מיט צוויי וואָכן צוריק, אין דער פּרשה "תּולדות", האָבן מיר אָנגעהויבן באַהאַנדלען די קאָמפּליצירטע באַציִונגען צווישן יצחק אָבֿינוס צוויי זין: יעקבֿ און עשׂו. ווען זייער טאַטע, וועלכער איז אויף דער עלטער בלינד געוואָרן, האָט געוואָלט בענטשן עשׂון מיט אַ ספּעציעלער ברכה, האָט יעקבֿ זיך אָנגעטאָן אין עשׂוס בגדים, כּדי זײַן טאַטע, ווען ער טאַפּט אים אָן, זאָל מיינען, אַז ער בענטשט עשׂון, ווי זײַן ערשט־געבוירענעם זון. פֿריִער, האָט יעקבֿ אָפּגעקויפֿט בײַ זײַן ברודער די בכורה. צוליב דעם מחלוקת, האָט יעקבֿ געמוזט אַנטלויפֿן פֿון זײַן היים.
די באַציִונגען צווישן יעקבֿ און עשׂו ווערן אָפֿט געשילדערט אין שוואַרץ־ווײַסע קאָלירן, ווי אַ מחלוקת צווישן צוויי אינגאַנצן היפּוכדיקע פּערזענלעכקייטן. אין דער אמתן, אָבער, ווי מיר האָבן עס באַטראַכט מיט צוויי וואָכן צוריק, טרעפֿן זיך סיכסוכים און שוועריקייטן אַפֿילו אין די באַציִונגען צווישן די סאַמע בעסטע פֿרײַנד. צומאָל שפּילט איין מענטש אַ ביסל די ראָלע פֿון יעקבֿ, און דער צווייטער — די ראָלע פֿון עשׂו.
אַדרבה, ס׳איז צומאָל שווער צו זאָגן אין אַ רעאַלער לעבן־סיטואַציע, ווער ס׳איז דער "רשע" און ווער ס׳איז דער "צדיק". אַחוץ דעם, לעבט אין יעדער מענטשלעכער נשמה אַן אינערלעכער יעקבֿ און עשׂו, און נישט אַלעמאָל איז קלאָר, וועלכער פּסיכאָלאָגישער טרײַב־כּוח רעפּרעזענטירט עשׂון, און וועלכער — יעקבֿן. צומאָל זענען די אינערלעכע סתּירות אַזוי שטאַרק, אַז דער מענטש מוז "אַנטלויפֿן" פֿון זיך אַליין — אָפּזאָגן זיך פֿון זײַן גאַנצקייט און פֿאָקוסירן זיך בלויז אויף אַ געוויסן אַספּעקט פֿון זײַן נשמה, כּדי אײַנצושטילן דעם אינערלעכן קאָנפֿליקט.
על־פּי־קבלה, בלײַבן אַלע מעשׂיות אין דער תּורה אייביק אַקטועל, און ווערן כּסדר אויסגעשפּילט סײַ אינעם סאָציאַלן, סײַ אינעם פּערזענלעכן, לעבן. די פּרשה "תּולדות" איז מרמז אויף די מענטשלעכע באַציִונגען אין אַלגעמיין. קאָנפֿליקטן און סיכסוכים זענען אַ טייל פֿון צווישן־מענטשלעכע אַנטוויקלונגען — הגם, די תּורה ווײַזט אונדז, ווי אַ בײַשפּיל, אַן עקסטרעמען פֿאַל פֿון אַ לאַנג־יאָריקער קריגערײַ צווישן צוויי צווילינג־ברידער.
אין דער פֿאַרגאַנגענער פּרשה — "ויצא" — ווערט דערציילט וועגן יעקבֿס שווערער 20־יעריקער אַרבעט בײַ זײַן פֿעטער, לבֿן. צום סוף, נאָך אַלע שוועריקייטן, נישט געקוקט אויף לבֿנס שווינדלערײַ, איז יעקבֿ אַנטלאָפֿן פֿון אים צוריק אַהיים, מיט פֿיר פֿרויען און 12 זין, וועלכע זענען געוואָרן די גרינדער פֿון די ייִדישע שבֿטים.
די פֿאַרגאַנגענע פּרשה ווײַזט אונדז, אַז הגם קאָנפֿליקטן און שוועריקייטן זענען אַ נאָרמאַלער טייל פֿונעם מענטשלעכן לעבן, טאָר מען זיך קיינמאָל נישט מיאש זײַן. אַדרבה, אַ שווערער מצבֿ דינט צומאָל ווי אַ צוגרייט־שטאַפּל, וועלכער ברענגט צו אַ נײַער, העכערער מדרגה בגשמיות און ברוחניות. די ייִדישע צוועלף שבֿטים זענען געגרינדעט געוואָרן דווקא ווי אַ רעזולטאַט פֿון יעקבֿס קריגערײַ מיט זײַן ברודער און פֿון זײַן פֿעטערס שווינדל.
אין דער פֿריִערדיקער פּרשה שפּילן אַ מערקווירדיקע ראָל די מלאָכים. ווען יעקבֿ איז אַנטלאָפֿן פֿון זײַן היים, האָט ער זיך געלייגט שלאָפֿן אויפֿן אָרט פֿונעם קומענדיקן בית-המיקדש און דערזען דאָרטן אין אַ חלום אַ לייטער, אויף וועלכן די מלאָכים גייען אַראָפּ און אַרויף צווישן הימל און ערד.
שפּעטער, ווען יעקבֿ איז אַנטלאָפֿן פֿון לבֿנען און האָט זיך געלאָזט גיין אַהיים, האָט ער געטראָפֿן צוויי מחנות מלאָכים. רש״י דערקלערט, אַז אַ טייל פֿון זיי זענען געווען די מלאָכים פֿון חוץ־לאָרץ, וועלכע האָבן באַגלייט יעקבֿן ביז ארץ־ישׂראל, און די צווייטע גרופּע זענען געווען די מלאָכים פֿון ארץ־ישׂראל, וועלכע זענען געקומען אים צו באַגריסן.
אין ביידע פֿאַלן ווערן דערמאָנט גרופּעס מלאָכים, וועלכע גייען אין היפּוכדיקע ריכטונגען: אָדער צווישן הימל און ערד, אָדער צווישן דעם הייליקן ארץ־ישׂראל און חוץ־לאָרץ. אַפֿילו אַ מלאך מוז אַמאָל אַראָפּגיין צו דער ערד; עס בלײַבט אָבער אַ לייטער אָדער אַ געוויס אָרט, וווּ עס טרעפֿן זיך די נידעריקע און העכערע מדרגות פֿונעם וועזן. אַפֿילו ווען אַ מענטש פֿילט אַ טיפֿע מפּלה — אַזוי ווי אַ מלאך, וועלכער איז אַראָפּגעקומען פֿונעם הימל אויף דער ערד — מוז מען וויסן, אַז מע קאָן נאָך געפֿינען דעם וועג צוריק אויפֿן הימל אָדער אינעם הייליקן לאַנד.
דער עיקר־קאָנפֿליקט, צוליב וועלכן יעקבֿ האָט געמוזט אַנטלויפֿן פֿון זײַן היים, איז אָבער נישט געלייזט געוואָרן אין דער פֿריִערדיקער פּרשה. וועגן דעם לייענען מיר דעם הײַנטיקן שבת.
אויפֿן וועג אַהיים, האָט יעקבֿ אַרויסגעשיקט שליחים — "וישלח יעקבֿ מלאָכים" — צו עשׂון, כּדי אים איבערגעבן, אַז ער איז אויפֿן וועג צוריק פֿון חרן קיין ארץ-כּנען. אַ טייל מפֿרשים האַלטן, אַז אין דעם פֿאַל מיינט דאָס וואָרט "מלאָכים" געוויינטלעכע מענטשן; רש״י באַטאָנט אָבער, אַז דאָס זענען טאַקע געווען עכטע מלאָכים.
ווען די שליחים האָבן זיך אומגעקערט, האָבן זיי געזאָגט יעקבֿן, אַז עשׂו איז נאָך אַלץ אין כּעס אויף אים, און גייט אַנטקעגן אים מיט אַ גאַנצער אַרמיי. יעקבֿ האָט געשיקט אַ לאַנגע ריי מתּנות, כּדי צו באַפֿרידיקן זײַן ברודער. ווײַטער ווערט אין דער פּרשה ווידער דערמאָנט יעקבֿס באַגעגעניש מיט אַ מלאך — אין דעם פֿאַל, זיכער אַ הימלישער שליח און נישט אַ מענטש.
אינמיטן דער נאַכט, איידער יעקבֿ האָט זיך געזאָלט טרעפֿן מיט זײַן ברודער, איז עשׂוס מלאך אַראָפּגעקומען פֿון הימל צו שלאָגן זיך מיט יעקבֿן. יעקבֿ האָט געוווּנען; ער איז אָבער געבליבן הינקען. דער מלאך האָט געזאָגט יעקבֿן, אַז ער וועט באַקומען, ווי אַ געווינער פֿונעם מיסטישן געראַנגל — אַ צווייטן נאָמען, וועלכער איז שפּעטער אויך געוואָרן דער נאָמען פֿונעם גאַנצן ייִדישן פֿאָלק: ישׂראל.
עס זענען פֿאַראַן צענדליקער, אויב נישט הונדערטער, פֿאַרשיידענע אָפּטײַטשן פֿונעם דאָזיקן נאָמען. דער מלאך האָט געזאָגט יעקבֿן: "כּי שׂרית עם אלקים ועם אנשים ותּוכל". לויט פֿאַרשיידענע פּירושים, האָט יעקבֿ באַקומען דעם נײַעם נאָמען, ווײַל אים האָט זיך אײַנגעגעבן מנצח צו זײַן אַ מלאך און מענטשן; לויט אַ אַנדערן, מער מיסטישן אָפּטײַטש, האָט ער אויך מנצח געווען, כּבֿיכול, דעם אייבערשטן אַליין. ווי עס ווערט דערקלערט אין די חסידישע ספֿרים, האָט אַ צדיק דעם כּוח אָפּצושאַפֿן אַ ג־טלעכן דין.
דעם טאָג נאָכן מיסטישן קאַמף מיט עשׂוס מלאך, האָט עשׂו באַקומען די מתּנות, זיך צעקושט מיט יעקבֿן און זיך איבערגעבעטן. ס׳איז מערקווירדיק, אַז אין פֿאַרגלײַך מיט דער פֿריִערדיקער פּרשה, האָט יעקבֿ נישט בלויז געהאַט וויזיעס פֿון מלאָכים, נאָר אַליין אַקטיוו אָפּערירט מיט די הימלישע כּוחות, שיקנדיק מלאָכים צו עשׂון און באַקעמפֿנדיק עשׂוס מלאך.
רבי מנחם מאירי, איינער פֿון די גרעסטע ייִדישע דענקער, דערקלערט, אַז יעדער עטישער גײַסטיקער מענטש, לאוו־דווקא אַ ייִד, פֿאַרדינט דעם נאָמען "ישׂראל" אינעם גײַסטיקן זין. למשל, ווען מע זאָגט "אין מזל לישׂראל", מיינט עס, אַז יעדער מאָראַלישער און גײַסטיקער מענטש איז בכּוח צו בײַטן זײַן גורל.
ווי געזאָגט, זענען קאָנפֿליקטן אַ טייל פֿונעם מענטשלעכן לעבן. כּדי צו לייזן זיי, מוז מען אָבער זײַן אַן אַקטיווער און עטישער מענטש, וועלכער פֿאַרדינט דעם נאָמען "ישׂראל" פֿאַר זײַן פֿעיִקייט צו פֿירן אַ קאַמף סײַ אויפֿן גשמיותדיקן, סײַ אויפֿן גײַסטיקן "פֿראָנט". פּאַראַדאָקסיש, כּדי צו לייזן די קאָנפֿליקטן צווישן מענטשן, מוז מען זײַן אַקטיוו, דערפֿינדעריש און קעמפֿעריש — און אַפֿילו נישט מורא האָבן צו קעמפֿן מיט אַ מלאך צוליב דעם שלום צווישן מענטשן, אַזוי ווי יעקבֿ אָבֿינו.