משה רבינו האָט זיך געווענדט צו די נשׂיאים פֿון די ייִדישע שבֿטים, און האָט זיי איבערגעגעבן די הלכות פֿון נדרים. "זה הדבֿר" — "דאָס איז די זאַך", וואָס דער אייבער­שטער האָט אָנגעזאָגט: ווען מע טוט אַ נדר, מוז מען עס מקיים זײַן.

אין אַ צאָל אַנדערע ערטער אינעם תּנ״ך, האָבן די נבֿיאים, אַרײַנגערעכנט משה, אויסגענוצט דעם אַרײַנפֿיר-אויס­דרוק "כה אָמר השם" — "אַזוי האָט געזאָגט דער אייבער­שטער". דער מדרש איז מסביר, אַז אין פֿאַרגלײַך מיט די אַנ­דערע נבֿיאים, וועלכע האָבן מקבל געווען זייער נבֿואה דורך אַ "טונקעלן פֿילטער", איז בלויז משה רבינו געווען מסוגל באַקומען די ג-טלעכע ווערטער אויף אַ קלאָרן אופֿן, דערפֿאַר ווערט אין דער הײַנטיקער פּרשה אויסגענוצט דער אויסערגעוויינטלעכער נוסח — "זה הדבֿר".

ס׳רובֿ מיצוות אין דער תּורה זענען פֿאַרבונדן מיט אַ געוויסן שטרענג באַשטימטן אַקט. די נדרים זענען אָבער צײַטווײַליקע, פּערזענלעכע פֿאַרבאָטן, וועלכע אַ מענטש נעמט אויף זיך לויט זײַן אייגענעם פֿאַרשטאַנד און מצבֿ. אין דער הײַנטיקער פּרשה ווערט אויך דערקלערט, ווי אַזוי מע קאָן פּטור ווערן פֿון אַ נדר. אין דער אמתן, אָבער, רע­קאָמענדירן די חז״ל זיך צו דערווײַטערן פֿון נדרים; אינעם פּראַקטישן ייִדישן לעבן איז מער אַקטועל דווקא דער ענין פֿון התּרת-נדרים — די הלכות, וואָס דערמעג­לעכן מבֿטל צו זײַן אַ נדר, וואָס מ׳האָט אָנגענומען על-פּי-טעות.

אין ס׳רובֿ אַנדערע פֿאַלן זאָגט די תּורה, אַז משה רבינו האָט איבערגעגעבן די מיצוות צום גאַנצן ייִדישן פֿאָלק. אין דער הײַנטיקער פּרשה, אָבער, האָט ער איבערגעגעבן די הלכות פֿון נדרים "אל ראָשי המטות" — צו די מנהיגים פֿון די שבֿטים. דאָס ווײַזט אויך אָן, אַז די מיצווה פֿון נדרים זענען פּראַקטיש אַקטועל בלויז צו אַ געוויסער טייל מענטשן, וועלכע טראָגן דאָס אַחריות פֿאַרן ציבור און מוזן דערפֿאַר אָפֿטער געבן און אויספֿירן בפֿירושע צוזאָגן.

עס פֿרעגט זיך אַ קשיא: פֿאַרוואָס ווערט דווקא די פּרשה וועגן אַזאַ מיצווה, וואָס טראָגט בפֿירוש אַ פּערזענלעכן כאַראַקטער, וואָס דאַרף, אין אַ נאָרמאַלן מצבֿ און פֿאַר ס׳רובֿ מענטשן, בכלל נישט מקוים ווערן, און וואָס ווערט, געוויינטלעך, מקוים בלויז על-פּי־טעות, אָנגערופֿן "זה הדבֿר" — די סאַמע דײַטלעכע נבֿואה פֿון משה רבינו?

די הײַנטיקע פּרשה הייסט "מטות"; דאָס איז אַ סינאָ­נים פֿונעם וואָרט "שבֿטים". אַ "שבֿט" איז, בוכשטעבלעך, אַ לעבעדיקער צווײַג פֿון אַ בוים; אַ "מטה" איז אַן אָפּ­געריסענער שטעקן. די חסידישע ספֿרים דערקלערן, אַז די לע­בעדיקע צווײַגן סימבאָליזירן אייניקייט און לעבעדי­קייט, און די שטעקנס — די צעשפּאָלטנקייט פֿונעם ייִדישן פֿאָלק, דאָס שווערע לעבן אינעם גײַסטיקן "מידבר", וווּ די נשמה פֿילט זיך אויסגעטריקנט און אָפּגעריסן פֿונעם "בוים".

די הײַנטיקע פּרשה ווערט געלייענט אינעם טרויע­ריקן פּעריאָד צווישן די צוויי תּעניתים, י״ז בתּמוז און תּשעה-באָבֿ, פֿאַרבונדן מיטן ענין פֿון חורבן-בית־המיקדש און גלות. ס׳איז כּדאַי צו דערמאָנען, אַז דער ענין פֿון גלות האָט, על-פּי-חסידות, ווייניק צו טאָן מיטן פּאָליטישן מצבֿ פֿון די ייִדן; דאָס איז דער אַלגעמיינער "צעשפּאָלטע­נער" מצבֿ פֿון דער גאַנצער מענטשהייט און דעם אוני­ווערס בכלל, אין וועלכן דאָס ג-טלעכע ליכט בלײַבט אויס­באַ­האַלטן. דער שווערער פֿיזישער מצבֿ פֿון די ייִדן, ווי אויך פֿון די מענטשן בכלל, איז דער רעזולטאַט פֿון דער קאָס­מי­שער "צעבראָכנקייט".

דער ענין פֿון נדרים, פּערזענלעכע צוזאָגן און באַגרע­נעצונגען, איז פֿאַרבונדן מיט גלות. דאָס "קערנדל" פֿון גלות, די צעשפּאָלטנקייט פֿונעם וועזן, האָט זיך שוין געפֿילט אַפֿילו אין דער תּנ״כישער תּקופֿה, און וועט בטל ווערן נאָר אין גאולה-צײַטן. דעמאָלט, ווען די גאַנצע וועלט וועט זיך אָנפֿילן מיט דער ג-טלעכער אַנטפּלעקונג, וועלן די מענטשן דערגרייכן דאָס גשמיותדיקע און רוחניותדיקע שלימות, און וועלן מער נישט דאַרפֿן טאָן קיין נדרים — נישט איינער פֿאַרן צווייטן, און נישט פֿאַרן אייבערשטן.

הגם מע קאָן אָפּלערנען אַ וויכטיקן לימוד פֿון אַלע תּנ״ך-ענינים, האָבן די אַנדערע נבֿיאים זיך געווענדט, דער עיקר, צו אַ געוויסער קאָנקרעטער תּקופֿה. די מעלה פֿון דער הייליקער תּורת-משה באַשטייט אין דעם, וואָס אַלע אירע לימודים בלײַבן תּמיד אַקטועל — אינעם פֿיזישן צי אינעם גײַסטיקן זין. הגם די מיצווה פֿון נדרים איז טאַקע בפֿירוש אַ פּערזענלעכע און ניט-אוניווערסאַלע — בלײַבט אַפֿילו איר ביטול "זה הדבֿר" — אַן אייביקער גײַסטיקער לימוד.