פֿון הײַנט אָן הייבן מיר אָן לייענען דעם מיטעלן טייל פֿונעם חומש, "ויקראָ", וואָס אַ גרויסער טייל פֿון אים איז געווידמעט די קרבנות און עבֿודת־הכּהנים.

ווען מע הייבט אָן לערנען תּורה מיט קליינע קינדער, באַקענט מען זיי, צו ערשט, מיטן ערשטן פּסוק פֿון דער הײַנטיקער פּרשה. דער מדרש זאָגט, אַז די קרבנות זענען פֿאַרבונדן מיט אַ באַזונדערער טהרה, גײַסטיקער ריינקייט; דערפֿאַר, ווען מע לערנט די תּורה מיט קליינע קינדער, וואָס זייערע נשמות זענען ריין פֿון זינד, איז עס פּאַסיק אָנצוהייבן פֿון דער הײַנטיקער פּרשה.

אַן אַנדער סיבה באַשטייט אין דעם, וואָס די קרבנות זענען חוקים — ספּעציפֿישע מיצוות, וואָס האָבן נישט אַזאַ קלאָרן טעם, ווי אַזעלכע אַלמענטשלעכע תּורה־ענינים, ווי דער פֿאַרבאָט צו הרגענען אָדער גנבֿענען. ווען מע איז מחנך אַ קינד, איז וויכטיק צו ווײַזן פֿון אָנהייב אָן, אַז די תּורה האָט אַ סך אינערלעכע "האָריזאָנטן", אַחוץ די זעלבסט־פֿאַרשטענדלעכע ראַציאָנעלע געזעצן.

למעשׂה, אָבער, ווען די הײַנטיקע קינדער הייבן אָן לערנען דעם חומש, לערנט מען מיט זיי בלויז די ערשטע פּאָר פּסוקים פֿון דער הײַנטיקער פּרשה: "ויקרא אל משה, וידבר ה׳ אליו... אָדם כּי יקריבֿ מכּם קרבן לה׳": דער אייבערשטער האָט געזאָגט משה רבינו, אַז ווען אַ מענטש וועט ברענגען אַ קרבן, זאָל ער מקריבֿ זײַן אַ בהמה. אויב מע זעצט איבער דעם צווייטן פּסוק אין דער פּרשה בוכשטעבלעך, באַקומט זיך, אַז די תּורה הייסט דעם מענטש צו ברענגען דעם קרבן "מכּם" — פֿון זיך אַליין.

על־פּי חסידות, ווערט די גאַנצע עבֿודת־השם באַטראַכט ווי אַן אינערלעכער "קרבן", וואָס אַ מענטש ברענגט אַרויס פֿון זײַן אייגענעם האַרץ. דאָס איז דער עיקר־לימוד, דער תּמצית פֿון עבֿודת־הקרבנות. די אמתע עבֿודה ליגט אינעם האַרץ פֿונעם מענטשן, וואָס טוט תּשובֿה און האָט אין זין די הייליקע כּוונות; די בהמה, וואָס ער שעכט, איז בלויז אַ סימבאָל פֿון דער אינערלעכער תּשובֿה און מסירת־נפֿש. דעריבער זענען אונדזערע תּפֿילות נתקבל הײַנט אַנשטאָט קרבנות. די אמתע "בהמה" איז דער מענטש אַליין, וואָס שטרעבט אַרויסצוקריכן פֿונעם גראָבן גשמיות און זיך דערנענטערן צו רוחניות.

דערפֿאַר, מסתּמא, הייבט מען אָן לערנען די תּורה דווקא פֿון אַזאַ פּסוק. אַדרבה, זענען די פֿיזישע פּרטים פֿון קרבנות, מיט דער שחיטה און בלוט, נישט אַזוי צוגעפּאַסט פֿאַר אַ קליין סענסיטיוו קינד. דער ענין פֿון "מכּם קרבן" האָט אָבער צו טאָן מיט ריין רוחניות און ווײַזט אָן, אַז איבערגעגעבנקייט, האַרציקייט, "קרבנותדיקייט" זענען אַ יסוד פֿון דער אינערלעכער עבֿודה־רוחנית, וואָס בלײַבט תּמיד אַקטועל.

מע קען אויך זאָגן, אַז ס׳איז מער צוגעפּאַסט אָנצוהייבן דעם לימוד־התּורה דווקא פֿונעם מיטעלן חלק פֿון דער תּורה; די קינדער זאָלן וויסן, אַז די תּורה איז נישט סתּם אַ בוך, וואָס מע קאָן איבערלייענען פֿון דער ערשטער ביז דער לעצטער זײַט, נאָר אַ לעבעדיקער קאָרפּוס פֿון טעקסטן, וואָס זענען פֿאַרבונדן איינער מיטן צווייטן אָן אַן אָנהייב און סוף. דערפֿאַר, כּדי אונטערצושטרײַכן די דאָזיקע אינערלעכע פֿאַרבינדונג, איז כּדאַי פֿון אָנהייב אָן "אײַנטונקען" דאָס קינד אינעם סאַמע געדיכטעניש פֿונעם טעקסט.

ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז הגם מע הייבט אָן צו לערנען די תּורה מיט די קינדער פֿון דער הײַנטיקער פּרשה, איז זי אין אַ געוויסן זין פֿאַרבונדן מיט דער ערשטער פּרשה אינעם גאַנצן חומש — בראשית.

על־פּי מסורה, שרײַבט מען דעם אות "בית" אינעם וואָרט "בראשית" — דעם ערשטן אות אין דער ספֿר־תּורה — גרעסער, ווי געוויינטלעך. הגם דער ייִדישער אַלף־בית הייבט זיך אָן מיטן "אַלף", איז דער וועלט־באַשאַף פֿאַרבונדן דווקא מיט אַ "בית", וואָס באַטרעפֿט בגימטריא צוויי.

די נאַטור פֿונעם אוניווערס איז בעצם אַ צוויייִקע און היפּוכדיקע. די גאַנצע וועלט ווערט צעטיילט פֿאַר יעדן מענטשן אויף דעם אינערלעכן און אויסערלעכן טייל. איך בין "דאָ", מיט מײַן שׂכל און געפֿילן, און אַלע אַנדערע מענטשן און זאַכן זענען "דאָרט" — אַחוץ מיר. ווען מע דינט דעם אייבערשטן, מיינען אַ סך מענטשן, אַז ער איז "ערגעץ דאָרטן". אַ פּשוטער מענטש טראַכט אפֿשר, אַז דער באַשעפֿער איז בוכשטעבלעך אויפֿן הימל; אַ פֿילאָסאָף מיינט, אַז מע קאָן אים געפֿינען אין די טיפֿענישן פֿונעם מענטשלעכן האַרץ און נשמה.

ביידע זענען גערעכט און נישט־גערעכט. דער אייבערשטער איז, אין דער אמתן, אומעטום. ער איז דאָס אמתע עצם פֿון אַלץ, "די נשמה פֿון אַלע נשמות". דער מענטש פֿאַרשטייט אָבער זײַן וועזן דורך אַ פֿונדאַמענטאַלער צעטיילונג צווישן זיך און נישט־זיך, סוביעקט און אָביעקט — דערפֿאַר "שיקט ער אַוועק" די ג־טלעכקייט, אין זײַן סוביעקטיוון באַנעם, אויפֿן הימל אָדער אין די טיפֿענישן פֿון זײַן באַוווּסטזײַן.

דער פֿילאָסאָף מאַרטין בובער האָט גערופֿן זיך אָפּצוזאָגן פֿון באַציִונגען צווישן דעם סוביעקט און "דרויסיקן אָביעקט", און שטרעבן תּמיד צו אַנטוויקלען אַ צווייזײַטיקן דיאַלאָג צווישן צוויי סוביעקטן — איך און דו — כּדי משׂיג צו זײַן די ג־טלעכע אייניקייט פֿונעם וועזן. הגם אַזאַ פֿילאָסאָפֿיע שטימט טאַקע מיט קבלה און חסידות, בלײַבט אין אַזאַ אויפֿנעם נאָך אַלץ אַן עלעמענט פֿון דואַליזם.

ס׳איז פֿאַראַן אַ באַקאַנטע דבֿר־חכמה וועגן דעם רבונו־של־עולם: "אלו ידעתּיו הייתיו" — "ווען איך וואָלט געוווּסט ג־ט — וואָלט איך געווען ג־ט". בפּשטות מיינט עס, אַז אַ מענטש קען נישט משׂיג זײַן דעם באַשעפֿער. די חסידישע רביים טײַטשן אָבער אָפּ דעם דאָזיקן אויסדרוק אויף אַ פֿאַרקערטן, ראַדיקאַלן אופֿן. הגם אַ מענטש קאָן נישט משׂיג זײַן דעם באַשעפֿער על־פּי־שׂכל, קאָן די נשמה פֿאַראייניקט ווערן דורך אַ דירעקטער דערפֿאַרונג פֿונעם עכטן ייִחוד־השם. בײַ אַן אמתן צדיק איז מער נישטאָ קיין "זיך", ווײַל זײַן נשמה ווערט אינגאַנצן צעשווענקט אינעם ג־טלעכן ליכט.

משה רבינו האָט דערגרייכט אַ גאָר הויכע מדרגה פֿון אַזאַ דערפֿאַרונג און איז געוואָרן, ווי עס שטייט אין די חסידישע ספֿרים, אַ "ריין שטיק ג־טלעכקייט". אין דער אמתן, איז דער אייבערשטער דאָס איינציקע אמתע מציאות — ג־ט איז אַלץ און אַלץ איז ג־ט — אָבער משה האָט עס טאַקע משׂיג געווען און האָט גובֿר געווען די "צוויייִקייט" פֿון דער וועלט, וואָס אויף איר איז מרמז דער גרויסער אות "בית" אינעם וואָרט בראשית.

דער נאָמען פֿון דער הײַנטיקער פּרשה שרײַבט זיך מיט אַ קליינעם אַלף. די מפֿרשים דערקלערן, אַז אַזאַ אות ווײַזט אָן אויף דער הויכער מדרגה פֿון משה רבינוס ג־טלעכער השׂגה. צוליב דעם, וואָס משהס נשמה האָט אָנגעוווירן דאָס געוויינטלעכע דואַליסטישע "איך" און איז בטל געוואָרן אין ג־טלעכקייט, איז דער אַלף דווקא אַ קליינער.

הגם די השׂגה פֿון קליינע קינדער איז, פֿאַרשטייט זיך, ווײַט פֿון משה רבינוס הויכער מדרגה, איז זייער שׂכל אויך נישט אַזוי דואַליסטיש, דווקא צוליב זייער תּמימות, און צעטיילט נישט אַזוי קלאָר צווישן דעם סוביעקט און אָביעקט. דערפֿאַר, הגם דער ראַציאָנעלער פֿאַרשטאַנד פֿון דער וועלט הייבט זיך אָן מיטן "גרויסן בית", הייבט מען שוין אָן צו לערנען מיט זיי דעם פּסוק, וווּ עס גייט אַ רייד וועגן דער תּכלית־השׂגה — די גרויסע מדרגה פֿונעם "קליינעם אַלף".