אייניקייט.