"ואלה תּולדות יצחק" — "און דאָס זענען די נאָכקומער פֿון יצחק". רש״י דערקלערט, אַז די תּורה רעדט דאָ וועגן יצחקס ביידע זין, יעקבֿ און עשׂו.
די צוויי צווילינג־ברידער האָבן אָנגעהויבן זיך קריגן צווישן זיך נאָך אין זייער מאַמעס בויך, צוליב זייערע קעגנזעצלעכע פּערזענלעכקייטן. די חז״ל זאָגן, אַז נאָך פֿאַרן געבורט האָט עשׂו זיך געצויגן צו עבֿודה זרה, און יעקבֿ — צו קדושה. יעקבֿ האָט געהאַט אַ כאַראַקטער פֿון אַ שטילן היימישן תּלמיד־חכם, און עשׂו איז געווען בטבֿע אַ ווילדער מענטש.
עשׂו איז געבוירן געוואָרן דער ערשטער, און דעריבער האָט ער געזאָלט ווערן, ווי אַ בכור, אַ נײַער מנהיג פֿונעם ייִדישן פֿאָלק. יעקבֿ האָט פֿאַרשטאַנען, אַז זײַן ווילדער ברודער טויג נישט פֿאַר אַזאַ ראָלע און געקויפֿט זײַן ברודערס בכורה פֿאַר אַ טעלער זופּ. שפּעטער, ווען יצחק-אָבֿינו, וועלכער איז אויף דער עלטער בלינד געוואָרן, האָט געוואָלט בענטשן עשׂון מיט אַ ספּעציעלער ברכה, האָט יעקבֿ זיך אָנגעטאָן אין עשׂוס בגדים, כּדי דער טאַטע זאָל מיינען, ווען ער טאַפּט אים אָן, אַז ער בענטשט זײַן באַליבטן בכור. צוליב דעם, האָט יעקבֿ געמוזט אַנטלויפֿן פֿון זײַן אויפֿגערעגטן ברודער קיין חרן — די היימשטאָט פֿון זײַן טאַטן און פֿון זײַן ווײַב.
מע קאָן גרינג פֿאַרשטיין עשׂוס כּעס. יעקבֿ האָט אים צוויי מאָל אָפּגענאַרט, הגם ער האָט דערבײַ געהאַט אַ כּוונה לשם־שמים און געמוזט פֿאַרזיכערן די צוקונפֿט פֿונעם ייִדישן פֿאָלק. ווי עס האָט באַמערקט אין אַ צאָל זײַנע לעקציעס הרבֿ יונתן סאַקס, דער ענגלישער הויפּט־רבֿ און אַ באַקאַנטער בעל־דרשן, באַציט זיך די תּורה צו עשׂון מיט אַ קלאָרער סימפּאַטיע. אַ ריי מדרשים און מפֿרשים שילדערן די באַציִונגען צווישן יעקבֿן און עשׂון אין שוואַרץ־ווײַסע קאָלירן: יעקבֿ איז אַ צדיק, עשׂו איז אַ רשע; יעקבֿ רעפּרעזענטירט די ייִדן, און עשׂו — די שׂונאי־ישׂראל. אויפֿן ערשטן בליק, שטימט אַזאַ באַציִונג מיטן פּסוק בײַם נבֿיא מלאכי, וווּ דער באַשעפֿער אַליין דערקלערט, אַז ער האָט ליב געהאַט יעקבֿן, און פֿײַנט געהאַט עשׂון. ווען מע לייענט דעם טעקסט פֿון דער הײַנטיקער פּרשה סתּם אַזוי, אָן קאָמענטאַרן, באַקומט זיך אָבער אַן אַנדער אײַנדרוק. יעקבֿס אָפּנאַרערײַ מיט דער בכורה זעט אויס גאַנץ אומיושרדיק.
שפּעטער, אין דער קומענדיקער פּרשה, ווערן איבערגעציילט די ערשטע מלכים פֿון אדום — דאָס פֿאָלק פֿון עשׂוס אייניקלעך. יצחק האָט אויך געבענטשט עשׂון, און געוווּנטשן אים צו ווערן אַ גרויס פֿאָלק. די דאָזיקע ברכה איז טאַקע מקוים געוואָרן; ווען די ייִדן זענען נאָך געווען אין מצרים, האָבן די אדומישע מלכים שוין געוועלטיקט אין אַ טייל פֿון ארץ־כּנען. אַדרבה, עשׂו ווערט אָפֿט אַסאָציִיִרט, אין אַ קולטורעלן זין, מיט דער מערבֿדיקער ציוויליזאַציע און דער קריסטלעכער רעליגיע.
יצחק האָט געוווּנטשן עשׂון צו פֿאַרשפּרייטן זיך אין די בעסטע און באַקוועמסטע לענדער — "שמני־האָרץ", מיטן כּוח פֿון זײַן שווערד. מע זעט, אַז די דאָזיקע ברכה האָט טאַקע שטאַרק געפּועלט. הגם די ייִדן האָבן משפּיע געווען אויף דער גאַנצער וועלט מיט זייער אמונה און חכמה, האָט עשׂו פֿאַרשפּרייט זײַן דרך מיט ענערגיע און כּוח.
ווי עס באַמערקט הרבֿ יונתן סאַקס, איז דער באַשעפֿער תּמיד אויף דעם צד פֿון שוואַכע און דערנידעריקטע. הגם יעקבֿ האָט געמיינט לשם־שמים, האָט ער, סוף־כּל־סוף, טיף באַליידיקט זײַן ברודער, און דער באַשעפֿער האָט געגעבן עשׂוס אייניקלעך דעם כּוח צו פֿאַרשפּרייטן זיך אין דער וועלט. דורך דעם מאָמענט פֿון שוואַכקייט און אומיושר, ווען יעקבֿ האָט אָפּגענומען בײַ זײַן ברודער די בכורה, איז עשׂו אָבער אויך אויסדערוויילט געוואָרן, אויף אַן אייגענעם אופֿן, צו טראָגן אַ ספּעציעלע מיסיע אין דער וועלט.
בקיצור, דער באַשעפֿער בענטשט און קלײַבט אויס די שוואַכע און אומבאַהאָלפֿענע — אַפֿילו די, וואָס טרעטן אין אַן אַנדער פֿאַל אַרויס ווי נעגאַטיווע פּערסאָנאַזשן. דאָס מיינט נישט, חלילה, אַז מע זאָל בלײַבן פּאַסיוו און אומבאַהאָלפֿן. אַדרבה, כּדי יעדער מענטש זאָל זײַן געבענטשט, מוז מען שטרעבן צו שאַפֿן אַ ברידערלעכע געזעלשאַפֿט, וווּ קיינער דאַרף זיך נישט קריגן און אָפּנאַרן איינער דעם צווייטן, אַפֿילו מיט אַ גוטער כּוונה.
דער ווילנער גאָון דערקלערט, אַז דער דערמאָנטער פּסוק אין מלאכי, וווּ דער אייבערשטער זאָגט, אַז ער האָט פֿײַנט עשׂון, האָט אַ שײַכות בלויז צו עשׂוס חיצוניות — צו דעם "שאָלעכץ", וואָס ליגט אויפֿן אויבערפֿלאַך פֿון זײַן פּערזענלעכקייט. ווי עס באַטאָנען די חסידישע רביים, שטאַמט עשׂו פֿון אַ העכערן גײַסטיקן שורש, ווי יעקבֿ — פֿון "עולם־התּוהו", די וועלט פֿון כאַאָס. הגם היימישע רויִקייט, וואָס יעקבֿ רעפּרעזענטירט, זעט געוויינטלעך אויס בעסער און נעענטער צו רוחניות, ווי דער ווילדער כאַאָס, שטעקן צומאָל דווקא אינעם "עולם־התּוהו" די שטאַרקסטע און די טיפֿסטע "פֿינקעלעך פֿון קדושה".
פֿון דער מעשׂה מיט יעקבֿ און עשׂו, אויב מע טײַטשט זי אָפּ סימבאָליש אָדער אַלעגאָריש, קאָן מען אָפּלערנען אַ סך לימודים און פֿרעגן אַ סך קשיות וועגן דער דיאַלעקטיק פֿון מענטשלעכע באַציִונגען, וועגן דער ווירקונג פֿון פֿאַרשיידענע קולטורן און שיכטן פֿון דער געזעלשאַפֿט איינער אויפֿן אַנדערן, וועגן אָרדענונג און כאַאָס, און אַנדערע אַלגעמיינע סאָציאַל־פֿילאָסאָפֿישע ענינים. עס פֿרעגט זיך אָבער אַ קשיא: ווי אַזוי זענען בײַ יצחקן און רבֿקהן געבוירן געוואָרן צוויי אַזעלכע היפּוכדיקע זין, וועלכע האָבן זיך צעקריגט. סוף־כּל־סוף, זענען דאָך יעקבֿ און עשׂו געווען צווילינג־ברידער, וועלכע זענען אויפֿגעוואַקסן אין אַ משפּחה פֿון צדיקים. פֿאַרוואָס איז אַזוי געשען, אַז יעקבֿ האָט געמוזט אָפּנאַרן זײַן אייגענעם ברודער, און עשׂו איז געוואָרן אויף אים טויטלעך־אויפֿגעבראַכט?
אין דער פֿאָריקער פּרשה ווערט דערציילט וועגן יצחקס שידוך. אַבֿרהמס באַדינער, אליעזר, איז אָנגעקומען קיין חרן און צוגעגאַנגען צום דאָרטיקן ברונעם, וואַרטנדיק אויף אַ מיידל, וואָס וועט פֿאָרלייגן וואַסער סײַ פֿאַר אים, סײַ פֿאַר זײַנע קעמלען. אַזוי האָט ער געפֿונען רבֿקהן. אליעזר אַליין איז אָבער געווען אַ צדיק, און געהאַט אַ טאָכטער אַ צדיקת. פֿאַרוואָס האָט אַבֿרהם זי נישט משדך געווען מיט יצחקן, און געשיקט אַליעזרן, אַנשטאָט דעם, אין אַ ווײַטן לאַנד?
על־פּי־קבֿלה, האָט יצחק רעפּרעזענטירט די מידה פֿון גבֿורה. ער איז געווען אינגאַנצן אָפּגעריסן פֿון עולם־הזה און וואָלט געקאָנט האָבן קינדער בלויז מיט אַ פֿרוי, וואָס קאָן נייטראַליזירן זײַן גבֿורה מיט איר אויסערגעוויינטלעכן חסד. אַבֿרהם האָט געזוכט אַ זעלטענעם מין צדיקת, ענלעך צו זײַן ווײַב. הגם יצחק און רבֿקה זענען געווען ביידע גרויסע צדיקים, האָבן זיי רעפּרעזענטירט היפּוכדיקע מידות, און די דאָזיקע היפּוכדיקייט האָט זיך אָפּגעשפּיגלט אין דעם כאַראַקטער פֿון זייערע צווילינג־זין.
פֿונדעסטוועגן, מוז די אמתע עבֿודת־השם אײַנשליסן אַן עלעמענט פֿון סתּירה און היפּוכדיקייט. דווקא דער קריג צווישן דעם אינערלעכן "יעקבֿ" און "עשׂו", צווישן דעם יצר־טובֿ און יצר־הרע, טרײַבט די מענטשלעכע נשמה צו העכערע מדרגות און צו לייזן די סתּירות און מחלוקת אין דער אַרומיקער וועלט.