די הײַנטיקע פּרשה הייבט זיך אָן מיטן אָנזאָג אײַנצושטעלן אין אַלע ערטער, וווּ עס וווינען ייִדן, שופֿטים און שוטרים — די דיינים, וואָס זאָלן פֿירן דעם יושרדיקן מישפּט, און אויפֿזעער, וואָס זאָלן מאַכן זיכער, אַז דער עולם פֿאָלגט דעם פּסק. ווײַטער ווערט אין דער סדרה דערקלערט, ווי אַזוי די שופֿטים זאָלן אויספֿאָרשן די ענינים און בודק זײַן די עדותן, און הייסט די ייִדן זיך צוהערן צו די דיינים פֿון יעדן דור.
דרײַ מאָל אַ טאָג בעטן מיר דעם אייבערשטן בײַ שמונה־עשׂרה: "השיבֿה שופֿטינו כּבֿראשונה ויועצינו כּבֿתּחילה" — אומצוקערן אונדזערע שופֿטים און עצה-געבער ווי אַמאָל. דער ערשטער פּסוק אין דער פּרשה קלינגט זייער ענלעך: "שופֿטים ושוטרים תּתּן לך בכל שעריך".
אויפֿן ערשטן בליק, זעט אויס די שורה אין שמונה־עשׂרה ווי אַ בקשה אײַנצושטעלן די זעלבע סיסטעם פֿון שופֿטים און שוטרים; דער פֿאַקט, וואָס מיר האָבן זי פֿאַרלוירן ווערט באַטראַכט ווי אַ חסרון, וואָס וועט פֿאַרראָכטן ווערן אין משיחס צײַטן. אין דער תּפֿילה ווערן אָבער דערמאָנט "יועצים", עצה־געבער, אַנשטאָט שוטרים. ווי עס ווערט דערקלערט אין ספֿרי־חסידות, וועט אין משיחס צײַטן יעדער מענטש פֿאָלגן זײַן אייגענעם פּערזענלעכן דרך. דערפֿאַר, בעטן מיר דעם באַשעפֿער צו ברענגען צוריק נישט דעם צוואַנג־כּוח פֿון שוטרים, נאָר די עצה־געבער, וואָס זאָלן אונדז העלפֿן צו געפֿינען דעם ריכטיקן וועגן צו רוחניות.
הרבֿ עמנואל שוחט, אַ באַקאַנטער ליובאַוויטשער חסיד, האָט באַמערקט, אַז שוין אין די הײַנטיקע צײַטן זעט מען, אַז גוטע עצות זענען בעסער ווי צוואַנג. הרבֿ שמואל אַלכּסנדראָוו פֿון באָברויסק, אַ טיפֿער חסידישער דענקער און אַ תּלמיד פֿון דער וואָלאָזשינער ישיבֿה, וועלכער איז אויך געווען נאָענט צו חב״ד־חסידות, האָט אויפֿגעוויזן, אַז דער איבערגאַנג פֿון מער אָרגאַניזירטע קהילות מיט "שופֿטים און שוטרים" צום אינדיווידואַליסטישן און דינאַמישן דרך־עבֿודה פֿון יחידים קומט פֿאָר בהדרגה, במשך פֿון די דורות.
פֿונדעסטוועגן, נישט געקוקט אויף דעם דאָזיקן פּראָצעס, בלײַבן דער אינערלעכער באַדײַט פֿון אַלע מיצוות אין דער תּורה אייביק אַקטועל. די חסידישע צדיקים דערקלערן, אַז כּדי מקיים צו זײַן די מיצווה פֿון "שופֿטים ושוטרים" אינעם פּערזענלעכן זין, מוזן מיר שטרעבן צו באַשיצן אונדזערע אייגענע נשמות, וואָס ווערן פֿאַרגליכן צו אַ שטאָט מיט ווענט און טויערן, פֿון די שעדלעכע דרויסנדיקע כּוחות.
למשל, ווען דורך דעם "טויער" פֿון אונדזערע אויגן און אויערן קומט אַרײַן אַ געדאַנק עפּעס צו טאָן, מוזן מיר קודם אַ טראַכט טאָן, צי ס׳איז טאַקע אַ גוטער געדאַנק, און נישט דערלאָזן די יצר־הרע אונדז צו פֿאַרפֿירן. דער אַנאַליטישער געדאַנק און זעלבסט־קאָנטראָל זענען די אינערלעכע "שופֿטים און שוטרים", וואָס אַ מענטש מוז אײַנשטעלן אויף יעדן "טויער" פֿון זײַן וועג.
מע וואָלט געקאָנט זיך משער זײַן, אַז דער בעסטער אופֿן זיך צו באַשיצן פֿון דער יצר־הרע איז אַן איזאָלירטער לעבנס־שטייגער און אַ שטרענג אײַנגעהאַלטענער געדאַנקען־גאַנג. ווען מע לאָזט נישט בכלל אַרײַן קיין צווייפֿלהאַפֿטיקע מחשבֿות, מע איז אָפּגעריסן פֿון די דרויסנדיקע השפּעות, מוז מען זיך אויך נישט צופֿיל זאָרגן וועגן דעם ריכטיקן דין־וחשבון.
אַזאַ דרך קומט אָבער אין סתּירה מיט דעם פּרינציפּ פֿון "בירור ניצוצות". די נשמה ווערט אַראָפּגעשיקט אין דער וועלט, כּדי אויסצוקלײַבן די פֿאַרבאָרגענע פֿינקלעך פֿון ג־טלעכקייט פֿון אַלע זאַכן, אַפֿילו צווייפֿלהאַפֿטיקע און דרויסנדיקע.
הענרי פּערייראַ מענדעס, אַ פּראָמינענטער אַמעריקאַנער ספֿרדישער רבֿ, האָט אַמאָל דערציילט אַן אַלטע מעשׂה. ווען אָדם און חוה זענען פֿאַרטריבן געוואָרן פֿונעם גן־עדן, האָט אַ מלאך צעבראָכן דעם טויער, זיי זאָלן נישט קאָנען זיך אומקערן; להיפּוך צו גשמיות, זענען די רוחניותדיקע "טויערן" נישט באַריערן, נאָר וועגן, וואָס פֿירן אין העכערע וועלטן. די ברעקלעך פֿונעם טויער זענען די טײַערע אַדלשטיינער, וואָס זענען פֿאַרשפּרייט איבער דער גאָרער וועלט.
הרבֿ מענדעס האָט אָפּגעטײַטשט די דאָזיקע מעשׂה בדרך־רמז. די פֿילאָסאָפֿן און גײַסטיקע דענקער פֿון פֿאַרשיידענע פֿעלקער און רעליגיעס האָבן אויפֿגענומען די דאָזיקע טײַערע שטיינער. יעדער האָט געטענהט, אַז בלויז זײַן ברעקל שפּיגלט אָפּ דאָס הימלישע ליכט, פֿאַרגעסנדיק וועגן דעם שיכט פֿון שטויב, וואָס די צײַט האָט איבערגעלאָזט אויף די שטיינער. ווען אַלע מענטשן וועלן געפֿינען און צונויפֿשטעלן צוריק אַלע ברעקלעך, וועט דער טויער פֿאַרראָכטן ווערן, און עס וועט קומען די תּקופֿה, ווען די סתּירות צווישן אַלע רעליגיעס און גײַסטיקע לערעס וועלן בטל ווערן, און די מענטשהייט וועט זיך אומקערן אינעם גן־עדן — אַ נײַע וועלט פֿון רוחניות און שלום.
די דאָזיקע מעשׂה איז פֿאַרבונדן מיטן קבלה־ענין פֿון "בירור־ניצוצות" און ווײַזט אָן, אַז אונדזערע אינערלעכע "שופֿטים און שוטרים" דינען אַ טאָפּלטע ראָלע; פֿון איין זײַט, מוזן זיי אונדז באַשיצן פֿון שעדלעכע שטרויכלונגען פֿון יצר־הרע; פֿון דער צווייטער זײַט, מוזן זיי דווקא יאָ אַרײַנלאָזן די איידעלע און הייליקע "שטיינער", וואָס געפֿינען זיך צומאָל אין אומדערוואַרטע ווײַטע ערטער.
כּדי צו באַטייליקן זיך אין דער גרויסער עבֿודה פֿונעם וועלט־תּיקון, מוז מען אַכטונג געבן, צי די "שטיינער" זענען אָפּגעווישט פֿון דעם דרויסנדיקן שטויב, און זיך אויסלערנען צונויפֿצושטעלן איין שטיין מיט דעם צווייטן, כּדי צו עפֿענען אין אונדזער נשמה אַ טויער פֿונעם גן־עדן.
אַן אומסדרדיקער מישמאַש פֿון כּלערליי אידעען, גענומען פֿון פֿאַרשיידענע פֿילאָסאָפֿיעס און רעליגיעס, קאָן זײַן זייער פֿאַרפֿירעריש. די איזאָלאַציע פֿון דרויסנדיקע אידעען קאָן אָבער ברענגען צו אַ נישט קלענערער סכּנה פֿון גײַסטיקער פֿאַרגליווערונג, וואָס קאָן אָפּקילן די נשמה און מאַכן זי פֿאַרגעסן וועגן די זוכענישן פֿונעם טויער, וואָס פֿירט צוריק אינעם פֿאַרלוירענעם גן־עדן. כּדי אויסצומײַדן ביידע סכּנות, מוז מען דערגרייכן אַ באַלאַנס צווישן ביידע עבֿודות: צו זײַן אָפֿן צו אַלע געדאַנקען און פֿאָרזיכטיק־אַנאַליטיש אין דער זעלבער צײַט.
אין דער אמתן, זענען די דערמאָנטע צוויי אַספּעקטן פֿון דער עבֿודת־הבירורים לאוו־דווקא היפּוכדיקע. צומאָל, ווען מיר וואַרפֿן אָפּ אַ שלעכטע השפּעה פֿון דער יצר־הרע, לערנען מיר אָפּ דערמיט אַ וויכטיקן פּאָזיטיוון לימוד. צומאָל פֿאַרקערט: ווען מיר לערנען אָפּ עפּעס אַ וויכטיקן מוסר־השׂכּל, באַצוימט ער אונדז שפּעטער פֿון מעגלעכע מפּלות. אויב מיר שטעלן אײַן אונדזערע אינערלעכע "שופֿטים און שוטרים" מיט דער געהעריקער חכמה און שׂכל, זענען זיי גופֿא מסוגל אונדז אַרויסצופֿירן אין "עלמא דחירותא" — די וועלט פֿונעם גײַסטיקן ליכט און פֿרײַהייט.