אָט אַזוי זײַנען זיי אָפּגעזעסן אַ לאַנגע, בלויע ווינטערנאַכט, אין דער אַלטער גרויסער שטוב מיט די שטומע שאָטנס פֿון זיידעס און עלטער־זיידעס מיט לאַנגע זילבער־בערד אין די טונקעלע ווינקלען, מיטן פֿאַרשטויבטן אומעט פֿון אייביקייט־שכינה מיט אָפּגעהאַקטע פֿליגל צווישן גלעזערנע שאַפֿעס מיט ספֿרים, מיט דער האַרציקער איבערגעגעבנקייט איינער דעם צווייטן און מיט ווילדער פֿרעמדקייט — און געפֿירט זייער וויכּוח.
ניט ביידע האָבן גלײַך עס געוואָלט.
ניט ביידע זײַנען פֿון איין עלטער געווען.
ניט די וועגן זייערע האָבן זיך גלײַך געצויגן, האַנט בײַ האַנט. נאָר דער ציל האָט פֿון ערגעץ וווּ, פֿון די ווײַטסטע ווײַטענישן, פֿון די אומבאַקאַנטע צוקונפֿטן, ווי אַ קליין פֿינקלדיק שטערנדל, אַרויסגעשימערט און, ציטערנדיק, ביידן גלײַך געוווּנקען און גערופֿן:
— צו מיר, צו מיר קומט, אין מײַן ליכטנשײַן וועל איך אײַך פֿאַרוויקלען, זונען וועל איך פֿאַר אײַך צעשמעלצן און טוט מיט זיי, וואָס איר ווילט...
נאָר דער ציל איז פֿאַר ביידן איינער געווען.
נאָר פֿון איין שטאַם זײַנען ביידע געווען.
פֿון איין שטאַם, אָבער פֿון צוויי תּקופֿות, — אַלטער טאַטע און יונגער זון.
האָבן געשעענישן אויף אַ מינוט, ווי וועלן אין אַ ברויזנדן ים אַ שפּענדעלע, אים, דעם יונגן זון, אין אַלטן טאַטעס אָרעמס פֿאַרוואָרפֿן. האָבן אַלטע קלוג־געניטע אויגן הינטער זילבער־ברעמען אַ שטילע טרער פֿאַרלאָזט און געבעטן:
— דערצייל מיר, זון מײַן, וווּ און ווי און מיט וואָס דו לעבסט — דערצייל אַן אַלטן טאַטן.
האָט אַ פֿלאַטער געטאָן אַזאַ גאָלד־פֿאַרקרײַזלט קליין בערדל, האָבן אויפֿגעפֿינקלט אַ פּאָר שוואַרצאַפּלען הינטער ברילן־גלעזלעך און צוויי ליכטיקע שטערנדלעך אין זיי אויפֿגעהעלט, האָט מיט אַ שמייכל אויפֿגעלויכטן אַ ליכטיקער פּנים אַזאַ:
— צו וואָס, טאַטע?
און עטוואָס, אַ קליינער ציטער נאָר, האָט געכאַפּט דעם אין טונקעלען גאָלד אײַנגעפֿאַסטן קאָפּ. נאָר אַ קליין דורכזיכטיק וואָלקנדל האָט באַדעקט אַ גרויסן ווײַסן שטערן.
— ווייסטו דען אַליין ניט?
— ביסט נאָך אַלץ אויף יענע וועגן?
— יאָ, טאַטע.
— און וואָס ביסטו אַהער געקומען?
— עס פֿאַרדריסט דיר דען?
— ניין... אָבער דאָ וועסטו גאָרניט מאַכן.
— זײַ מיר ניט קיין שׂונא, טאַטע. אונדזערע וועגן האָבן זיך דאָך שוין לאַנג צעשיידט...
— יאָ... ביסטו דען דערגאַנגען אָבער אויף מײַן וועג ביזן סוף? האָט עפּעס וואָס דען דיך איבערגעצײַגט, אַז מײַן וועג לאָזט זיך אויס מיט גאָרניט? ביסט דאָך פֿון מיטן אַוועק... זיך אָפּגעריסן, אַוועק און אָנגעהויבן אַלץ פֿון דאָס נײַ.
און אַן אַלטער גרויער קאָפּ רײַסט זיך אין דער הייך אַרויף, און שטאָלץ אַזוי קלינגט אַן אַלטע שטים:
— און ווען אַ וואַנדערער וואַרפֿט זיך יעדער מינוט אין דער זײַט, אויף הינטערוועגלעך און פֿאַרדרייטע שטעגלעך, וועט ער דען דערגיין ווען עס איז וווּהין עס איז? און וואָס זײַנען מיר דאָ, אויב ניט קיין דורכגייער, אָרעמע וואַנדערער?
און שטיל בעטנדיק אַזוי:
— קום מיט מיר, מײַן זון. אַן אויסגעפּרוּווטער אַלטער וועג איז מײַנער... עלטער־זיידעס און זיידעס האָב איך הינטער זיך געלאָזט... און אָן אַ שטרויכלונג איז דער וועג — אין גאַנצן פֿאָרויסגעזען דורך זיי, ביז אין קץ אַרײַן... און צו וואָס זײַנען זיי געבליבן הינטער מיר, אַז דו ביסט אין דער זײַט אַוועק? און צו וואָס איז דער גאַנצער וועג מיט זיי פֿאַרזייט? קום מיט מיר, מײַן זון. איך וועל שוין ווײַט ניט גיין, אָבער מיטן לעצטן בליק וועל איך דײַן ווײַטערדיקן שפּאַן אויפֿכאַפּן... וועסט ווײַטער גיין, ווײַטער, און ציִען אַזוי דעם שנור און פֿאַרלענגערן דעם וועג, אונדזער וועג, און דערנענטערן צו זיך דעם סוף און קירצער מאַכן די שטרעקע צו דער גאולה...
און מיט טויזנט־יאָריקן טרויער:
— מיר זײַנען דאָך נאָך אין ערגעץ ניט געקומען! אין מיטן וועג זײַנען מיר. לאָזסטו מיר אַליין, ווערט עס אָפּגעהאַקט, אָפּגעריסן און פֿאַרלאָרן. ווער וועט ציִען ווײַטער דעם שנור?
— איך צי אים, טאַטע.
— דו ביסט אַוועק פֿון מיר.
— איך בין ייִנגער, זע איך שאַרפֿער, גיי איך מיט קירצערע וועגן.
— מיט פֿרעמדע וועגן.
— וואָס איז פֿרעמד, ווען דו גייסט צו אַלץ?
— אַלץ איז גאָרניט, זון, אַלץ איז, — קוק דורכן פֿענצטער אַרויס, — דער גאַנצער בלויער הימל מיט די מיליאַסן שטערן אויף אים. לײַכט ער דען אונדז אין שטוב אַרײַן? אָבער אונדזער פֿאַררייכערט לעמפּל אין זײַן טונקל־רויט פֿלעמל איז עפּעס. פֿאַרלעש דאָס לעמפּל, ווערט פֿינצטער אין שטוב. אַלץ — שטערן — לײַכטן שוואַך, פֿינקלען קוים... עפּעס — שוואַך פֿלעמל — באַלײַכט מיר דײַן געזיכט, טוק איך זיך אין אים און ווער דערפֿרייט. אַלץ, זון, איז די גאַנצע וועלט, אַלע פֿעלקער, אַלע ברואים. עפּעס — ביסטו, דײַן גוף, דו, מיינסט, דער אָנדענק פֿון מײַן זײַן, פֿון מײַן געווען...
און שטיל אַזוי און אָרעם:
— פֿאַרלירסטו אַלץ, פֿאַרלירסטו גאָרניט. פֿאַרלירסטו עפּעס, פֿאַרלירסטו אַלץ. מיר זײַנען דאָך עפּעס, דאַרפֿן מיר עפּעס האָבן.
— דײַן מחשבֿה, טאַטע, האָט אָנגעבראָכענע פֿליגל, פּויזעט זי אויף דר׳ערד און זוכט נאָר עפּעס.
— דײַנע מחשבֿות, זון, פֿליִען אין די הימלען, האָבן זיי עפּעס אויך ניט, האָבן זיי גאָרניט.
און אַזוי ווײַטער און אַזוי ווײַטער ציט עס זיך אין דער שטילער בלויער נאַכט אַרײַן. אַלטער גרויער קאָפּ איז אָנגעלאָדן מיט געדיכט־פֿאַרהאַרטעוועטע שטיקלעך שׂכל, פֿון גרויסע ספֿרים־שאַפֿעס אויסגעזויגענע, פֿון אָפּגעלעבטע דורות איבערגעבליבענע, פֿון אויסגעראָטענע וועגן אָנגעזאַמלטע. יונג געקרײַזלטער טונקל־גאָלדענער קאָפּ איז אָנגעהויכט מיט זונענליכט, מיט רוימען־ברייטקייט, מיטן אָטעם פֿון דער וועלט. שיטן אַלטע ליפּן גיך און פֿיל גאַנצע בערג האַרטע שטיינער פֿון טויזנט־יאָריקע חורבֿות. שטיין נאָך שטיין, ציגל נאָך ציגל. דאָס האָט עלטער־זיידע אײַנגעפֿונדעוועט, דאָס האָט זיידע אײַנגעשטעלט, דאָס האָט טאַטע דאָ פֿאַרלייגט... יונגע ליפּן שמייכלען נאָר, שמייכלען זיך שטיל אַזוי און ריידן אַזוי ווייניק... אַז ס׳שווימט אין די ברייטקייטן פֿון דער וועלט, אַז ס׳פֿילט די מאָס פֿון אַלץ. רײַסט עס דעם וויכּוח איבער און פֿירט אַלטן טאַטן צום פֿענצטער צו:
— זעסט, טאַטע, עס טאָגט שוין באַלד, עס גראָט שוין.
און —
— הער זיך אײַן.
שטעלן זיך אויף אַלטע אויערן. שטרענגט זיך אָן אַן אַלטער גרויער קאָפּ. וויקלען זיך קלאַנגען פֿון ברייטן שליאַך־וועג, ווייך אַזוי און רויִק און זיכער, ווי וועלן פֿרישער טוי אין אַ יונגן פֿרילינגס־באַגינען:
“דאָס איז שוין דער לעצטער
און אַנטשיידענער שלאַכט"...
און אַ שאַלן הערט זיך. אַ רוף אַזאַ אין באַגינען אַרײַן. פֿרעגט באַאומרויִקט דער אַלטער:
— וואָס באַטײַט עס? דער שאַלן וואָס הייסט?
— צונויפֿזאַמלונג. דאָס רופֿט מען אונדז צונויף, טאַטע.
— און... דו גייסט אַוועק מיט זיי?
— יאָ. מיטן קירצסטן וועג.
ווערט עס רויִק אַזוי אַרויסגערעדט, מיט אַזאַ שטיל־זיכערן שמייכעלע, אַז אַלטע פֿיס וואַקלען זיך און ליפּן שטאַמלען נאָר:
— מיטן קירצסטן וועג... וווּהין?
— זאָל זײַן צו דער גאולה.
— צו וועמען?
— צו אַלעמענס. און צו דײַנער, טאַטע. זײַ געזונט.
און אַוועק.
אַז עס גראָט אויף טאָג און אַז מען רופֿט, גייט יונגער פֿון אַלטער שטוב און פֿון אַלטן טאַטן נאָכן רוף אַוועק. בלײַבט צווישן שטומע שאָטנס פֿון עלטער־זיידעס אין די טונקעלע ווינקלען בײַ טונקל־רויט פֿלעמל פֿון פֿאַררייכערטן לעמפּל אַליין דער אַלטער ייִד און טראַכט שטיל אַזוי:
“אַ זון האָב איך דערצויגן, ער זאָל אויף ברייטע רוסישע וועגן אומרו זייען... די גאולה דאָרט זוכן..."
נאָר אין אַ מינוט אַרום, אַז ס׳פֿאַלט זײַן בליק אויפֿן צאַנקנדיקן פֿלעמל פֿון לעמפּל, ווי יענער וואַרפֿט זיך אין אַלע זײַטן און ציט זיך אין התלהבֿות און שווערע ספֿקות:
— טיק־טאַק, טיק־טאַק, טיק־טאַק.
— עס ווייסט דען עמעצער פֿון וועלכער זײַט די ליכטיקע בשׂורה וועט קומען?...