אין ביידע טיילן פֿון דער הײַנטיקע טאָפּלטער סדרה, "תזריע" און "מצורע", ווערן דערקלערט די הלכות פֿון טומאה און טהרה — די ענינים פֿון ריטואַלן "ריינעם" און "אומריינעם" סטאַטוס, וואָס איז געווען אַקטועל, ווען דער בית־המקדש איז געשטאַנען. אַ ייִד, וואָס האָט זיך ניט אויסגערייניקט פֿון זײַן טומאה, האָט ניט געטאָרט אַרײַנקומען אינעם הייליקן אָרט אָדער אָנרירן קרבנות.

אין דער פּרשה "תזריע" גייט אַ רייד וועגן עטלעכע מינים פֿון מיסטעריעזער "לעפּרע" — צרעת — וואָס פֿלעגט זיך צומאָל באַווײַזן ניט בלויז אויף דער מענטשלעכער הויט, נאָר אויך אויף די בגדים און די ווענט פֿון די הײַזער. אין דער אמתן, איז עס נישט געווען קיין לעפּרע אָדער אַן אַנדערע באַקאַנטע הויט־קרענק, נאָר אַ מיסטעריעז מיסטיש געשעעניש.

ס׳איז נישט געווען אַ געוויינטלעכע פֿיזישע מחלה, נאָר דווקא אַ גײַסטיקע. על־פּי חז״ל, זענען די פֿלעקן אויף דער הויט געווען פֿאַרבונדן מיטן חטא פֿאַר רעדן לשון-הרע, ווי עס איז געשען מיט מרים, וועלכע האָט געזאָגט שלעכטע רייד קעגן איר ברודער, משה רבינו. אין פֿאַרגלײַך מיט די געוויינטלעכע אינפֿעקציעס, האָט דער קראַנקער אויף צרעת ניט געטאָרט אַרײַנקומען אינעם בית־המיקדש, און געמוזט זיך קודם אויסרייניקן פֿון דער טומאה דורך אַ קאָמפּליצירטן טהרה-פּראָצעס, וואָס האָט געפֿאָדערט צוויי פֿייגל, ספּעציפֿישע פֿלאַנץ־מאַטעריאַלן און די הילף פֿון אַ כּהן, וועלכער וואָלט געקאָנט מטהר זײַן דעם קראַנקן, ווען ער איז אויסגעהיילט געוואָרן אינעם פֿיזישן אַספּעקט.

דער צווייטער טייל פֿון דער טאָפּלטער סדרה דערציילט ווײַטער וועגן דער אויסטערלישער קראַנקייט; דאָס וואָרט "מצורע" גופֿא מיינט אַ מענטש, וואָס לײַדט פֿונעם צרעת. ווי עס דערקלערן די מפֿרשים, האָט אַזאַ מענטש געמוזט בלײַבן איזאָלירט פֿון דער קהילה און תּשובֿה טאָן פֿאַר זײַנע עבֿירות, כּדי פּטור צו ווערן פֿון די טמאנע הויט־פֿלעקן. כּדי אַ כּהן זאָל אים קאָנען אויסרייניקן, האָט דער מצורע געמוזט אָפּגאָלן זײַנע האָר, אַרײַנגערעכנט די באָרד און ברעמען.

אויב דאָס צרעת האָט זיך געוויזן אויף אַ בגד אָדער אויף די ווענט פֿון אַ הויז, האָט מען געמוזט אַוועקנעמען דעם אָנגעשטעקטן מאַטעריאַל. אויב די פֿלעקן האָבן זיך פֿאַרשפּרייט ווײַט, האָט מען געמוזט צעשטערן דעם בגד אָדער דאָס הויז אינגאַנצן. די חז״ל זאָגן אָבער, אַז דאָס צרעת אויף די ווענט האָט געדינט ווי אַ סימן פֿון אַ באַהאַלטענעם אוצר, דערפֿאַר האָט עס געקאָנט ברענגען מזל.

פֿונדעסטוועגן, איז עס קלאָר, אַז דאָס צרעת איז, בדרך־כּלל, נישט קיין גוטער סימן. עס ווערט אַסאָציִיִרט מיט איזאָלאַציע, זינד, קראַנקייט, שטראָף, צעשטערונג און אַפֿילו אַנטיסעמיטיזם. איינער פֿון די ערשטע אַנטיסעמעטישע בילבולים אין דער וועלט איז דאָס אוראַלטע אויסטראַכטעניש, אַז די ייִדן זענען, כּלומרשט, פֿאַרטריבן געוואָרן פֿון מצרים צוליב זייער לעפּרע.

יוסף פֿלאַוויוס האָט געשריבן, כּמעט מיט 2,000 יאָר צוריק, אין זײַן ווערק "קעגן אַפּיאָן", וווּ ער פֿרעגט אָפּ פֿאַרשיידענע טענות פֿון די אַנטיסעמיטן, אַז אַזוי פֿלעגן אַ טייל עגיפּטישע היסטאָריקער פֿון זײַן צײַט "אָפּטײַטשן" די פּרשיות אין דער תּורה, וווּ עס גייט אַ רייד וועגן דעם יציאת־מצרים און צרעת.

הגם דער עיקר־תּוכן פֿון דער הײַנטיקער פּרשה האָט צו טאָן מיט דער דאָזיקער אויסטערלישער קראַנקייט, הייבט זי זיך אָן מיט גאָר אַן אַנדער ענין, וואָס בלײַבט אַקטועל נאָך הײַנט־צו־טאָג.

"אשה כּי תזריע וילדה זכר" — ווען אַ פֿרוי האָט אַ קינד, מוז זי אָפּוואַרטן לכל־הפּחות 7 טעג נאָך אַ געבורט פֿון אַ ייִנגל, און 15 טעג — נאָך אַ געבורט פֿון אַ מיידל. ערשט דערנאָך, קאָן זי זיך טובֿלען אין מיקווה און אָנרירן איר מאַן.

מאַמעס מיט קינדער זענען, מסתּמא, דאָס ערשטע, וואָס קומען אַרויף אויפֿן געדאַנק, ווען מע שטעלט זיך פֿאָר אַ טראַדיציאָנעלע ייִדישע קהילה. דאָס טאָג־טעגלעכע לעבן דרייט זיך בײַ ייִדן דווקא אַרום דער משפּחה און קינדער. זיי זענען דער "צעמענט", וואָס בינדט צונויף אַ ייִדישע קהילה.

עס פֿרעגט זיך אַ קשיא: פֿאַרוואָס טראָגט אַ פּרשה, וווּ עס גייט אַ רייד וועגן אַזאַ אויסטערלישער קראַנקייט, ווי דאָס "צרעת", וואָס ווערט אַסאָציִיִרט מיט איזאָלאַציע און צרות, אַזאַ נאָמען, פֿאַרבונדן מיט די קהילה־יסודות און שׂמחות?

ווען אַ נשמה ווערט אַראָפּגעשיקט פֿון די ליכטיקע און הויכע גײַסטיקע וועלטן אַראָפּ אינעם עולם־הזה, קאָן מען פֿאַרגלײַכן איר מצבֿ מיט אַ "מצורע". הגם פֿאַר אונדז איז דאָס געבורט פֿון אַ קינד אַ גרויסע שׂמחה, איז עס פֿאַר די נײַע נשמות, וואָס קומען אַראָפּ אין דער וועלט, אַ ביטערע פֿאַרשיקעניש. די נשמה פֿאַלט אַראָפּ פֿון איר דערהויבענעם ג־טלעכן שורש אינעם גוף אַרײַן און ווערט אָנגעשטעקט מיטן "צרעת" פֿון יצר־הרע און גראָבן גשמיות.

דאָס מיינט אָבער נישט, אַז עפּעס איז, חלילה, "שלעכט" מיטן געבורט פֿון די קינדער. פּונקט פֿאַרקערט, די פּרשה גיט צו פֿאַרשטיין די הויכע מעלה פֿון דער מענטשלעכער נשמה. הגם דאָס געוויינטלעכע ייִדישע קהילה־לעבן איז זיכער זייער טײַער און הייליק, ווערט עס באַטראַכט בלויז ווי "צרעת" אין פֿאַרגלײַך מיטן ג־טלעכן נשמה־שורש, וואָס מע קאָן אַנטפּלעקן דאָ, אין עולם־הגשמי. אַ מענטש איז בכּוח צו דערגרייכן אַלץ העכערע מדרגות, וואָס לגבי זיי זעט זײַן פֿריִערדיקער מצבֿ אויס בלויז ווי טומאה און שמוץ. אַדרבה, פּונקט דאָ, אין עולם־הזה — ווי עס ווערט דערקלערט אין חסידות־ספֿרים — קאָן מען גובֿר זײַן אַלע באַריערן, וואָס טיילן אונדז אָפּ פֿונעם רבונו־של־עולם, און צו פֿאַרוואַנדלען די וועלט אין אַ שטיק ריין ג־טלעכקייט.

דערפֿאַר, קאָן מען זאָגן, אַז דאָס, וואָס אַ מאַמע מוז וואַרטן לענגער, כּדי זיך אָפּרייניקן נאָכן געבורט פֿון אַ מיידל, איז אַ סימן פֿון דער באַזונדערער מעלה פֿון די פֿרויען. אַ פֿרוי איז מסוגל צו ברענגען אין דער וועלט נײַע נשמות. הגם דאָס געבורט פֿון אַ מיידל ווערט באַטראַכט, בײַם אָנהייב, ווי אַ טאָפּלטע ירידה — פֿון איר אייגענער נשמה און פֿון אירע קומענדיקע קינדער — איז עס אַן אָנהייב פֿון אַ הויכער עליה. אַ פֿרוי אַ צדיקת, ווי אַ מאַניפֿעסטאַציע פֿון דער הייליקער שכינה, קומט אין דער וועלט, כּדי צו אַנטפּלעקן און פֿאַרשפּרייטן ג־טלעכקייט גלײַך דאָ, אין עולם־הזה.

ווי געזאָנט, קאָן אַ מער פּשוטע גײַסטיקע מדרגה אויסזען ווי "טומאה" און "צרעת" פֿון אַ העכערער פּערספּערקטיוו. דאָס מיינט אויך, אַז פֿון אַ נאָך העכערער פּערספּעקטיוו, איז דער גאַנצער חילוק צווישן טומאה און טהרה רעלאַטיוו. ווען דער אייבערשטער האָט געוויזן, אַז משה רבינוס האַנט האָט זיך ,על־פּי־נס, באַדעקט מיטן צרעת און איז ווידער אויסגעהיילט געוואָרן, האָט עס געדינט ווי אַ סימן פֿון משהס ג־טלעכן גאולה־שליחות; אין די קומענדיקע גואלה־צײַטן ווערט דער עצם־חילוק צווישן טומאה און טהרה בטל ווערן אויפֿן וועג אַרויף צום ג־טלעכן ליכט.