פֿון וואַנעט קומט אַ ייִד?

דאָס ערשטע וואָס מע פֿרעגט בײַם באַקענען זיך — נו, פֿון וואַנעט קומט אַ ייִד? מיר איז אַלע מאָל שווער די דאָזיקע פֿראַגע צו פֿאַרענטפֿערן.

אַ מאָל ענטפֿער איך לויטן כראָנאָלאָגישן סדר׃ פֿון וואַנען איך קום? געבוירן געוואָרן אין דער שטאָט ירושלים, אָבער באַלד אַריבער מיט די אַמעריקאַנער עלטערן קיין ניו־יאָרק; דערנאָך, צו אַכט יאָר, עולה געווען מיט דער משפּחה קיין ארץ־ישׂראל, און, סוף־כּל־סוף, נאָך טאַטע־מאַמעס גטן זיך, מיט דער מאַמען און צוויי ברידער אַוועק קיין קאַליפֿאָרניע.

און אַ מאָל, ווידער, קומט גאָר אויס פּונקט קאַפּויער׃ געגאַנגען אין קאַלעדזש אין סאַנטאַ־באַרבאַראַ, קאַליפֿאָרניע; פֿריִער אָפּגעלעבט פֿינף יאָר אין לאָס־אַנדזשעלעס... און אַזוי ווײַטער און ווײַטער, די גאַנצע מגילה אויף צוריק ביז איך דערזע די ליכטיקע שײַן אין ירושלים, עיר־הקודש.

ירושלים, ניו־יאָרק, לאָס־אַנדזשעלעס׃ די שטעט פֿון מײַנע קינדער־יאָרן. אָבער קיין איינע פֿון זיי איז מיר נישט געוואָרן קיין אמתע היים. ווי זשע דען זאָל איך געבן צו פֿאַרשטיין, אַז קערן קער איך זיך גיכער אָן צו ערגעץ גאָר אַנדערש? אַ היים, וואָס איך האָב זי קיין מאָל נישט געזען מיט די אייגענע אויגן, אַ היים — ווײַט פֿאַרוואָרפֿן דורך צײַט און אָרט, ערגעץ שטיל אויפֿן ברעג פֿונעם טײַך ווײַסל?..

די קאַשע מיט אַלע מעלות

אַז עס קומט צו מנינים בין איך אַ מפֿונק. אין די קינדער־יאָרן פֿלעג איך גיין אין מאָדערן־אָרטאָדאָקסישע שולן, און אַזוי איז מײַן געוווינהייט ביזן הײַנטיקן טאָג. אָבער בײַ מיר זענען זיי נישט דאָס... דאָרט רעדט מען אויף גוייש, מע דאַוונט אָפֿטמאָל מיט דער עבֿריתּישער הבֿרה (וואָס איז מיר נישט צום לײַדן), און בכלל פֿיל איך נישט קיין גרויסע התלהבֿות בײַם דאַווענען.

גיי איך אָבער אין אַ חסידיש שטיבל — דאָ רעדט מען ייִדיש, מע דאַוונט לויט מײַן געשמאַק, התלהבֿות פֿעלט נישט... אַ מחיה! אָבער דאָך בין איך אַרײַנגעפֿאַלן ווי אַ יוון אין סוכּה. קיין פּאות האָב איך נישט, קיין בעקעשע, מיט איין וואָרט — אַ פֿרעמדער!

און ווידער גיי איך פֿון צײַט צו צײַט אין אַזאַ נישט־טראַדיציאָנעלן מנין, וווּ די חבֿרה איז אַ יונגע, מע דאַוונט אין אַ קרײַז און יעדער קען אויסזען אָדער דאַווענען ווי ער וויל — איש הישר בעיניו יעשה. עס געפֿעלט מיר טאַקע די אומפֿאָרמעלקייט, די גוטמוטיקייט, אַפֿילו די ניגונים. אָבער דאָ איז מיר שוין אַ ביסל צו ווײַט פֿון דער טראַדיציע. אַחוץ דעם וואָס מע שפּילט אויף אינסטרומענטן, זענען אויך די תּפֿילות אַ מאָל פֿאַרענדערט אָדער אַפֿילו אויף ענגליש (שוין אָפּגערעדט פֿונעם רעדן בין אָדם לחבירו) און ווי אין ס׳רובֿ נישט־פֿרומע קרײַזן — עבֿריתּישע הבֿרה. דאָס זענען בלויז אַ פּאָר דרויסנדיקע סימנים, אַז דער ייִדישער טעם איז עפּעס פֿאַרלוירן געגאַנגען.

נו, איז וואָס זשע טוט אַזאַ פֿײַנשמעקער ווי איך, וואָס קיין זאַך געפֿעלט אים נישט? ס׳איז טאַקע נישט קיין פּשוטער ענין. אַפֿילו ווען איך דאַוון בציבור, פֿיל איך זיך איינער אַליין. איך בין אַ "גאָלדילאָקס"*): אָט די קאַשע איז צו קאַלט, און יענע — צו הייס.

* גאָלדילאָקס — דער נאָמען פֿון אַ מעשׂה־פּערסאָנאַזש