 |
| דבֿורה פֿאָגעל |
דבֿורה פֿאָגעל איז געבוירן געוואָרן אינעם שטעטל בורשטין, אָבער אויפֿגעוואַקסן — אין לעמבערג. זי האָט שטודירט פֿילאָסאָפֿיע אינעם לעמבערגער אוניווערסיטעט, און אין 1926 פֿאַרענדיקט איר דיסערטאַציע וועגן די פֿילאָסאָפֿן געאָרג העגעל און יאָזעף קרעמער. זי האָט זיך באַקענט מיטן פּויליש־ייִדישן שרײַבער סטאַניסלאַוו וויטקעוויטש, און איר נאָענטע באַקאַנטשאַפֿט מיטן פּויליש־ייִדישן שרײַבער און קינסטלער ברונאָ שולץ האָט זיך אָנגעהויבן אין 1930.
פֿאָגעל פֿלעגט זיך דרוקן אין פֿאַרשיידענע זשורנאַלן אויף ייִדיש, צווישן זיי: "ליטעראַרישע בלעטער", "באָדן" און "סיגנאַל", און מחבר געווען צוויי בענד ייִדישע לידער — "טאָג פֿיגורן" (1930) און "מאַנעקין" (1934), און אַ באַנד מאָנטאַזשן, "אַקאַציעס בליִען" (1935), וואָס איז אַרויס אויך אויף פּויליש מיט אַ יאָר שפּעטער. אין אויגוסט 1942 איז זי אומגעקומען אין דער לעמבערגער געטאָ. פּראָפֿעסאָר חנא שמערוק פֿון "העברעיִשן אוניווערסיטעט" האָט אָנגעהויבן צוצוגרייטן אַ נײַע קריטישע אויסגאַבע פֿון איר פּאָעזיע, אָבער ער האָט עס נישט באַוויזן צו טאָן.
ד״ר אַנאַ מײַאַ מיסיאַק האָט זיך אויסגעלערנט צו לייענען ייִדיש, כּדי צו פֿאַרשטיין און שרײַבן וועגן דבֿורה פֿאָגעלס פּאָעזיע. אַ באַזונדערער אינטערעס האָט בײַ איר אַרויסגערופֿן דער אופֿן ווי פֿאָגעל פֿאַרבינדט די קונסט מיט דער ליטעראַטור.
אויב אונדזערע לייענער האָבן בריוו אָדער פֿאָטאָגראַפֿיעס פֿון דבֿורה פֿאָגעל, אָדער אומבאַקאַנטע ביאָגראַפֿישע פּרטים וועגן איר, שרײַבט אונדז — (editor@yiddish.forward.com) — און מיר וועלן זיי ווײַטער איבערשיקן צו ד״ר מיסיאַק.
לאָס־אַנדזשעלעס:
7טע יערלעכע פּראָגראַם, "קונסט פֿון ייִדיש"
פֿונעם 16טן ביזן 21סטן דעצעמבער, וועט פֿאָרקומען די יערלעכע "קונסט פֿון ייִדיש"־פּראָגראַם, דורכגעפֿירט פֿונעם "קאַליפֿאָרניער אינסטיטוט פֿון ייִדישער קולטור און שפּראַך". דאָס יאָר וועט די פּראָגראַם לייגן דעם טראָפּ אויף דער "קונסט פֿון דער ייִדישער בינע".
בעת דער פּראָגראַם וועט מען זיך קענען לערנען ייִדיש אין אינטענסיווע קלאַסן מיט געניטע לערער. בײַ טאָג וועלן פֿאָרקומען לעקציעס און וואַרשטאַטן וועגן דער ייִדישער קולטור. במשך פֿון די זיבן יאָר פֿון דער "קונסט פֿון ייִדיש" האָבן הונדערטער באַטייליקטע זיך געלערנט צו לייענען און צו שרײַבן ייִדיש, צו רעדן בעסער די שפּראַך, און צו פֿאַרטיפֿן זייער קענטעניש פֿון דער רײַכער ייִדישער קולטור.
צווישן די לערער און פֿאָרשטעלער דאָס יאָר וועלן זײַן די מוזיקער דבֿורה שטראַוס און דזשעף וואַרשאַוער. דער זינגער און אַקטיאָר מײַק בורשטיין וועט אָנהייבן די פּראָגראַם אינעם גאַלאַ־קאָנצערט דעם 16טן דעצעמבער. אַלע אונטערנעמונגען קומען פֿאָר אין "סקירבאָל־קולטור־צענטער"
וועגן פּרטים, קלינגט 1190־745־310, אָדער מאַכט אויף דאָס וועבזײַטל:
אַ נײַער "אַרבעטער־רינג"־קינדערכאָר, אין ל״אַ
דער "אַרבעטער־רינג" און "קהלת־בית־חיים חדשים" (6000 וועסט פּיקאָ בולוואַר) לאַנסירן אַ קינדערכאָר פֿאַר דער קהילה. פֿראַן כאָלין, אַ חזנטע אין דער שיל, וועט אָנפֿירן מיט דער גרופּע. דער רעפּערטואַר פֿונעם כאָר וועט אַרײַננעמען ייִדישע, ענגלישע און העברעיִשע לידער. אַלע קינדער אין עלטער פֿון 5 ביז 12 יאָר זענען פֿאַרבעטן זיך צו באַטייליקן. אינפֿאָרמאַציע: 2007־552־310 אָדער kinderchorus@ciclesocal.org
צפֿון־קאַליפֿאָרניע:
"איסט־ביי־קינדערשול"
די "איסט־ביי־קינדערשול" טרעפֿט זיך אינעם JCC פֿון בערקלי־ריטשמאָנד לעבן סאַן־פֿראַנציסקאָ יעדע צוויי זונטיקן. אין דער וועלטלעכער שול וועט דאָס קינד זיך לערנען וועגן דער מיזרח־אייראָפּעיִשער געשיכטע, פּראַווען די יום־טובֿים דורך מוזיק און טעאַטער, זיך לערנען די ייִדישע שפּראַך ווי אַ טייל פֿון ייִדישקייט. איר קענט קלינגען דעם דירעקטאָר, דזשערי טעני, אויסצוגעפֿינען נאָך אינפֿאָרמאַציע וועגן דער שול — 7911־465־510, אָדער אים שיקן אַ בליצבריוו: gtenney@earthlink.net
ניו־יאָרק:
13 סטיפּענדיעס פֿאַר פֿאָרשער בײַם "ייִוואָ", 2007־2008
דער "מאַקס ווײַנרײַך־צענטער פֿאַר אַוואַנסירטע ייִדישע שטודיעס" לאָזט וויסן אַלע פֿאָרשער פֿון דער ייִדישער קולטור און געשיכטע וועגן סטיפּענדיעס פֿאַרן אַקאַדעמישן יאָר 2007־2008:
"דינה אַבראַמאָוויטש־סטיפּענדיע פֿאַר אַ יונגן וויסנשאַפֿטלער" ($3,000 פֿאַר דרײַ חדשים פֿאָרש־אַרבעט בײַם "ייִוואָ" אין ניו־יאָרק);
"פּראָפֿעסאָר בערנאַרד חסיד־סטיפּענדיע" ($7,500 פֿאַר פֿאָרש־אַרבעט; דער סטיפּענדאַנט דאַרף האַלטן אַ רעפֿעראַט);
"ראָז און איזידאָר דרענטש־סטיפּענדיע" פֿאַר פֿאָרשער פֿון דער אַמעריקאַנער ייִדישער געשיכטע, בפֿרט וועגן דער אַרבעטער־באַוועגונג ($2,500);
"וולאַדימיר און פּערל חפֿץ־סטיפּענדיע" פֿאַר סטודענטן, וועלכע פֿאָרשן ייִדישע מוזיק אין מיזרח־אייראָפּע ($1500);
"אַלכּסנדר און אַלישאַ הערץ־סטיפּענדיע" צו שטיצן פֿאָרשער פֿון פּויליש־ייִדישער געשיכטע, בפֿרט פּויליש־ייִדישע באַציִונגען ($1,500);
"וויוויאַן לעפֿסקי האָרט־סטיפּענדיע" צו פֿאָרשן די ייִדישע ליטעראַטור ($2,000);
"אַבראַם און פֿאַני גאָטליב אימערמאַן־סטיפּענדיע" דעקט די הוצאות צו פֿאָרן אין די באַלטישע לענדער און פֿאָרשן די ייִדן אין קורלאַנד און לעטלאַנד;
"יוסף קרעמען־סטיפּענדיע" צו שטיצן פֿאָרש־אַרבעט וועגן מיזרח־אייראָפּעיִשער ייִדישער מוזיק, קונסט און טעאַטער ($1,500);
"אַברהם און רחלע מעלזין־סטיפּענדיע" שטיצט פֿאָרשונג וועגן די ייִדישע שולן אין ווילנע און אין דער ווילנער געגנט" ($1,500);
"אַרבעטער־רינג/ד״ר מוני פּאַט־גאַסט־פּראָפֿעסור" פֿאַר פֿאָרשונג בײַם ייִוואָ. דער סטיפּעדיאַנט דאַרף האַלטן אַ לעקציע ($1,500);
"מאַריאַ סאַליט־גיטעלסאָן טעל־סטיפּענדיע" וועגן ליטוויש־ייִדישער געשיכטע ($1,500);
"דאָראַ און מאיר טענדלער־סטיפּענדיע" פֿאַר פֿאָרשונג, ניצנדיק די ייִוואָ־זאַמלונגען ($3,000);
"שמואל און פֿלאָראַ ווײַס־סטיפּענדיע" פֿאַר פֿאָרשונג וועגן דעם חורבן פֿון פּוילישן ייִדנטום, אָדער פּויליש־ייִדישע באַציִונגען אין דער חורבן־תּקופֿה. ($2,500)
וועגן אַפּליקאַציע־מאַטעריאַלן שרײַבט צו:
Dr. Paul Glasser, Chair,
Fellowship Committee
YIVO Institute for Jewish Research
15 West 16th street, NY NY 10011
טעלעפֿאָן" 1892־292־212
בליצפּאָסט־אַדרעס:
pglasser@yivo.cjh
בונדישער זשורנאַל "אונדזער צײַט" שליסט זיך
אינעם לעצטן נומער (דעצ׳ 2005) פֿונעם בונדישן זשורנאַל "אונדזער צײַט" האָט מאָטל זעלמאַנאָוויטש, אַ מיטגליד פֿון דער רעדאַקציע־קאָלעגיע און פֿאָרזיצער פֿונעם "וועלט־קאָאָרדיניר־קאָמיטעט פֿונעם ׳בונד׳", געלאָזט וויסן די לייענער, אַז דאָס איז געווען דער לעצטער נומער פֿונעם זשורנאַל.
אין זײַנע פּאָר ווערטער שרײַבט זעלמענאַוויטש, אַז די סיבות, וועלכע האָבן געבראַכט צום באַשלוס, זענען געווען: "דער כּסדרדיקער אָפּפֿלוס פֿון לייענער, וואָס ס׳האָט מיט זיך געבראַכט אַ פֿאַרקלענערונג פֿון אײַנקונפֿטן" און "דאָס אַוועקגיין אין דער אייביקייט פֿון אַזוי פֿיל פֿון אונדזערע שרײַבער, פֿירער און אַקטיוויסטן — לײדער, האָבן מיר דעם ביאָלאָגישן פּראָצעס ניט געקאָנט אָפּשטעלן".
"אונדזער צײַט" איז געווען דער אָרגאַן פֿונעם "וועלט־קאָאָרדיניר־קאָמיטעט" פֿונעם "בונד". דער ערשטער נומער איז אַרויס אין 1941, אין מיטן פֿון דער צווייטער וועלט־מלחמה, ווען דער "בונד" האָט זיך געמוזט אויף ס׳נײַ אָרגאַניזירן אין אַמעריקע. במשך פֿון די יאָרן האָט מען געקענט לייענען פּאָליטישע אַנאַליזן, קריטיק, און ליטעראַטור אויף די זײַטן פֿון "אונדזער צײַט". די לעצטע סאָציאַליסטישע אויסגאַבע אויף ייִדיש איז הײַנט דער חודש־שריפֿט "לעבנס־פֿראַגן" אונטער דער רעדאַקציע פֿון יצחק לודען, אַרויסגעגעבן דורך דעם "אַרבעטער־רינג" אין ישׂראל.