אין דער הײַנטיקער פּרשה איז משה רבינו ממשיך זײַנע מוסר־דרשות און רופֿט די ייִדן צו היטן די מיצוות און נישט טאָן קיין עבֿירות. ער דערמאָנט דעם חטא פֿונעם גאָלדענעם קאַלב, דאָס מחלוקת פֿון קורח, די שלעכטע רייד פֿון די מרגלים און אַנדערע זינד.
ווי מיר האָבן באַהאַנדלט פֿריִער, זענען די נעמען פֿון די צוויי פֿאָריקע פּרשיות צוויי־זיניקע. דער נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה, "עקבֿ", איז אויך אַ צוויי־זיניק וואָרט. אויסער דעם קאָנטעקסט, מיינט עס אַ "פּיאַטע". על־פּי־פּשט, לויט דעם פּשוטן באַדײַט פֿונעם פּסוק, מיינט עס אָבער "אויב". משה האָט געוואָרנט די ייִדן, אַז אויב זיי וועלן זיך צוהערן צו די מיצוות, וועט דער באַשעפֿער אָפּהיטן דעם בונד, וואָס ער האָט געשלאָסן מיט די ייִדישע אָבֿות, און וועט זיי טאָן חסד, ליב האָבן און בענטשן.
רש״י דערקלערט די צוויי־דײַטיקייט פֿונעם וואָרט "עקבֿ" ווי אַ רמז אויף די מיצוות, וואָס אַ סך מענטשן איגנאָרירן און "טרעטן אויף זיי מיט זייערע פּיאַטעס". די תּורה זאָגט אָן די ייִדן, אַז כּדי זוכה צו זײַן צו די ברכות, וואָס ווערן דערמאָנט אין דער פּרשה, מוז מען היטן אַלע מיצוות — אַרײַנגערעכנט די, וואָס דער עולם פֿאַרקוקט.
דער נאָמען פֿון דער סדרה איז אויך מרמז אויפֿן נאָמען "יעקבֿ", וואָס שטאַמט פֿונעם זעלבן שורש. ווען יעקבֿ איז געבוירן געוואָרן, האָט ער זיך געהאַלטן בײַ דער פּיאַטע פֿון זײַן צווילינג־ברודער, עשׂו. לויט אַן אַנדער באַקאַנטן אָפּטײַטש, איז דאָס וואָרט "עקבֿ" אויך פֿאַרבונדן מיט דער קומענדיקער גאולה. די הײַנטיקע דורות הייסן "עקבֿתא-דמשיחא" — "משיחס פּיאַטע" — דאָס הייסט, דער דור, וואָס טראָגט אין זיך דעם כּוח צו ברענגען די גאולה, אַזוי ווי די פּיאַטעס. הגם דער הײַנטיקער דור איז אפֿשר מער פֿאַרגרעבט, אין פֿאַרגלײַך מיט די פֿריִערדיקע, איז ער אָבער בכּוח אַרײַנצופֿירן די מענטשהייט אין דער גאולה־וועלט; פּונקט אַזוי, טראָגן די פּיאַטעס אויף זיך דעם גאַנצן מענטש, הגם זיי זענען דער גרעבסטער און נידעריקסטער טייל פֿונעם גוף.
על־פּי־חסידות, ווערט די "ירידת־הדורות", דער כּסדרדיקער גײַסטיקער אַראָפּגאַנג פֿון די דורות באַגלייט מיט אַ פֿאַרקערטן פּראָצעס. הגם די פֿריִערדיקע דורות זענען אפֿשר געווען הייליקער, מער פֿאַרטאָן אין רוחניות און עבֿודת־השם, טראָגן די נײַע דורות די גאַנצע חכמה פֿון זייערע אָבֿות.
די וויסנשאַפֿטלער האָבן מיט עטלעכע הונדערטער יאָר צוריק געשטרעבט צו פֿאַרשטיין די כּוחות פֿון דער נאַטור; נאָך אַ דורות־לאַנגער מי, האָבן זיי אַנטדעקט דעם עלעקטרישן כּוח. הײַנט, אַ דאַנק די פֿאָרשונגען פֿון אַ סך דורות, ווייסט יעדעס קינד, ווי אַזוי אויסנוצן אַן עלעקטרישן מכשיר.
אויף אַן ענלעכן אופֿן, ברוחניות, האָבן די דורות צדיקים אונדז געוויזן אַ וועג, ווי אַזוי צו פֿאַרשטיין די טיפֿע חכמות פֿון דער תּורה, הגם מיר אַליין זענען נישט אַזעלכע גרויסע חכמים. ווי מע זאָגט, קאָן אַ קאַרליק זען ווײַטער, ווען ער זיצט אויף די פּלייצעס פֿון אַ ריז. דווקא צוליב די מעלות פֿון די פֿריִערדיקע דורות, פֿאַרמאָגן מיר זייער חכמה. דאָס איז איינע פֿון די סיבות, פֿאַרוואָס אין די הײַנטיקע צײַטן, ווי עס דערקלערן די מקובלים, קאָנען אַלע פּשוטע מענטשן לערנען סודות־התּורה און פֿאַרשטיין די איידעלע און טיפֿע ענינים פֿון תּורת־החסידות. פֿונדעסטוועגן, אין פֿאַרגלײַך מיט די פֿריִערדיקע דורות, וואָס האָבן געעפֿנט די קוואַלן פֿון ג־טלעכער חכמה, זענען מיר בלויז "פּיאַטעס", וועלכע טראָגן אויף זיך די דערפֿאַרונג פֿון אונדזערע פֿאָרגייער.
די עטימאָלאָגישע פֿאַרבינדונג צווישן די צוויי באַדײַטן פֿונעם דאָזיקן וואָרט קאָן מען פֿאַרשטיין דורך אַן אַנאַלאָגיע אין אַנדערע שפּראַכן. דער ייִדישער ווערב "אַרויסקומען" קאָן מיינען אַמאָל די לאָגישע פֿאַרבינדונג צווישן דער סיבה און עפֿעקט ("פֿון דעם קומט אַרויס אַן אויספֿיר"), אָדער דעם פֿיזישן גאַנג ("אַ מענטש קומט אַרויס אויף דער גאַס"). די תּורה זאָגט, אַז ווען די ייִדן זענען מקיים די מיצוות, קומט פֿון דעם אַרויס אַ ברכה.
ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז אין אַ סך פֿאַרשיידענע שפּראַכן אַסאָציִיִרט מען דעם נאַטירלעכן גאַנג פֿון די סיבות און פּועל־יוצאס מיט די טריט פֿון אַ מענטש, ווי עס וואָלט געווען דער זעלבער פּראָצעס. ווי אַן אַנדער בײַשפּיל פֿון דער זעלבער צוויי־דײַטיקייט אויף ייִדיש קאָן מען ברענגען דאָס וואָרט "שריט", וואָס מיינט סײַ אַ פֿיזישן טראָט, סײַ אַ נײַעם שטאַפּל פֿון עפּעס אַ פּראָצעס.
ווי עס באַמערקט רבי אַבֿרהם אבן־עזרא און אַנדערע קלאַסישע מפֿרשים פֿון דער תּורה, איז די גימטריא פֿונעם וואָרט "הטבֿע" די זעלבע, ווי בײַם ג־טלעכן נאָמען "אלקים". דאָס ווײַזט, אַז די נאַטור און ג־ט איז בעצם איין זאַך. דער אייבערשטער איז די אמתע נאַטור פֿון אַלע זאַכן, און אַלע זאַכן זענען באמת אַנטפּלעקונגען פֿון ג־טלעכקייט.
אבן־עזרא דערקלערט אָבער, אַז דער שם "אלקים" באַצייכנט בלויז די ווײַטע מדרגה פֿון ג־טלעכער השגחה, וואָס ס׳זעט ווי אַ נאַטירלעכער פּראָצעס און ווערט נישט געביטן דורך די מעשׂים פֿון מענטשן. די העכערע השגחה, וואָס ווענדט זיך אין די מענטשלעכע מעשׂים, הגם זי אַנטפּלעקט זיך אויך דורך כּוחות־הטבֿע, איז פֿאַרבונדן מיטן שם "ש־ד־י"; ווען די השגחה אַנטפּלעקט זיך דורך בפֿירושע ניסים, אַזוי ווי בעת דעם יציאת־מצרים, ווערט זי אַסאָציִיִרט מיטן שם־השם. דער מהר״ל און אַנדערע גרויסע ייִדישע דענקער דערקלערן אָבער, אַז די ניסים פֿירן זיך אויך לויט די געזעצן פֿון דער העכערער ג־טלעכער נאַטור.
אויב מע לייגט צונויף די גלײַכע גימטריאות פֿון די ווערטער "הטבֿע" און "אל־הים", באַקומט זיך דאָס וואָרט "עקבֿ". דער נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה איז מרמז אויך אויף דעם, וואָס די נאַטירלעכע און ג־טלעכע כּוחות זענען, בעצם, איין זאַך. דאָס וואָרט "עקבֿ" גופֿא לאָזט זיך אָפּטײַטשן סײַ אין שײַכות מיט דער נאַטירלעכער קייט פֿון סיבות און פּועל־יוצאס — אויב מע טוט אַזוי, קומט אַרויס דאָס — סײַ אין שײַכות מיט די לעבעדיקע טריט פֿון אַ מענטש.
אין דער אמתן, זענען צווישן די דאָזיקע צוויי מינים אויפֿפֿירונגען נישטאָ קיין סתּירה. צי זענען די אַקציעס פֿון אַ מענטש קינסטלעכע, אָדער נאַטירלעכע? אויב מע קוקט אויפֿן מענטש אין אַלגעמיין, ווי אַ טייל פֿון דער נאַטור, זענען זיי זיכער נאַטירלעכע; ווען מע קוקט אויף זיי פֿון דער מענטשלעכער פּערספּעקטיוו, זענען זיי שׂכלדיקע, קינסטלעכע. דער חילוק שטעקט נישט אין די מעשׂים גופֿא, נאָר אין דעם, ווי מע קוקט אויף זיי. אָבער, אויב מע פֿאָקוסירט זיך טאַקע אויף דער צווייטער פּערספּעקטיוו, קומען די אַקציעס מער שעפֿעריש און מענטשלעך.
די זעלבע זאַך איז מיט די ג־טלעכע מעשׂים. דער, וואָס קוקט בלויז אויף דעם פֿיקסירטן גשמיותדיקן גאַנג פֿון געשעענישן, זעט אין זיי די נאַטור; דער, וואָס זוכט איבעראַל הימלישע אַנטפּלעקונגען, זעט ניסים און ג־טלעכע השגחה. "עקבֿ", אויב מע מאַכט אַ שריט אַרויס פֿון דער גשמיותדיקער פּערספּעקטיוו דורך קיום־המיצוות, דערגרייט מען אַ העכערע מדרגה פֿון אויפֿנעמונג, וווּ עס ווערט אַנטפּלעקט די ג־טלעכע ברכה און השגחה.