דער אַמעריקאַנער פּאָעט שלמה בלומגאַרטען, בעסער באַקאַנט אונטער זײַן פּען־נאָמען — יהואש (1870 — 1927) איז געבוירן געוואָרן אין ווירבאַליס, ליטע, און געקומען קיין אַמעריקע אין 1890. ער האָט אָנגעהויבן צו שרײַבן פּאָעזיע, ווען ער איז געלעגן אין אַ טובערקולאָז־סאַנאַטאָריום אין 1900. יהואש איז איינער פֿון די געציילטע פּאָעטן אין דער ייִדישער ליטעראַטור, וועלכן ס׳איז שווער אַרײַנצופּאַסן אין די אָנגענומענע קינסטלערישע באַוועגונגען — "סוועטשאַפּ־פּאָעטן", "יונגע", "עקספּרעסיאָניסטן" און "אינזיכיסטן". ווי שמעון פֿרוג און משה־לייב האַלפּערן, וועלכע האָבן זיך אויך געהאַלטן בײַ דער זײַט פֿון די גרופּעס, אָנערקענט מען יהואש ווי איינעם פֿון אונדזערע בעסטע פּאָעטן.

צווישן די לידער וואָס יהואש האָט געשאַפֿן און אַרײַנגענומען אין זײַנע "געזאַמלטע לידער" (1910), געפֿינט זיך אַ ציקל פֿון "ייִדישע לעגענדן" איבערדערציילט אין פּאָעטישער פֿאָרעם. דאָס געזעמל באַשטייט פֿון מיזרח־אייראָפּעיִשע שטעטלדיקע מעשׂיות, להיפּוך צו די תּלמודישע געשיכטעס, וואָס ער האָט געשאַפֿן אין זײַן קאַפּיטל לידער "פֿון ביבעל און תּלמוד". די דאָזיקע שטעטלדיקע לעגענדעס ווערן דערציילט אין אַ פֿאָלקסלידער־ריטעם, און ס׳איז אַ חידוש, וואָס די ייִדישע קאָמפּאָזיטאָרן האָבן בלויז זעלטן אויסגעניצט יהואשס שאַפֿונגען, און אויב יאָ, דער עיקר, פֿאַר קינדער־לידער.

פֿאַרן פֿאָלקלאָריסט פֿאָרמאָגן די לידער פֿון יהואש אינטערעסאַנטע מאַטעריאַלן; וואַריאַנטן פֿון פֿאַרשפּרייטע מסורות וואָס מע האָט נאָר צום טייל געזאַמלט און געדרוקט. לשמל, אינעם ליד "דעם שוסטערס מיידל" ווערט דערציילט וועגן אַן עושר וואָס האָט נישט חתונה געמאַכט זײַן רײַכן זון מיט אַ מיידל פֿון אַן אָרעמער משפּחה, אין וועלכער דער זון האָט זיך פֿאַרליבט. שטאַרבט זי יונגערהייט, אָבער דער עושר הערט איר כליפּען יעדע נאַכט:

ווי די פּאָעטן פֿון "די יונגע", האָט יהואש געשריבן אין אַ צײַט פֿונעם ראַמאַנטישן גײַסט, און דער טויט ווי אַ געשטאַלט שפּילט אַ צענטראַלע ראָלע אין נישט ווייניק פֿון זײַנע לידער. אינעם ליד "דעם חתנס טויט" קומט דער מלאך־המוות צום פּאָרל בעת דער חופּה־נאַכט, און צוליב אַ נישט דערזאָגטן זינד, שטאַרבט דער חתן.

צי דער דיכטער האָט געהערט די לעגענדעס אין זײַן געבוירן־שטעטל, צי געלייענט אין דער ליטעראַטור קען מען זיך נישט דערוויסן, כאָטש געוויסע לידער הייבט ער יאָ אָן פֿון באַשרײַבן ווי זײַן באָבע האָט אירע אייניקלעך דערציילט די שרעקלעכע מעשׂיות. אין געוויסע לידער גיט איבער יהואש די לעגענדע מיט הומאָר, ווי אינעם ליד "די געגנבֿעטע כּלה", אין וועלכן עס ווערט באַמאָלן ווי די באָבע דערציילט:

מיר האָבן אַנומלט געשריבן, אַז אינעם ייִדישן פֿאָלקלאָר פֿירן די שדים אַ פּאַראַלעלע וועלט צו אונדזערער; און אין דעם ליד, האָט די כּלה חתונה מיט אַ שד, און די שדים־חתונה קלינגט פּונקט ווי אַ מענטשן־חתונה:

בפֿרט האָבן די לעגענדעס פֿון טויט און שרעק צוגעצויגן יהואש, און טאַקע, זענען די קלאַסישע ייִדישע לעגענדעס פֿול מיט אַזאַ מאָטיוו. אין זײַן נוסח פֿון אַ בלוט־בילבול־לעגענדע אינעם ליד "פֿון אַן אַלטן פּינקס", געפֿינט מען אַ טויט קריסטלעך קינד פּסח אין שיל און די קריסטלעכע מאַסן ווילן אומברענגען די ייִדן. אָבער דער רבֿ ראַטעוועט זיי —

מסתּמא איז יהואש געווען דער ערשטער צו שרײַבן לידער אויף דער טעמע — די לעגענדעס אינעם ייִדישן שטעטל. וועגן תּלמודישע לעגענדעס האָט שוין פֿרוג און ראָזענפֿעלד און אַנדערע פֿריִער געשריבן לידער, אָבער לידער וועגן די שדים און בלוט־בילבולים אויף ייִדיש האָט יהואש צו ערשט געאַקערט דאָס פֿעלד.