משה רבינו האָט צונויפֿגערופֿן אַלע ייִדן, און האָט זיי אָנגעזאָגט, זיי זאָלן אַרבעטן בלויז אין די וואָכן־טעג, און טאָרן נישט טאָן קיין מלאָכה שבת; ווײַטער ווערט אין דער הײַנטיקער סדרה דערציילט, ווי אַלע ייִדן האָבן זיך באַטייליקט אינעם בויען דעם משכּן; ווען מ׳האָט געזאַמלט אַלע נייטיקע מאַטעריאַלן, האָט משה געהייסן דעם פֿאָלק אָפּשטעלן די אַרבעט.
די הײַנטיקער פּרשה הייסט "ויקהל" — "און ער האָט זיך צונויפֿגערופֿן"; דער דאָזיקער נאָמען שטאַמט פֿונעם זעלבן שורש, ווי דאָס וואָרט "קהילה", און קאָן אויך אָפּגעטײַטשט ווערן ווי "און ער האָט זיי פֿאַרוואַנדלט אין אַ קהילה". דער משכּן האָט דערמעגלעכט יעדן ייִד צו דערזען אויף אַ קלאָרן אופֿן, ווי דאָס ג־טלעכע ליכט ווערט אַנטפּלעקט אין דער וועלט. ווען די ייִדן האָבן אויפֿגעשטעלט, אַלע צוזאַמען, דאָס הייליקע "וווינונג־אָרט" פֿאַרן אייבערשטן, האָבן זיי דערפֿילט אַ שטאַרק געפֿיל פֿון אייניקייט, דאָס שלימות פֿונעם גאַנצן פֿאָלק. ווען אינעם משכּן וואָלט געפֿעלט אַפֿילו אַן איין-איינציקער קליינער פּרט, וואָלט זיך דאָרט נישט אַנטפּלעקט די שכינה; די אַרבעט פֿון יעדן באַזונדערן ייִד וואָלט געווען גאָרנישט ווערט אָן דער הילף פֿון די אַנדערע. בלויז דורך דער צוזאַמענאַרבעט פֿונעם גאַנצן פֿאָלק, האָט זיך זיי אײַנגעגעבן צו פֿאַרענדיקן די הייליקע מלאָכה.
די אַרבעט איבערן משכּן האָט אויך געוויזן, אַז אָן דער באַטייליקונג פֿון יעדן באַזונדערן ייִד, וואָלט דאָס פֿאָלק, ווי אַ קאָלעקטיוו, אויך נישט געקאָנט אַנטפּלעקן די ג־טלעכקייט אין דער וועלט; אין אַ שלימותדיקער קהילה, אָנערקענט דער ציבור די אוניקאַלע ראָלע פֿון יעדער אינדיווידועלער פּערזענלעכקייט, און יעדער באַזונדערער מענטש פֿאַרשטייט, אַז ער קאָן נישט זײַן אַ פֿולשטענדיקער טייל פֿון דער געזעלשאַפֿט אָן קעגנזײַטיקער הילף. דאָס לעבן פֿון אַ געזונטן, שלימותדיקן ציבור קאָן צוגעגליכן ווערן צום שפּילן פֿון אַן אָרקעסטער, וווּ יעדעס קול און אינסטרומענט דינען אוניקאַלע ראָלעס, אָן וועלכע די מוזיק וואָלט פֿאַרלוירן איר שיינקייט. אַרבעטנדיק איבערן משכּן, האָבן די ייִדן זיך פֿאַרוואַנדלט אין אַזאַ פֿאַראייניקטער קהילה — דעריבער הייסט די הײַנטיקע פּרשה "ויקהל".
לויטן באַקאַנטן פּשט, הייבט זיך אָן די הײַנטיקע פּרשה דווקא מיטן ענין פֿון שבת, כּדי צו וואָרענען, אַז מלאכת־המשכּן — להיפּוך צו אַ צאָל אַנדערע מיצוות, אַזעלכע ווי ברית־מילה און קרבנות — האָט מען געמעגט טאָן בלויז אין דער וואָכן. די חסידישע ספֿרים דערקלערן אָבער, אַז ס׳איז פֿאַראַן נאָך אַ טיפֿע פֿאַרבינדונג צווישן די דאָזיקע צוויי ענינים.
שבת איז נישט בלויז אַ באַזונדערער טאָג פֿון מנוחה, נאָר אויך דער רעזולטאַט פֿון דער וואָכעדיקער טעטיקייט, דער גײַסטיקער תּמצית פֿון דער גאַנצער וואָך. ווי מע זעט אַפֿילו אויף אַ גשמיותדיקן אופֿן, קומט די שבתדיקע רו דווקא פֿון דער אַרבעט, וואָס מע פֿירט אויס אין די אַרבעט־טעג; ווען אַנשטאָט צו אַרבעטן אויף אַ נאָרמאַלן, כּסדרדיקן אופֿן, יאָגט מען זיך די גאַנצע וואָך נאָך געלט, אָדער, פֿאַרקערט, גייט מען גאַנצע טעג ליידיק, פֿילט זיך שבת צומאָל אַזוי ווי אַ געוויינטלעכער טאָג. ברוחניות, ווען מיר פֿירן אויס פֿאַרשיידענע מלאָכות, דאַרף מען שטרעבן צו אַנטפּלעקן דורך זיי ג־טלעכקייט אין דער וועלט, צו פֿאַרוואַנדלען די גאַנצע וועלט אין אַ גרויסן "משכּן", אַ הייליק אָרט. כּדי דאָס צו פֿאַרווירקלעכן, מוז מען זיך באַציִען מיט ליבשאַפֿט און דרך־ארץ צו די אַנדערע, און צו אָנערקענען דאָס אוניקאַלע חשיבֿות פֿון יעדן מענטש.
יעדער, אַפֿילו דער קלענסטער טייל פֿונעם משכּן, האָט געהאַט אַ אוניקאַלן טיפֿן באַדײַט, און סימבאָליזירט גאַנצע גײַסטיקע וועלטן, אָנווײַזנדיק, אַז יעדער באַזונדערער מענטש איז ווערט די גאַנצע וועלט. אַ געזעלשאַפֿט, וווּ די מענטשן פֿירן נישט אויס זייערע אוניקאַלע גײַסטיקע צוועקן, איז ווײַט פֿון רוחניות; די אַלטע חסידים אינעם ראַטן-פֿאַרבאַנד, וווּ עס האָט געהערשט אַזאַ פֿאַרדאָרבענער פֿאַלשער קאָלעקטיוויזם, האָבן באַמערקט, אַז דער נאָמען פֿון דער סאָוועטישער מלוכה, פֿאַרשריבן מיט די ייִדישע אותיות ווי "סססר", האָט די זעלבע גימטריא ווי "מצרים" — דער סימבאָל פֿון שקלאַפֿערײַ. אַ געזעלשאַפֿט, באַגרינדעט אויף קאָנקורענץ, וווּ די מענטשן טראַכטן, דער עיקר, וועגן זייערע אייגענע אינטערעסן, איז פּונקט אַזוי שלעכט, און ווערט צוגעגליכן צו סדום, וווּ עס האָבן געהערשט אַזעלכע באַציִונגען. בלויז אין אַ קהילה, וווּ דער די אַלגעמיינע באַדערפֿענישן פֿונעם ציבור ווערן האַרמאָניש פֿאַראייניקט מיט די באַזונדערע גײַסטיקע עבֿודות פֿון יעדן מענטש, קאָן אַנטפּלעקט ווערן דאָס ג-טלעכע ליכט.
ווען דער משכּן איז אויפֿגעשטעלט געוואָרן, און עס האָט זיך דאָרטן אַנטפּלעקט די שכינה, האָבן די ייִדן דערזען דעם אינערלעכן רעזולטאַט פֿון זייער אַרבעט. אַלע טיילן פֿונעם משכּן, געשאַפֿן דורך באַזונדערע מענטשן, יעדער אויף זײַן אופֿן, זענען וווּנדערלעך פֿאַראייניקט געוואָרן אין איין שלימותדיקער גאַנצהייט; יעדער ייִד האָט געטאָן זײַן מלאָכה לשם-שמים, דערפֿאַר האָט דער אייבערשטער געהאָלפֿן צו פֿאַראייניקן זייער באַמיִונגען און אַנטפּלעקט דאָס שלימות פֿון זייער אַרבעט. פּונקט אַזוי איז אַן עכטער שבת, ווען די ייִדישע שטוב ווערט פֿאַרוואַנדלט אין אַ קליינעם "משכּן", וווּ עס הערשט שלום-בית און ג-טלעכע אַנטפּלעקונג, דער רעזולטאַט פֿון ערלעכקייט און שלימות פֿון דער וואָכעדיקער מלאָכה.
You've successfully signed up!
