נאָוועלע פֿון באָריס סאַנדלער

1

בעלאַ האָט זיך אויפֿגעכאַפּט פֿונעם שלאָף, ווי מע וואָלט זי פֿון דאָרט אַרויסגעטריבן. זי האָט זיך אַזש אונטערגעהויבן, געאָטעמט קורץ, פּרוּוונדיק כאַפּן דעם גיכן קלאַפּ פֿון האַרץ. ענדלעך, האָט זי פֿאַרהאַלטן אַ רגע די לופֿט און שוין רויִק אַוועקגעלייגט דעם קאָפּ אויפֿן קישן.
זי האָט פֿאַרמאַכט די אויגן און זיך אײַנגעקוקט אין דער פֿינצטערניש, געזוכט מיטן בליק יענע באַנק אינעם פּאַרק, וווּ ס’איז ערשט געזעסן דאָס יונגע פּאָרעלע, זיך אַרומגענומען, געקושט, ווי פֿאַרחלשט, קוים געזיפֿצט, אַבי נישט אָפּצורײַסן די ליפּן איינער פֿונעם אַנדערן. זי האָט אין די צוויי יונגע לײַט באַלד דערקענט מאַרקן און זיך אַליין. אין פּאַרק האָבן זיי זיך געטראָפֿן אויפֿן צווייטן טאָג נאָכן אומקערן זיך פֿון קאַראָלינאָ־בוגאַז. אַהין, אין דעם שיינעם דערפֿל, בײַם שוואַרצן ים, נישט ווײַט פֿון אָדעס, זײַנען זיי געקומען זיך דורכלופֿטערן דעם קאָפּ, איידער מע פֿאָרט צוריק שטודירן.
בעלאַ האָט צו יענער צײַט פֿאַרענדיקט דעם ערשטן קורס פֿונעם פּעדאַגאָגישן אינסטיטוט אין קעשענעוו. זי האָט זיך געלערנט צו זײַן אַ לערערין פֿון ענגליש. אין קאַראָלינאָ־בוגאַז איז זי שוין געווען עטלעכע מאָל, אָבער פֿריִער פֿלעגט זי פֿאָרן מיט דער מאַמען, אונטער איר שטרענגן אויפֿזיכט. אין דעם זומער איז זי אַהער געקומען אַליין, כאָטש די מאַמע איז דערמיט געווען נישט זייער צופֿרידן. “טאַקע ווײַל דו ביסט שוין אַ גרויסע מויד, — האָט זי געטענהט, — וואָלט פֿאַר מיר בעסער געווען, כ’זאָל זײַן לעבן דיר." און צוגעגעבן, ווי דערקלערט עמעצן: “כ’קען זיי, די הײַנטיקע ייִנגלעך..."
מאַרק איז דווקא געקומען אַהין צום ערשטן מאָל און נישט אַליין, נאָר מיט זײַן חבֿר, אַליק. ביידע האָבן זיי זיך געלערנט אין מאָסקווע אינעם אַרכיטעקטור־אינסטיטוט, און זיך געהאַלטן ווי גרויסשטאָטישע סנאָבן, וואָס זײַנען אַרײַנגעפֿאָרן אין דער פּראָווינץ זיך אַ ביסל פֿאַרווײַלן מיט די קליינשטעטלדיקע “באַרישניעס".
בעלאַ, ווי פֿריִער, האָט זיך אָפּגעשטעלט אינעם פּאַנסיאָנאַט “דעלפֿין". אין די זומערדיקע פֿאַניר־שטיבלעך, אָפּגעפֿאַרבט פֿון דרויסן און פֿון אינווייניק מיט אַ טונקל־בלויער איילפֿאַרב, זײַנען קיין ספּעציעלע באַקוועמלעכקייטן נישט געווען: צוויי אײַזערנע בעטלעך, אַ שאַפֿקעלע צווישן זיי; צו איין וואַנט צוגעקלאַפּט אַ שמאָל ברעטל מיט פֿיר הענגערס — יעדן אײַנוווינער צו צוויי הענגערס; דאָס שמאָלע פֿענצטערל איז פֿאַרהאָנגען געווען מיט אַ ציצן פֿירהענגל, אַן אויסגעברענטס אויף דער זון. דער דיל — באַדעקט מיט אַ ברוינעם לינאָלעום, ערטערווײַז אויסגעריבן, און פֿון דער סטעליע, אַקוראַט אין מיטן, צוגעפֿעסטיקט מיט איין עק צו אַ ווײַסן פּלאַסטיק־אַבאַזשור, איז אַראָפּגעהאָנגען אַ שמאָלע קלעפּיקע פּאַפּיר־סטענגע. זי האָט אויסגעזען ווי אַ פּרוזשינע, וואָס מ’האָט ערשט אַרויסגעשלעפּט פֿון אַ סלוי מיט האָניק. די דאָזיקע, דאַכט זיך, פּרימיטיווע זאַך האָט געהאַט אַן אוניווערסאַלע אייגנשאַפֿט — צו כאַפּן פֿליגן און קאָמאַרן. ריכטיקער געזאָגט, פֿלעגן, נעבעך, די פֿליגן און קאָמאַרן זיך אַליין צו דער סטענגע צוקלעפּן און שוין אויף איר געפֿינען זייער סוף.
אין אַזאַ זומער־שטיבל, וואָס זײַן קאָנסטרוקציע האָט מער דערמאָנט אַ “בודע פֿאַר אַ הונט", נאָר אויסגערעכנט אויף צוויי צוויי־פֿיסיקע באַשעפֿענישן, איז בײַ טאָג שווער געווען זיך צו געפֿינען, מ’האָט געקאָנט דערשטיקט ווערן פֿון היץ; דערפֿאַר אָבער בײַ נאַכט, ווען די הילצערנע ווענטלעך האָבן זיך אָפּגעקילט, אײַנזאַפּנדיק די פֿרימאָרגנדיקע פֿײַכטקייט פֿון דער ים־לופֿט, האָט מען געקאָנט אַפֿילו כאַפּן אַ גוטן ציטער אונטער דער דינער קאָלדרע.
צוריק גערעדט, איז מען דאָך געקומען אין קאַראָלינאָ־בוגאַז נישט צוליב קאָמפֿאָרט און לוקסוס; אַזאַ ווייכער ברעג, באַדעקט מיט אַ דין־גאָלדענעם זאַמד־פּראָשיק, האָט מען נישט געקאָנט געפֿינען אויף די בעסטע פּלאַזשעס פֿון אָדעס. דערצו האָט דאָס אָרט, נאָך ווייניק גענאָסן פֿון דער מענטשלעכער אינוואַזיע, אויסגעזען ווילד, באַוואַקסן דאָ און דאָרט מיט קורץ־געשפּרייטע שטעכיקע קוסטעס, וועלכע האָבן אַרויסגעסטאַרטשעט פֿון די זאַמדיקע בערגלעך. אָבער דאָס וויכטיקסטע וואָס דעמאָלט האָט זיך עס צעשמאָלצן אין דעם אָנגעזעטיקטן מיט לעבן אַרום, איז געווען זייער יוגנט — בעלאַס נײַנצן יאָר און מאַרקס דרײַ און צוואַנציק...
בעלאַ האָט פֿאַרשטאַנען, אַז די באַנק אינעם פּאַרק מיט די צוויי פֿאַרליבטע זעט זי אין איר חלום. זי איז ווי געשטאַנען אין אַ ווינקל פֿון אָט דעם חלום און געהערט זייערע קורצע זיפֿצן צווישן די קושן. מיטאַמאָל האָבן זייערע ליפּן זיך אָפּגעריסן איינער פֿון אַנדערן, אָבער זייערע בליקן האָבן זיך ווי איבערגעפֿלאָכטן, נישט לאָזנדיק די אויגן זיך אָפּקערעווען אויף קיין רגע, ווי ס’וואָלט געווען אַ קינדער־שפּיל — ווער עס גיט אַ פּינטל דער ערשטער, דער פֿאַרשפּילט. זיי האָבן זיך ביידע צעלאַכט. און בעלאַ האָט דערהערט, ווי מאַרק פֿרעגט דאָס יונגע מיידל, וואָס זיצט אַנטקעגן אים:
— פֿאַר וואָס האָסטו זיך צעלאַכט, בעלאַ?
— און דו — פֿאַר וואָס, מאַרק?
— איך האָב געפֿרעגט דער ערשטער...
— נו, גוט: איך האָב זיך דערמאָנט, ווי דו האָסט פֿאַרשאָטן אַליקן אינעם גרוב, אויסגעגראָבן אין זאַמד, אַזוי אַז נאָר זײַן קאָפּ מיט דער שטרויענער הוט האָט אַרויסגעשטעקט...
— אמת... ס’האָט דערמאָנט אַ גרויסן שוואָם, און אַ קליין ייִנגעלע איז פּלוצעם צוגעגאַנגען צו דעם “שוואָם" און געמאַכט אויף אים “פּי־פּי".
זיי האָבן זיך אַרומגעכאַפּט און ווידער געקושט.
בעלאַ האָט דערפֿילט מאַרקס הייסן אָטעם אויף איר פּנים, און אין דעם זעלבן מאָמענט האָט איר בליק זיך אָנגעשטויסן אין אַ צווייטן בליק, אַ פֿרעמדן און אַ שטעכיק־בייזן. זי האָט געפּרוּווט אָפּקערעווען דעם קאָפּ, ווי מע טוט עס, ווען עמעצער האָט אין דיר עפּעס אַ וואָרף געטאָן; אָבער דער שטעכיקער בליק האָט זיך ווי אין איר אײַנגעקלאַמערט. בעלאַ האָט אים נישט געקאָנט אויסמײַדן, דערצו איז איר קאָפּ ווי פֿאַרשטיינערט געוואָרן, זיך נישט גערירט פֿון אָרט. פֿון דער טונקעלער שײַן האָט זיך אויסגעשיילט אַ פֿיגור פֿון אַ שוואַרצן פּאַרשוין. “פֿון וואַנען האָט ער זיך דאָ גענומען אין דעם פּאַרק? — האָט אַ שווינדל געטאָן אַ געדאַנק, — אין יענער צײַט אַ שוואַרצער, אין קעשענעוו?" זי האָט זיך אָבער באַלד געכאַפּט, אַז דאָס אַלץ קומט דאָך פֿאָר אין חלום... דער פּאַרשוין איז געזעסן אויף דער באַנק אַנטקעגן און געהאַלטן אין דער האַנט אַ פֿלעשל. ער האָט עס צוגעטראָגן יעדעס מאָל צום מויל און אָפּגעטרונקען אַ שלוק, דערבײַ נישט אָפּגעפֿירט פֿון בעלאַן קיין אויג. אין דער אמתן, האָט ער זיך צוגעקוקט צום יונגן פּאָרפֿאָלק. בעלאַ האָט עס פֿאַרשטאַנען, ווען יענער האָט מיטאַמאָל אונטערגעוואָרפֿן דאָס פֿלעשל, עס פֿלינק געכאַפּט פֿאַרן העלדזל און אַ זעץ געטאָן מיט כּוח אינעם ראַנד פֿון דער באַנק. דאָס פֿלעשל האָט מיט אַ זבענק זיך צעבראָכן און בלויז אַ שאַרף־שפּיציקער שפּליטער גלאָז האָט אַרויסגעשטעקט פֿונעם פּאַרשוינס פֿאַרקוועטשטן פֿויסט. וואַקלענדיק זיך, האָט ער געשטעלט זײַנען ערשטע טריט אַנטקעגן דעם גליקלעך פּאָרעלע.
די פֿאַרליבטע האָבן אים נישט געהערט און נישט געזען. אַלץ אין רוים, אויסער זייערע פֿאַרשלאָסענע אָרעמס, האָט אין דעם מאָמענט עקזיסטירט פֿאַר זיך, אָן זייער באַטייליקונג, ווי זיי ביידע און די באַנק אויף וועלכער זיי זײַנען געזעסן, וואָלט געווען אַ באַזונדער אינדזל, אָדער אַ פּיצינקע פּלאַנעטע אינעם גאַנצן קאָסמאָס.
בעלאַ האָט געוואָלט אַ געשריי טאָן, זיי וואָרענען, אָבער דער דערשטיקטער קלאַנג איז איר געבליבן שטעקן אין האַלדז... זי האָט אויפֿגעריסן די אויגן.
דער פֿריִיִקער קאַיאָר האָט זיך דורכגעזיפּט דורך דעם ניילאָן־פֿאָרהאַנג אויפֿן ברייטן פֿענצטער פֿונעם שלאָף־צימער. ער האָט באַפֿאַרבט די וואַנט אַנטקעגן מיט פּאַסטעל־רויטע און געלע פּאַסן. בעלאַ האָט אַ טראַכט געטאָן: ווי גרינג איז אָפּצוטיילן דעם שלאָף פֿון דער וואָר — ס’איז גענוג נאָר איין באַוועגונג פֿון די אויגנלעפּלעך. אַ משוגענער חלום... אָבער אויך ער איז באַלד פֿאַרשוווּנדן געוואָרן, בלויז געלאָזט אַ לײַכטן דראַפּע אינעם זכּרון.
מאַרק איז געשלאָפֿן, זיך אויסגעדרייט מיט דער פּלייצע צו בעלאַ. זי האָט זיך צעשמייכלט: דעמאָלט, מיט דרײַסיק יאָר צוריק, האָט ער געהאַט געדיכט־שוואַרצע האָר אויפֿן קאָפּ, און איצט שײַנט אויף דעם אָרט אַ פּליך. דערפֿאַר אָבער איז זײַן פּלייצע באַדעקט געוואָרן מיט אַ געדיכט־געקרײַזלטער נעץ. מאַרק אַליין האָט זיך געוויצלט: “מײַנע האָר פֿונעם קאָפּ האָבן זיך אַראָפּגעגליטשט צו דער פּלייצע. לאָמיר האָפֿן, אַז נישט ווײַטער".
אייגנטלעך, האָבן אים אָנגעהויבן אַרויספֿאַלן די האָר נאָך זייער קומען קיין אַמעריקע. און אויב ס’איז ריכטיק, אַז די הויפּט־סיבה דערפֿון איז סטרעס, האָבן אים קיין סטרעסן דעמאָלט נישט אויסגעפֿעלט. יאָ, פּונקט מיט דרײַסיק יאָר צוריק איז געווען זייער חתונה. ס’איז געשטאַנען אַ שיינער זומער־טאָג, כאָטש די גאַנצע וואָך האָט טאַליאָפּעט אַ רעגן. אָבער אינעם טאָג פֿון זייער חתונה, שבת איז עס געווען, האָט דער הימל זיך אויסגעלײַטערט, ווי אויסגעגאָסן אַלע זײַנע כמאַרעס, און אויסגעשפּרייט דעם בלויען וועג פֿאַר דער זון. מאַרקס מאַמע האָט נאָך דעמאָלט, כּלומרשט אין אַ שפּאַס, אַ זאָג געטאָן צו אים: “האָסט אַ כּלה אַ נאַשערקע!" — “פֿאַר וואָס מיינסטו אַזוי?" — האָט מאַרק זיך פֿאַרחידושט. “אַז פֿאַר דער חתונה גיסט אַ גאַנצע וואָך אַ רעגן, און אינעם טאָג פֿון דער חתונה שײַנט די זון, איז עס אַ סימן, אַז די כּלה איז אַ נאַשערקע!" זיי האָבן זיך ביידע צעלאַכט, אָבער בעלאַן האָט עס פֿאַרטשעפּעט. מיט יאָרן ווערט מען קליגער; איצט, ווען זי איז שוין אַליין אַ שוויגער, שאַצט זי אַ סך זאַכן אָפּ אַנדערש, אָבער, ווי זאָגט מען, ס’איז גרינג צו זײַן אַ חכם דערנאָך.
בעלאַ האָט זיך לײַכט צוגערירט מיט דער דלאָניע צום מאַנס רוקן, דערפֿילנדיק מיט דער הויט זײַן פֿאַרוואַקסנקייט, וואָס האָט ווי פֿאַרדעקט זײַן לײַב פֿון “דענערווירנדיקע עלעמענטן", ווי מאַרק רופֿט עס. און טאַקע: ער האָט באַלד רעאַגירט פֿונעם שלאָף — אַ הייב געטאָן דעם אַקסל, ווי געוואָלט זיך באַפֿרײַען פֿון עפּעס, עס אָפּטרײַבן, ווי אַ פֿליג.
זי האָט צוגענומען די האַנט און זיך ווידער געלייגט אויף דער פּלייצע, אײַנקוקנדיק זיך אינעם אָפּשײַן פֿון פֿענצטער. יאָ, איצט איז זי געוואָרן אַ “דענערווירנדיקער עלעמענט", און פֿריִער?.. פֿריִער פֿלעגט מאַרק אָנהייבן די פֿרימאָרגנדיקע שפּיל דער ערשטער, ווען זי איז נאָך געשלאָפֿן; זיך צושאַרן צו איר און מיט די ליפּן זיך צורירן צום נאַקן. זי האָט דעמאָלט געטראָגן דעם שערפֿאַסאָן “קאַרע" — קורצגעשוירענע אויפֿן נאַקן האָר, פֿון פֿאָרנט פֿאַרדעקט דעם שטערן אַזאַ טשופּרינקע און בײַ דער זײַט, אַריבער די אויערן, הענגען אַראָפּ צוויי לענגערע סטענגעס האָר. עס האָט איר די “קאַרע" זייער געפּאַסט, באַטאָנענדיק איר לאַנגן האַלדז.
נאָך איידער מאַרק האָט זיך צוגערירט צו איר נאַקן, האָט בעלאַ שוין דערפֿילט זײַן הייסן אָטעם. אַ צעגליט בײַלעכל פֿלעגט זיך גיך־גיך דורכקײַקלען פֿונעם אָרט, וווּ ער האָט געלאָזט דעם קוש, איבערן רוקנביין אַראָפּ ביז די פּיאַטעס — און דאָס איז געווען גענוג, אַז דער גאַנצער קערפּער זאָל זיך אַ צי טאָן צו זײַנע הענט און שוין אין זיי פֿאַרבלײַבן פֿאַרריגלט.
בעלאַ האָט ווידער פֿאַרמאַכט די אויגן. ניין, זי האָט נישט געוואָלט אײַנשלאָפֿן, הגם ס’איז נאָך געווען גאָר פֿרי, בפֿרט אַז הײַנט וואָלט זי זיך עס בפֿירוש געקאָנט פֿאַרגינען. פֿאָרט דרײַסיק יאָר זינט זייער חתונה האָבן. אַ פּערל־חתונה... זי האָט עס ערגעץ אויסגעלייענט, אַז פּערל סימבאָליזירן ציכטיקע ליבע און פֿרוכטבאַרקייט. וואָס שייך פֿרוכטבאַרקייט, האָבן זיי אַן איין און איינציקן זון, דוד... אמת, בעלאַ האָט דרײַ מאָל זיך געמאַכט אַן אַבאָרט. מאַרק האָט נישט געוואָלט האָבן מער קינדער. האָט זיי גאָט געשיקט צוויי אייניקלעך און, ווי בעלאַ האָט עס לעצטנס באַמערק, איז שוין איר שנירעלע פֿאַרגאַנגען ווידער אין טראָגן. און וואָס הערט זיך מכּוח ליבע?..
אויפֿן אַנדערן טאָג נאָך דער חתונה איז דאָס יונגע פּאָרפֿאָלק אַוועקגעפֿאָרן קיין קאַראָלינאָ־בוגאַז. דאָרט, אויף די האַלב־ווילדע פּלאַזשעס, וווּ זיי האָבן זיך באַגעגנט, האָבן זיי באַשלאָסן אויך דורכצופֿירן זייער קוש־וואָך. אויף אַ האָניק־חודש, ווי ס’האָט זיך געפֿירט, איז בײַ זיי נישט געווען ניט קיין צײַט און ניט קיין געלט.
איצט האָבן זיי ביידע געהאַט, ווי זייער אייגנטום, דאָס טונקל־בלויע פֿאַניר־שטיבל אין דעם פּאַנסיאָנאַט “דעלפֿין". די צוויי אָפּגעטיילטע אײַזערנע בעטלעך האָבן זיי צונויפֿגערוקט, אָבער ס’איז גענוג געווען אויך איין געלעגער, וווּ בעלאַ און מאַרק זאָלן שטילן זייער דאָרשט איינער צום צווייטן, און דעם נײַגער, וואָס האָט יעדעס מאָל אויפֿגעהויבן אַ נײַע כוואַליע געפֿילן און חשק ווידער צו פֿאַרזוכן דעם טעם פֿון ליבע, וואָס האָט שוין, דאַכט זיך, ערשט מיט אַ ווײַלע צוריק אָפּגעגעבן זיי דעם לעצטן טראָפּן האָניק.
זיי פֿלעגן פֿאַרלאָזן זייער “הונט־בודע" נאָר דעמאָלט, ווען אויסצוהאַלטן מער די היץ דאָרט איז שוין געווען אוממעגלעך. ווי אַרויסגעטריבענע פֿונעם גן־עדן, האָבן בעלאַ און מאַרק זיך געלאָזט צום ים און, אַזוי, זיך האַלטנדיק בײַ די הענט, כּדי אויף קיין רגע, חלילה, נישט פֿאַרלירן זייער נאָעטשאַפֿט, זיך אַרײַנגעוואָרפֿן אין וואַסער. אָפּגעפֿרישט און אָנגענומען זיך מיטן כּוח פֿון ים, זײַנען זיי אַוועקגעפֿאַלן אויפֿן נאַסן זאַמד, אַזוי אַז די אָנלויפֿנדיקע כוואַליעס, שוין אָפּגעשוואַכט און אויסגעמאַטערט פֿונעם געיעג איבער די ים־רחבֿותן, זאָלן גלעטן די פֿיס, מיט זייערע פֿײַכטע צינגען, אויפֿרייצנדיק אַ נײַעם צופֿלוס געפֿילן. זייערע בליקן האָבן זיך צונויפֿגעגאָסן, ווי די געליבטע וואָלטן פּלוצעם זיך געכאַפּט, אַז ערשט איצט האָט זיך פֿאַר זיי אַנטפּלעקט די פֿאַרבאָרגענע ליבע־פֿאָרמל, וואָס די נאַטור פֿון אירע דורותדיקע טיפֿענישן האָט זיי צוגעשיקט. באַפֿליגלט פֿון דער אַנטדעקונג, זײַנען בעלאַ און מאַרק אויפֿגעשפּרונגען און זיך געלאָזט לויפֿן צו זייער מקום־התּענוג, ווי מורא געהאַט צו פֿאַרגעסן דעם ערשט פֿאַרטרויטן זיי אייביקן סוד.
אין צוויי וואָכן אַרום נאָכן אומקערן זיך פֿון קאַראָלינאָ־בוגאַז האָבן זיי זיך געזעגנט: מאַרק איז אַוועקגעפֿאָרן קיין מאָסקווע, זיך לערנען ווײַטער, און בעלאַ איז געבליבן אַליין אין קעשענעוו. דעמאָלט איז נאָך געווען אַ צײַט פֿון פּאַפּירענע בריוו; און אַ בריוו אויף פּאַפּיר האָט מען געקאָנט האַלטן אין די הענט, זיך אַרומטראָגן מיט אים און ווען ס’האָט זיך פֿאַרגלוסט, אים אַרויסשלעפּן פֿונעם קאָנווערט און איבערלייענען — שוין דאָס וויפֿלטע מאָל — פֿונעם ערשטן ביזן לעצטן וואָרט.
מאַרק פֿלעגט שרײַבן פֿריילעכע בריוו און כּמעט שטענדיק אַרײַנשטעלן צום סוף אַ וויץ. צו מאָל, פֿלעגט בעלאַ זיך אויף אַ לעקציע דערמאָנען דעם וויץ, און זיך אומדערוואַרט אויף אַ קול צעלאַכן. דאָס פּעקל בריוו האָט זי אַלע יאָרן, ביז זייער אַרויספֿאָרן קיין אַמעריקע, געהאַלטן אין שאַפֿע, אין אַ פּושקע פֿון שיך. דרײַ מאָל האָבן זיי זיך געהאַט אַריבערגעצויגן פֿון איין געדונגענער דירה צו אַ צווייטער, ביז זיי האָבן געקויפֿט זייער אייגענע קאָאָפּעראַטיווע דירה; און יעדעס מאָל, בײַם אײַנפּאַקעווען די חפֿצים, פֿלעגט בעלאַ בעתן אָנטרעפֿן אויף דער פּושקע, פֿאַרגעסן אין אַלעמען וואָס זי דאַרף טאָן, און לייענען מאַרקס בריוו פֿון יענעם “צעשיידונג־יאָר" נאָך זייער חתונה. מאַרק אַליין פֿלעגט זיך וויצלען, קוקנדיק אויף דער פּושקע מיט בריוו: “מײַן עפּיסטאָלאַרע ירושה. נאָך מײַן טויט, וועסטו די אַלע בריוו אַרויסלאָזן אין אַ באַזונדער בוך און פֿאַרדינען אויף דעם אַ סך געלט!" בעלאַ פֿלעגט זיך בייזערן אויף אים: “נאַרישע רייד! די בריוו געהערן נאָר צו מיר, און מער קיינעם נישט!" בשעתן אײַנפּאַקעווען זיך שוין דאָס לעצטע מאָל, פֿאַרן פֿאַרלאָזן דאָס לאַנד, האָט זי אַכטונג געגעבן, אַז אויך די פּושקע זאָל אין אײַלעניש נישט פֿאַרפֿאַלן גיין. זיי האָבן דעמאָלט פֿאַרברענט אַ סך פּאַפּירן, בפֿרט די פּאַפּקעס מיט קאָפּיעס פֿון זײַנע אַרכיטעקטור־פּראָיעקטן און צייכענונגען, וועלכע מ’האָט זיי נישט דערלויבט צו נעמען מיט זיך. “גרויסע מלוכישע סודות! — האָט ביטער געשמייכלט מאַרק, — אין אַמעריקע האָט מען נאָך אַזעלכע פּראָיעקטן נישט געזען!" האָט געזאָלט אַזוי געשען, אַז פֿון די צוויי קאַסטנס מיטן באַגאַזש, וואָס מ’האָט דערלויבט זיי אָפּשיקן, זאָל גראָד דער קאַסטן, וווּ ס’איז געלעגן די שוך־פּושקע מיט מאַרקס “עפּיסטאָלאַרער ירושה", פֿאַרפֿאַלן ווערן. מאַרק, מיט זײַנע וויצלען, האָט שוין געהאַט פֿון וואָס צו לאַכן: “זעסט, בעלאַ, איבער מײַנע אומשאַצבאַרע בריוו, האָט מען צוגעגנבֿעט דעם גאַנצן קאַסטן!"
איצט, דערמאָנענדיק זיך אין יענעם פֿאַרלוירענעם פּעקל בריוו, איז ווי אַ גרוס פֿון יענער צײַט אַרויסגעשוווּמען פֿונעם זכּרון איינער פֿון יענע וויצן. בעלאַ האָט ממש דערזען פֿאַר די אויגן די גלײַכע שורות פֿון מאַרקס פּערלדיקן כּתבֿ. “אין מיטן דער זילבערנער חתונה האָט זיך לעבן דעם פּאָרפֿאָלק פּלוצעם באַוויזן אַ כּישוף־מאַכערין און געזאָגט: ׳זאָל יעדער פֿון אײַך אָנרופֿן זײַן טרוים און איך וועל אים באַלד אויספֿירן׳. האָט געזאָגט די פֿרוי: ׳איך וויל אַ גאָלדענעם רינג מיט אַ גרויסן בריליאַנט!׳ תּיכּף־ומיד האָט אויף איר פֿינגער אַ שפּיל געטאָן אַ בריליאַנט, אַרײַנגעשטעלט אין אַ גאָלדענעם רינג, וואָס קיינער האָט נאָך אַזאַ שיינקייט נישט געזען. ׳און וואָס ווילסטו?׳ — האָט די כּישוף־מאַכערין געפֿרעגט בײַם מאַנספּאַרשוין. ׳איך טרוים צו האָבן אַ פֿרוי, וואָס זאָל מיט פֿינף און צוואַנציק יאָר זײַן ייִנגער פֿון מיר!׳ — און אין דער זעלבער סעקונדע איז דער מאַנספּאַרשוין עלטער געוואָרן אויף פֿינף און צוואַנציק יאָר."
בעלאַ האָט דערפֿילט, ווי עס קומט איר אַרויף אַ געלעכטער, ווי ס’פֿלעגט זיך טרעפֿט מיט איר אויף די לעקציעס אין אינסטיטוט. זי האָט פֿאַרקוועטשט מיט דער האַנט דאָס מויל, אָבער דער געלעכטער האָט ווי געפּלאַצט אין איר בויך און זי האָט זיך אַ טרייסל געטאָן אויפֿן געלעגער. מאַרק האָט ווידער רעאַגירט מיטן אַקסל און אַרויסגעלאָזט אַן אומצופֿרידענעם “מממ..."
זי מוז אויפֿשטיין, האָט באַשלאָסן בעלאַ, הײַנט וועט זיכער זײַן אַן אָנגעשטרענגטער טאָג: זי האָט זיך פֿאַרשריבן צו אַנעט, איר פּאַריקמאַכערשע, דערנאָך דאַרף זי אָפּנעמען דעם באַשטעלטן טאָרט אין דער “כּשר־בעקערי", אַרײַנפֿאָרן אין רעסטאָראַן, און שוין ענדגילטיק באַשטעטיקן וויפֿל מענטשן וועלן קומען צו זייער מסיבה — פֿאָרט דרײַסיק יאָר, אַ פּערל־חתונה... בעלאַ האָט זיך צעשמייכלט און אַ טראַכט געטאָן: און וואָס וואָלט זי געבעטן בײַ דער ברייטהאַרציקער כּישוף־מאַכערין, ווען יענע באַווײַזט זיך הײַנט לעבן איר און פֿרעגט זי?...

2

בעלאַ האָט אַרויפֿגעוואָרפֿן אויפֿן נאַכטהעמד דאָס זומער־כאַלאַטל און, שטילערהייט, זיך אַרויסגעשמוגלט פֿונעם שלאָפֿצימער, וואָס האָט זיך געפֿונען אויפֿן צווייטן גאָרן. פֿאַרשפּילנדיק אויפֿן גאַנג די קנעפּלעך, האָט זי זיך אַראָפּגעלאָזט מיט די טרעפּ אינעם אייבערשטן צימער. דער טאָג האָט זיך אָנגעהויבן נישט אַנדערש, ווי ס’קומט פֿאָר אין דער פֿרימאָרגנדיקער שעה אין אַנדערע טעג. זי וועט באַלד צערוקן די גרינע זײַדענע פּאָרטיערן, אויפֿעפֿענען דאָס פֿענצער און זיך לאָזן אין קיך, זיך אָפּקאָכן אַ טעפּעלע קאַווע. בעלאַ טוט עס אַזוי, ווי זי האָט עס געזען טאָן בײַ איר טאַטן. יענער איז געווען אַ פֿאַרברענטער קאַווע־טרינקער, און פֿלעגט זיך באַציִען מיט אַ באַזונדער חשיבֿות סײַ צום געטראַנק און סײַ צום פּראָצעס פֿון צוגרייטן דעם דאָזיקן געטראַנק. די קאַווע־קערנער פֿון אַראַביקאַ־קאָפֿע האָט ער געהאַלטן אין אַ ספּעציעל קעראַמיש שאַכטל, אײַנגעוויקלט אין אַ פּערגאַמענט־שקאַרמיץ, אויף דער אייבערשטער פּאָליצע פֿונעם קיך־שאַפֿקעלע, אַז קיינער, חלילה, זאָל אַהין נישט קענען גרייכן. בעלאַ, ווען זי האָט שוין עפּעס אָנגעהויבן פֿאַרשטיין אין דעם לעבן, וואָס האָט זיי אַלעמען אַרומגערינגלט, וווּ דאָס וואָרט “דעפֿיציט" האָט פֿאַרביטן מיט זיך הונדערטער אַנדערע ווערטער, נעמען, באַגריפֿן און זאַכן אין דער רײַכער רוסישער שפּראַך, איז פֿאַר איר געווען ממש אַ נס, ווי דעם טאַטן גיט זיך עס אײַן צו קריגן און כּסדר אויפֿהאַלטן זײַן ביסל זאַפּאַס פֿון קאָפֿע־קערנער. בעלאַ האָט זיך בכלל געחידושט: פֿון וואַנען נעמט זיך בײַ איר טאַטן, אַ פּשוטן פּאַריקמאַכער, אַזאַ אַריסטאָקראַטישע טבֿע, פֿאַרקאָכן און טרינקען קאַווע? יעדן חודש פֿלעגט אים זײַן קליִענט, דער בוכהאַלטער פֿון דער צענטראַלער גאַסטראָנאָמישער קלייט, ברענגען דעם גרויסן דעפֿיציט — 300 גראַם גרינע קערנער־קאָפֿע, און דער טאַטע, מיט אַן אַפּטייקערישער פּינקטלעכקייט האָט די גרויסע מציאה צעטיילט אויף דרײַסיק טעגלעכע פּאָרציעס. ער האָט עס געטאָן אויף אַן אויג, אָבער קיין מאָל, חלילה, זיך נישט טועה געווען.
די גרינע, מיט אַ בלוילעכל בײַקאָליר קערנער קאָפֿע, געבראַכט פֿונעם בוכהאַלטער, פֿלעגט דער טאַטע פֿריִער אָפּזשאַרען אויף אַ בלעכענער סקאָוורעדע, ווי מע זשאַרעט שאָנעשניק, דערנאָך צעשאַרן זיי איבער אַ צײַטונג, יעדער קערן באַזונדער, און ערשט נאָכדעם אַרײַנשיטן אינעם שקאַרמיץ און באַהאַלטן אינעם קעראַמישן שאַכטל. זײַן פֿרימאָרגנדיקע פּאָרציע האָט ער איבערגעמאָלט אין אַ ספּעציעל מילכל, ביז ס’איז פֿון דעם געוואָרן אַ פּראָשיק און עס אַרײַנגעשיט אין זײַן “טורקאַ", ווי ער האָט גערופֿן די מעשענע כּלי מיט אַ לאַנג שמאָל הענטל. וועגן דער דאָזיקער “טורקאַ" וואָלט מען געקאָנט דערציילן אַ באַזונדערע מעשׂה. בעלאַ האָט זי אויסגעהערט הונדערט מאָל. דער טאַטע האָט די “טורקאַ" געבראַכט פֿון דײַטשלאַנד, ווי אַ טראָפֿיי, און וועמען ער זאָל עס דעמאָלט נישט געווען ווײַזן, האָט קיינער נישט געקאָנט נעמען אין טאָלק אַרײַן, צוליב וואָס די מאָדנע זאַך דאַרף מען האָבן; ס’איז שוין מער נישט געווען וואָס צו ברענגען פֿון דאָרטן. נאָר ער, אַ בעסאַראַבער ייִד, וועלכער האָט ווי אַ ייִנגל געאַרבעט בײַ אַ באַלעבאָס אין אַ קאָפֿעטעריע אין יאַס, האָט געקאָנט ריכטיק אָפּשאַצן די ווערט פֿון זײַן איינציקן מלחמה־טראָפֿיי.
פֿאַרקאָכט האָט דער טאַטע זײַן קאַווע אויף אַ ספּירטאָווקע, אַפֿילו ווען ס’האָט זיך שוין באַוויזן בײַ זיי גאַז אין שטוב. געשטאַנען און געמישט, און געוואַרט, ביז ס’וועט זיך אויפֿהייבן די ברוינע פּינע; דערנאָך נאָך אַ מאָל געהאַלטן אַ סעקונדע איבערן פֿײַער און אַוועקשטעלנדיק די “טורקאַ" אויפֿן טיש, צוגעגעבן אַ טראָפּן קאַלטע וואַסער, די “בלאָטע זאָל זיך אָפּזעצן". צום סוף, ווי אַ לעצטער שטריך: איידער דער טאַטע האָט זײַן אויסגעכּישופֿטן געטראַנק אַרײַנגעגאָסן אין זײַן טשאַשקע, האָט ער אַרײַנגעוואָרפֿן צוויי קרישטאָל־ברעקלעך זאַלץ — צום טעם.
אויב ס’איז אמת, אַז די היים, וווּ מיר וואַקסן, האָט איר אייגענעם ריח, האָט בעלאַ פֿון איר היים אַרויסגעטראָגן דעם ריח פֿונעם טאַטנס קאַווע. זי אַליין פֿאַרקאָכט זיך יעדן אינדערפֿרי קאַווע דווקא אויף דער גאַז־פּליטע, אויפֿן קלענסטן ברענערל און אין דעם זעלבן טאַטנס “טורקאַ", וואָס בעלאַ האָט עס מיטגעשלעפּט אין איר עמיגראַציע, דורכן אָקעאַן קיין ניו־יאָרק, ווי אַ טראָפֿיי פֿון יענעם פֿאַרלאָזטן לעבן. מאַרק, מיט זײַנע חכמהלעך, האָט עס אויך נישט דורכגעלאָזט: “געבראַכט צו פֿירן קיין אַמעריקע דעם נדן".
אַ דאַנק קאַווע, קאָן מען זאָגן, האָט מאַרק אויסגענומען בײַ בעלאַס טאַטע, בײַ זײַן קומענדיקן שווער. נאָך בײַם אָנהייב, ווען בעלאַ און מאַרק האָבן זיך געראַנדקעוועט, האָט זיי צופֿעליק באַגעגנט בעלאַס טאַטע. “ווער איז דער פֿאַרוואַקסענער טיפּ וואָס איז מיט דיר געווען? — האָט ער זי אין יענעם פֿאַרנאַכט געפֿרעגט, און נישט געוואַרט אויף אַן ענטפֿער, צוגעגעבן: — זאָל ער אַרײַנקומען צו מיר אין פּאַריקמאַכערסקע, וועל איך פֿון אים מאַכן אַ מענטש".
אין איינעם פֿון די בריוו צו מאַרקן האָט בעלאַ, דורך־אַגבֿ, געגעבן אים אָנצוהערן, אַז ווען ער וואָלט פֿון מאָסקווע געבראַכט איר טאַטן אַ פּאָר פּעקעלעך אַראַביקאַ־קאָפֿע אין קערנער, וואָלט עס געווען “ווי אַ גאָלדן שליסעלע צו זײַן האַרץ". דער טאַטע האָט די מתּנה אָפּגעשאַצט אויף זײַן אייגענעם אופֿן: “ס’איז אַוודאי, ׳ראָבוסטאַ׳, נישט ׳אַראַביקאַ׳, אָבער אין אונדזער צײַט טאָר מען נישט זײַן קיין איבערקלײַבער!"
בעלאַ און מאַרק זײַנען געבליבן געפּלעפֿט פֿון אַזעלכע קענטענישן, וואָס דער פּאַריקמאַכער האָט אַרויסגעוויזן. “וואָס זשע איז דער אונטערשייד?" — האָט געפֿרעגט מאַרק. בעלאַס טאַטע האָט זיך מיטן ענטפֿער נישט פֿאַרזאַמט: “אַראַביקאַ־סאָרט איז ווייכער און האָט אַ מין אַראָמאַט, וואָס רייצט אויף אַלע געפֿילן." ער האָט צוגעטראָגן דאָס אויפֿגעדעקטע פּעקעלע צו מאַרקס פּנים און געזאָגט שוין גאָר מיט אַן אַנדער קול: “און ראָבוסטאַ־סאָרט איז שטאַרק און ביטער..." ער האָט דערזען מאַרקס אַנטוישונג און זיך געכאַפּט אויף צוריק: “אָבער עס שאַט נישט, דער גוטער ווילן איז די בעסטע מתּנה". זינט דעמאָלט האָט זיך צו בעלאַס טאַטע צוגעטשעפּעט דער צונאָמעניש “ראָבוסטאַ".
בעלאַ איז געזעסן אינעם ברייטן פֿאָטעל אינעם אייבערשטן צימער און זיך מהנה געווען מיטן געשמאַקן געטראַנק. אויף די קני האָט זי געהאַלטן אַ שאָלעכל מיט עטלעכע שמאָלע פּאַסיקלעך האַרטקעז — איר טאָג־טעגלעכער פֿרישטיק. בדרך־כּלל שטעלט זי אָן דעם טעלעוויזאָר אויפֿן קאַנאַל 704 און קוקט אויף NBC די פֿרימאָרגנדיקע פּראָגראַם “TODAY"־ הײַנט. פֿון די פֿיר וואָס פֿירן די פּראָגראַם, געפֿעלט איר מער מעט לאַוער, מיט זײַן פֿאַרטרוילעכער, ווייכער שטימע און ווויל פּנים. “ווײַבער אין דײַן עלטער האָבן ליב אַזעלכע מאַנספּאַרשוינען", — האָט איין מאָל באַמערקט מאַרק. “אמת, — האָט אים געענטפֿערט בעלאַ, — מיט זיי פֿילט מען זיך רויִק".
מאַרק גופֿא שטייט אויף שפּעטער, אָדער פֿון דער שטוב גייט ער אַרויס דער ערשטער. בעלאַ וואַרט בײַם טעלעוויזאָר ביז דער מאַן וועט נעמען אַ דוש, זיך אָנטאָן און זיך אַראָפּלאָזן, אויסצוטרינקען די שוין קאַלט געוואָרענע גלאָז טיי מיט לימענע אָן צוקער, וואָס בעלאַ האָט אים צוגעגרייט און אויפֿעסן זײַן “לײַכטן סענדוויטש" — אַ שטיקל שוואַרץ ברויט, אָנגעשמירט מיט “קרימטשיז". ער מוז עפּעס איבערכאַפּן פֿאַרן אײַננעמען זײַנע פּילן קעגן בלוטדרוק און פּראָסטאַטיט.
פֿאַרבײַגייענדיק בעלאַן, פֿאַרהאַלט ער אַ רגע זײַן בליק אויפֿן עקראַן און פֿרעגט: “וואָס איז די הײַנטיקע סענסאַציע?" — אָבער קיין ענטפֿער וואַרט ער נישט, און פֿרעגט באַלד נאָך אַ מאָל: “ס’וועט רעגענען?" בעלאַ גיט אים איבער דעם וועטער־פּראָגנאָז, און נאָכן צוּווינטשן אים אַ גוטן טאָג, הייב זי זיך שוין אַליין אַרויף אויפֿן צווייטן גאָרן דורכצומאַכן אירע פֿרימאָרגנדיקע פּראָצעדורן.
הײַנט האָט בעלאַ דעם טעלעוויזאָר נישט אויפֿגעשלאָסן; אַ טראַכט געטאָן, אַז ס’קאָן אויפֿוועקן דעם מאַן. זאָל ער זיך אויסשלאָפֿן, זיי וועלן זיך געוויס אומקערן פֿונעם רעסטאָראַן שפּעט, און מאָרגן דאַרף מען שוין ווידער אויפֿשטיין פֿרי צו דער אַרבעט. צונויפֿצונעמען זיך אין רעסטאָראַן, אָפּצומערקן די קײַלעכדיקע דאַטע פֿון זייער “פּערל־חתונה", איז אײַנגעפֿאַלן בעלאַן. פֿאַר וואָס טאַקע נישט? — האָט זי געטראַכט. דרײַסיק יאָר צוזאַמענלעבן איז נישט אָפּצומאַכן מיט דער האַנט. מיט פֿינף יאָר צוריק, בײַ זייער זילבערנער חתונה, איז זיי דער קאָפּ נישט געלעגן דערצו; אין יענעם יאָר איז געשטאָרבן בעלאַס מאַמע... איז פֿאַר וואָס עס נישט טאָן איצט? זיי האָבן דורכגעמאַכט דעם לעבנס־אָפּשניט נישט פּשוט, אָבער ווירדיק... “עמיגראַציע, — פֿלעגט זיפֿצן בעלאַס מאַמע, — איז די זעלבע עוואַקואַציע, נאָר אָן באָמבעס." אָנגעהויבן האָבן זיי, ווי אַלע אימיגראַנטן, אַלץ אויף ס’נײַ, פֿון גאָרנישט, און אָט, דאַנקען גאָט, אַרבעט מאַרק בײַ זײַן פּראָפֿעסיע, אַן אַרכיטעקט, בעלאַ זיצט אויך נישט מיט פֿאַרלייגטע הענט... נישט ווייניק משפּחות זײַנען זיך צעפֿאַלן, אַפֿילו צווישן זייערע באַקאַנטע. עמיגראַציע פּרוּווט אויס יעדן איינעם אויף איר אייגענעם אופֿן, און וווּ ס’איז דאָ אַ שפּעלטל, צעוואַקסט זיך עס אין אַ גאַנצן שפּאַלט...
מאַרק האָט נישט געזאָגט “יאָ", אָבער “ניין" האָט ער אויך נישט געזאָגט; אָפּגעקומען מיט אַ מין מורמל: “טו־ווי־דו־פֿאַרשטייסט!" בעלאַן האָט עס בפֿירוש פֿאַרטשעפּעט: שוין זשע גייט עס אים אַזוי ווייניק אָן, אַז אַ האַלב לעבן האָבן זיי בשותּפֿות געטיילט דאָס באַשערטע ביסל פֿרייד און לייד זייערס?... ניין, זי דערקענט אים נישט... עס קומט מיט אים לעצטנס עפּעס פֿאָר... זי האָט אָפּגעשוויגן, נאָר דאָס צווייפֿל־ווערעמל אונטערן האַרץ, וואָס האָט זיך דאָרט באַזעצט שוין אַ היפּש ביסל צײַט, האָט נאָך מאַרקס גלײַכגילטיקן “טו־ווי־דו־פֿאַרשטייסט!" — ווידער אַ צופּ געטאָן. פֿון דעסטוועגן, האָט בעלאַ געטאָן טאַקע ווי זי פֿאַרשטייט: באַשטעלט דעם באַנקעט־זאַל אינעם רעסטאָראַן “טאַטיאַנאַ", אויף ברײַטאָן־ביטש, און פֿאַרבעטן זייערע נאָענטסטע פֿרײַנד. אַ קיצור, ס’וועלן זײַן זעכצן מענטשן.
פֿאַרענדיקט צו טרינקען די קאַווע, האָט זי איבערגעקערט דאָס טעסעלע אויפֿן שאָלעכל און זיך אַ ווײַלע פֿאַרטראַכט. אירע אַ חבֿרטע אין קעשענעוו, נאָך פֿון דער שול, האָט ליב געהאַט נאָכן אויסטרינקען די קאַווע זיך פֿאַרנעמען מיט טרעפֿענישן. “זעסט, — איז זי שיִער נישט אַרײַנגעקראָכן מיט איר קורצזיכטיקער נאָז אינעם דנאָ פֿונעם טעסעלע, וואָס בעלאַ האָט איר דערלאַנגט, — אָט די צוויי דינע באַזונדערע ליניעס — די ברייטערע איז דײַנע, און די שמעלערע איז זײַנע — זיי גיסן זיך צונויף, און ווײַטער, ווי אַ מין שטאַם פֿון אַ בוים, ציִען זיי זיך אַרויף..." — “וואָס זשע מיינט עס?" — האָט בעלאַ אומגעדולדיק איבערגעריסן די חבֿרטע, — עס מיינט, טיפּשה, אַז דו וועסט אין גיכן באַגעגענען אַ בחור, איר וועט חתונה האָבן, לעבן לאַנג און גליקלעך, און שטאַרבן אין איין טאָג..."
בעלאַ האָט זיך איצט צעשמייכלט און אויפֿגעהויבן דאָס טעסעלע. אַ טונקל־ברוינער פֿלעק האָט זיך צוגעקלעפּט צום דנאָ און פֿון אים, ווי פֿון אַ וואָרצל, אַרויסגעריסן פֿון דער ערד, האָבן זיך צעשפּרייט איבער די פּאָרצעלײַ־ווענטלעך פֿאַרטריקנטע צווײַגן־שלענג. זי האָט זיך אין דעם אײַנגעקוקט, געוועקט איר פֿאַנטאַזיע, פּרוּוונדיק עפּעס צו פֿאַרשטיין, צו דערקלערן זיך אַליין: וואָס זשע מיינט עס, דאָס בילדל, “אָנגעצייכנט פֿונעם גורל", ווי ס’האָט איר אַמאָל דערקלערט איר שול־חבֿרטע? זינט דעמאָלט זײַנען אַוועק יאָרן, בעלאַ האָט טאַקע גאָר אין גיכן באַגעגנט מאַרקן און זייערע לעבנס־ליניעס האָבן זיך צונויפֿגעפֿלאָכטן... וואָס וויל זי איצט וויסן? איר מאָרגן? בעלאַ האָט פּאַוואָליע אַ דריי געטאָן דאָס טעסעלע מיט די פֿינגער, און פּלוצעם האָט דער פֿלעק זיך אַ ריר געטאָן, אָנגעהויבן בײַטן זײַן פֿאָרעם, אויספֿורעמען אַ נײַע צורה; די שלענגלעך האָבן זיך אָפּגעטיילט, זיך צעשווענקט און שוין גאָר בולט האָט אַרויסגעקוקט פֿונעם דנאָ אַ מענערישער פּרצוף, מיט ווײַסע ווײַסלעכער־אויגן און פּערל־ווײַסע אויסגעשטשירעטע ציין... “ס’איז דאָך דער זעלבער פּרצוף פֿונעם משוגענעם חלום!..". דער דראַפּע פֿון יענעם חלום האָט ווידער דערמאָנט אין זיך. זי האָט זיך אויפֿגעהויבן פֿונעם פֿאָטעל, צוגעגאַנגען צום אָפּגאָס־בעקן און גיך אויסגעוואַשן אונטערן קראַנט דאָס טעסעלע מיטן שאָלעכל.

(המשך אין קומענדיקן נומער)