אין דער הײַנטיקער פּרשה גייט אַ רייד וועגן דער מנורה, וואָס האָט געברענט אינעם משכּן, ווי אויך וועגן די ספּעציעלע בגדים, וואָס די כּהנים האָבן געטראָגן בעת זייער עבֿודה. "ואתּה תּצוה" — און דו זאָלסט אָנזאָגן די ייִדן אָנצוצידן אַ "נר תּמיד", אַ שטענדיקער לײַכטער; אַזוי האָט דער באַשעפֿער געזאָגט משה רבינו.

שטענדיקייט מיינט, געוויינטלעך, פֿעסטקייט און סטאַביליטעט. אין דער אמתן, אָבער, ווי עס שטייט ווײַטער אין דער פּרשה, האָט די מנורה געברענט יעדע נאַכט, פֿון אָוונט ביז פֿרימאָרגן. די כּנהים פֿלעגן זי צוגרייטן און אָנצינדן יעדן טאָג פֿון ס׳נײַ. אַדרבה, ווי עס ווערט דערקלערט אין די ספֿרי־חסידות, האָט די עבֿודת־המנורה דווקא געפֿאָדערט אַן אַקטיווע מענטשלעכע באַטייליקונג. אַזוי ווי אַנדערע מיצוות, איז דער צוועק פֿון דער דאָזיקער עבֿודה באַשטאַנען נישט אינעם פֿײַער גופֿא, נאָר אין דער גײַסטיקע דערפֿאַרונג, וואָס זי האָט פֿאַרשאַפֿט די, וואָס האָבן זי מקיים געווען.

אויב מע טראַכט זיך אַרײַן טיפֿער, קאָן מען באַמערקן, אַז דאָס פֿײַער איז בעצם אַן אומשטענדיקער און כאַאָטישער פּראָצעס. אינעם זעלבן ערשטן פּסוק פֿון דער סדרה, וווּ די מנורה ווערט אָנגערופֿן אַ "נר תּמיד", הייסט די תּורה צוגרייטן דעם ברענשטאָף פֿאַר די ליכט — דעם ריינעם איילבערט־אייל, וואָס מע האָט געמוזט כּסדר צוגרייטן אויף אַ ספּעציעלן אופֿן. הגם די מנורה ווערט אָנגערופֿן "אַ שטענדיקער לײַכטער", איז דאָס פֿײַער בטבֿע אַ גאַנצער היפּוך פֿון שטענדיקייט. פּונקט פֿאַרקערט: ס׳איז אַ סימבאָל פֿון כאַאָס און צופֿעליקן בײַט.

דער נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה, "תּצוה", שטאַמט פֿונעם זעלבן שורש, ווי דאָס וואָרט "מיצווה". צוויי ענינים ווערן פֿאַרגליכן אין תּנ״ך מיט אַ ברענענדיקער ליכט: אַ מענטשלעכע נשמה און אַ מיצווה; אינעם ספֿר משלי שטייט געשריבן: "נר ה׳ נשמת אָדם" און "כּי נר מצוה ותורה אור". הגם דער באַגריף "מיצווה" ווערט געוויינטלעך אָפּגעטײַטשט ווי אַ "באַפֿעל", דערקלערן די חסידישע און קבלה־ספֿרים, אַז דאָס דאָזיקע וואָרט איז פֿאַרבונדן מיטן וואָרט "צוותּא" — פֿאַרבינדונג. אין דער אמתן, זענען די מיצוות נישט באַפֿעלן, אינעם בוכשטעבלעכן זין, נאָר גײַסטיקע פֿאַרבינדונג־מיטלען, וואָס דערנעענטערן די נשמה צו איר שורש און צינדן אין איר אָן דאָס ג־טלעכע ליכט.

מע קאָן זאָגן, אַז ביידע פּסוקים אין משלי מיינען די זעלבע זאַך: דער אינערלעכער באַדײַט און כּוח פֿון די מיצוות איז דער אינערלעכער ברען אין דער מענטשלעכער נשמה, וואָס ציט זי אַרויף צום באַשעפֿער. דער פֿיזישער אַקט פֿון קיום־המיצוות איז דער "איילבערט־אייל", וואָס צינדט אָן די אינערלעכע "מנורה" אין דער נשמה. אַזוי ווי אין דער גשמיותדיקער וועלט, מוז מען כּסדר צוגעבן דעם נײַעם ברענשטאָף און צוגרייטן די נײַע ליכט, כּדי דאָס ליכט זאָל זיך ניט פֿאַרלעשן. מע מוז כּסדר מקיים זײַן נײַע מיצוות, כּדי אין דער נשמה זאָל זיך ניט אָפּקילן דער הייליקער ברען.

דער מחבר פֿון די שורות האָט שוין נישט איינמאָל געהערט, אַז פֿרומקייט ברענגט אינעם מענטשלעכן לעבן רויִקייט און סטאַביליטעט, אָפּהיטנדיק די נשמה פֿון די פֿרעמדע דרויסנדיקע השפּעות, וואָס קאָנען זי, חלילה, פֿאַרפֿלייצן ווי אַ מבול. אַ טייל מענטשן זאָגן אַפֿילו, אַז מע מען זיך פֿעסט האַלטן "אויף די רעלסן", ווי אַ באַן, כּדי ניט אַראָפּצופֿאַלן פֿונעם וועג.

ס׳איז טאַקע אמת, אַז אין דער הײַנטיקער וועלט זענען דאָ מער ווי גענוג גאָר שלעכטע השפּעות, וועלכע קומען אין סתּירה נישט נאָר מיט ייִדישקייט, נאָר אויך מיט די אַלמענטשלעכע ווערטן בכלל. מע מוז תּמיד שטרעבן צו די גײַסטיקע אידעאַלן, צום ג־טלעכן עצם־נשמה, כּדי אָפּצוהיטן דאָס מענטשלעכע פּנים און די וואַרעמקייט פֿונעם האַרץ אין דער וועלט, וווּ עס הערשט ציניזם און שטענדיקע עגאָיִסטישע קאָנקורענץ.

מע מוז זיך אָבער דערמאָנען, אַז די עצה "צו האַלטן זיך אויף די רעלסן" קאָן אָפּקילן די נשמה. אַ צאָל חסידישע רביים האָבן גאָר שאַרף קריטיקירט אַזאַ "מעכאַנישן" צוגאַנג צו די מיצוות. דער מענטש איז אַ לעבעדיקע, דינאַמישע באַשעפֿעניש, און זײַן גײַסטיקער דרך מוז אויך זײַן לעבעדיק און מלא־חידוש. ווי ס׳איז באַקאַנט, פֿאַרווערט די תּורה צו דינען שטיינערנע און הילצערנע אָפּגעטער. די חסידישע צדיקים וואָרענען, אַז אָן אַ שטענדיקן לעבעדיקן חידוש, קאָנען די מיצוות אַליין פֿאַרוואַנדלט ווערן אין אַ מין עבֿודה־זרה, אַזוי ווי אומבאַוועגלעכע קלעצער און שטיינער.

אַ היפּוך פֿון אַזאַ "מעכאַנישן" צוגאַנג צו עבֿודת־השם ווערט דערקלערט אינעם ספֿר "יד אבֿי שלום". דער מחבר, אַ קאָצקער חסיד פֿון פּוילן, וועלכער האָט זיך שפּעטער דערנעענטערט צו חב״ד, באַטאָנט, אַז די גײַסטיקע דרכים פֿון אַ חסיד האָבן נישט קיין סדר: אַמאָל דאַוונט ער לאַנג, מיט אַ שטאַרקער כּוונה און התפּעלות, און אַמאָל זייער גיך; אַמאָל לערנט ער די תּורה בהתמדה, און אַמאָל בלויז אַ ביסל; אַמאָל שלאָפֿט ער ביז מיטאָג, און אַמאָל בלײַבט ער אויף די גאַנצע נאַכט; אַמאָל פֿאַרברענגט ער די צײַט צווישן מענטשן, און אַמאָל זיצט ער אַליין; און צומאָל מוז ער זיך פֿירן קעגן דער הלכה, אָבער דווקא לשם־שמים — למשל, צו דאַוונען נישט אין דער אָנגענומענער צײַט, כּדי צו דערגרייכן אַ טיפֿערע כּוונת־התּפֿילה.

מע קאָן זאָגן, אַז אַזאַ דרך איז אויך אַ ביסל עקסטרעם, און נישט פּאַסיק פֿאַר יעדן — אַזוי ווי די פֿאַרקערטע עצה "צו האַלטן זיך אויף די רעלסן". פֿונדעסטוועגן, ווען מע לייענט אַזעלכע חסידישע ספֿרים, זעט מען גאַנץ קלאָר, פֿאַרוואָס די מיצוות ווערן פֿאַרגליכן מיט פֿײַער.

דעם הײַנטיקן שבת, אין שײַכות מיטן קומענדיקן יום־טובֿ, פּורים, לייענען מיר אויך "פּרשת־זכור", כּדי צו דערמאָנען, ווי עמלק איז אָנגעפֿאַלן אויף די ייִדן, ווען זיי האָבן געוואַנדערט אינעם מידבר. די תּורה באַשרײַבט די דאָזיקע געשעעניש מיט אַן אומגעוויינטלעכן אויסדרוק: "אַשר קרך בדרך". די חסידישע ספֿרים פֿאַרבינדן דאָס וואָרט "קרך" מיט צוויי באַזונדערע ענינים: צופֿעליקייט און קאַלטקייט. ברוחניות, איז עמלק דער נעגאַטיווער גײַסטיקער כּוח, וואָס ברענגט אין דער נשמה דאָס געפֿיל פֿון הפֿקרות, ציניזם, און דורשט צו כּבֿוד און מאַכט. דער דאָזיקער כּוח זאָגט דעם מענטש, אַז ווי באַלד אין דער וועלט הערשט כאַאָס און דער צופֿעליקער שאַנס, מוז מען נישט פֿאָלגן קיין מאָראַלישע כּללים; מע דאַרף נאָר כאַפּן וואָס מער און צו זײַן אויבאָן — אַזוי זאָגט דער אינערלעכער עמלק.

ווי דערמאָנט, איז אַ מענטש בעצם אַ כאַאָטישע באַשעפֿעניש, דערפֿאַר קאָן די עמלקישע שיטה קלינגען גענוג צוציִעוודיק. אין דער אמתן, אָבער, פֿאַרלעשט זי דעם אינערלעכן פֿײַער פֿון דער נשמה. דערפֿאַר, מוז מען זיך כּסדר דערמאָנען, אַז אַזאַ מין הפֿרקות איז שלעכט און אוממענטשלעך, און באַקעמפֿן דעם עגאָיִסטישן עמלק אין זיך.

ווי אַזוי זשע זאָל מען עס טאָן? דאָס וואָרט "פּורים" איז אויך פֿאַרבונדן מיט כאַאָס. המן־הרשע האָט געוואָרפֿן גורל און אויסגעקליבן אויף טראַף דעם טאָג, ווען ער האָט פּלאַנירט אויסצוהרגענען די ייִדן. עס האָט זיך אָבער אַרויסגעוויזן, אַז אינעם כאַאָס שטעקט אויך די ג־טלעכע השגחה, און אינעם ברען פֿון עבֿודת־השם שטעקט כאַאָטישקייט און דינאַמישקייט. אויב מע נוצט דעם דאָזיקן כּוח לשם־שמים, קאָן מען באַקעמפֿן דעם נעגאַטיוון כּוח פֿון עמלק.

אין דעם באַשטייט די פּורימדיקע עבֿודה. כּדי פּטור צו ווערן פֿון עגאָיִזם, שיכּורט מען, ביז מע פֿאַרגעסט זיך אַליין. מע פֿאַרוואַנדלט דאָס לצנות און קאַרנאַוואַל־שפּיל אין אַ מיצווה. מע טוט חסד דווקא אויף אַ כאַאָטישן אופֿן, גיבנדיק צדקה צופֿעליקע פֿאַרבײַגייער. דורך די פּורימדיקע מיצוות קאָנען מיר גובֿר זײַן דעם עצם־חילוק צווישן כאַאָס און סדר, און פֿאַרשטיין דעם סוד פֿונעם ג־טלעכן נשמה־ברען, וואָס פֿאַראייניקט דעם ענין פֿון אייביקייט און שטענדיקן חידוש.