"ראה, אנכי נותן לפֿניכם היום ברכה וקללה" — "זעט, איך שטעל פֿאַר אײַך הײַנט אַ ברירה — אַ ברכה און אַ קללה". משה רבינו האָט געוואָרנט די ייִדן, אַז אויב זיי וועלן זיך צוהערן צום באַשעפֿערס מיצוות, וועלן זיי געבענטשט ווערן, און טאָמער זיי וועלן, חלילה, דינען פֿרעמדע געטער, וועלן זיי ליידן לײַדן פֿון צרות. כּדי צו דערקלערן דעם דאָזיקן פּרינציפּ, האָט משה געהייסן דורכפֿירן אַ סיבמאָלישן ריטואַל, ווען די ייִדן וועלן אָנקומען קיין ארץ־ישׂראל: פֿאָרצולייענען אַ ליסטע פֿון זעקס ברכות און זעקס קללות בײַ צוויי בערג, הר־הגריזים און הר־עיבֿל. דער גרינער דרומדיקער באַרג גריזים סימבאָליזירט די ברכות, און דער וויסטער באַרג עיבֿל סימבאָליזירט די קללות.

ווײַטער גייט אין דער פּרשה אַ רייד וועגן די ענינים פֿון קרבנות אינעם בית־המיקדש, ווי אויך וועגן צדקה — איינע פֿון די סאַמע עיקרדיקע מיצוות אין דער תּורה.

אין די פֿריִערדיקע צוויי פּרשיות ווערט געבראַכט די וויכטיקסטע ייִדישע תּפֿילה און אמונה־דערקלערונג — "שמע ישׂראל". די תּורה הייסט, בוכשטעבלעך, זיך אײַנצוהערן און פֿאַרשטיין, אַז דער אייבערשטער איז דער איינציקער ג־ט. ווי עס שטייט אין ספֿרי־חסידות, מיינט די פֿראַזע "ה׳ אחד" נישט בלויז אַז דער באַשעפֿער איז איינער, נאָר אַז ער איז דער עצם, אינערלעכע אייניקייט פֿון אַלץ. ווען מע זאָגט קריאת־שמע, דאַרף מען זיך שטרעבן צו דערפֿילן, אַז אַלע זאַכן אין דער וועלט זענען פֿינקלעך און אָפּשפּיגלונגען פֿונעם ג־טלעכן ליכט.

דער ערשטער פּסוק אין דער הײַנטיקער סדרה טראָגט אַן ענלעכן באַדײַט. אין די חסידישע ספֿרים ווערט דערקלערט, אַז נישט בלויז משה רבינו, נאָר דער באַשעפֿער אַליין הייסט די ייִדן: "קוקט זיך אײַן און זעט, אַז אַלע גוטע און שלעכטע זאַכן, וואָס טרעפֿן זיך מיט אײַך יעדן טאָג, קומען פֿון מיר". די ערשטע מיצווה פֿון די צען געבאָט הייבט זיך אָן מיט די ווערטער "אנכי ה׳ אלוקיך" — "איך בין אײַער ג־ט". על־פּי־חסידות, זענען די ווערטער "ראה אנכי" אויך מרמז אויף דעם ענין פֿון אמונת־השם. קוקט זיך אײַן, זאָגט דער אייבערשטער, און איר וועט זען דעם "אנכי" — מײַן ג־טלעך ליכט, וואָס שטעקט אין אַלע ברכות און קללות.

די ראיה און געהער זענען די צוויי הויפּט־חושים, וואָס ברענגען דעם מענטש ס׳רובֿ אינפֿאָרמאַציע וועגן דער אַרומיקער וועלט און קאָנען אויך דינען ווי וויכטיקע מיטלען אין עבֿודת־השם. ווען מע זאָגט קריאת־שמע, פֿאַרמאַכט מען די אויגן און ווען מע קאָנצענטרירט זיך אויף די ווערטער, וואָס מע זאָגט אַרויס, קאָן מען אַ ביסל דערשפּירן, ווי די גאַנצע וועלט ווערט טאַקע בטל אינעם ג־טלעכן עצם.

די קלאַנגען, בפֿרט מוזיקאַלישע, זענען מסוגל צו דערנענטערן די נשמה צו רוחניות און אַרײַנברענגען דאָס געפֿיל פֿון אַחדות־השם. אַ סך חסידישע ניגונים זענען פֿאַרבונדן מיט דעם אינערלעכן באַדײַט פֿון "שמע ישׂראל". נישט בלויז ווען מע זאָגט די דאָזיקע ווערטער, נאָר ווען מע הערט זיך אײַן אין אַ טיפֿן ניגון, קאָן מען אויך דערפֿילן די אינערלעכע ג־טלעכע אייניקייט פֿון אַלע זאַכן.

בזמן־הבית, ווען דער בית־המיקדש איז געשטאַנען, האָבן די ייִדן געקאָנט אויספֿירן אַ ספּעציעלע מיצווה, וואָס האָט געהייסן "ראיה". בעת דעם יערלעכן באַזוך פֿונעם הייליקן אָרט, האָבן זיי געקאָנט זען, ווי די ג־טלעכע שכינה אַנטפּלעקט זיך אין דער וועלט. הגם הײַנט האָבן מיר נישט קיין בית־המיקדש, קאָן אָבער אונדזער חוש־הראיה אויך ברענגען צו אַ נעענטערן קאָנטאַקט מיט ג־טלעכקייט. למשל, אַ צאָל צדיקים געבן אַ עצה זיך אַרײַנצוקוקן אינעם אויסגעשטערנטן הימל, אינעם זון־אויפֿגאַנג און אין די שענסטע זאַכן אין דער וועלט, כּדי צו דערפֿילן, אַז אין דער פּראַכט פֿון דער וועלט באַהאַלט זיך דאָס ג־טלעכע ליכט.

נישט ווייניק גרויסע צדיקים פֿלעגן דאַוונען אין דרויסן, כּדי די פֿאַרבאָרגענע פֿונקען פֿון קדושה אין דער נאַטור־לאַנדשאַפֿט זאָלן דערהייבן זייערע תּפֿילות. צוליב דער זעלבער סיבה, שאַפֿט מען ספּעציעלע פּרעכטיקע באַצירונען, כּדי מקיים צו זײַן די מיצווה פֿון "שויתי ה׳ לנגדי תּמיד" — "איך שטעל שטענדיק דעם אייבערשטנס הייליקן נאָמען פֿאַר מיר". אַ צאָל אַנדערע מיצוות און מינהגים, וואָס זענען פֿאַרבונדן מיט דער נאַטור־פּראַכט, זענען באַזונדערס מסוגל צו באַגײַסטערן די נשמה, למשל — די סוכּה און די בלומען־באַצירונגען, וואָס מע מאַכט אין אַ סך שילן לכּבֿוד דעם יום־טובֿ שבֿועות.

בקיצור, ביידע הויפּט־חושים, חוש־הראיה און חוש־השמיעה, זענען בכּוח אויפֿצוהייבן די נשמה איבער די גרענעצן פֿונעם גראָבן גשמיות, און קאָנען העלפֿן משׂיג צו זײַן די ג־טלעכע גרויסקייט. ס׳איז דאָ אָבער אַ וויכטיקער חילוק צווישן די אָנזאָגן "שמע ישׂראל" און "ראה אנכי". אינעם ערשטן פֿאַל, דערקלערט די תּורה, אַז דער חוש־השמיעה איז מסוגל צו פֿאַרשטיין, אַז דער אייבערשטער איז איינער און דערזען די ג־טלעכע אייניקייט אין דער וועלט. דער ערשטער פּסוק אין דער הײַנטיקער פּרשה דערקלערט, בדרך־הרמז, אַ פֿאַרקערטע זאַך: אַז דער חוש־הראיה קאָן העלפֿן צו פֿאַרשטיין, ווי אַזוי די ג־טלעכע אייניקייט ווערט אַנטפּלעקט דווקא דורך דעם היפּוכדיקן קאָנטראַסט פֿון ברכות און קללות.

ס׳איז פֿאַראַן אַן אינטערעסאַנטער חילוק צווישן דער מענטשלעכער ראיה און געהער. מע הערט נישט קיין קלאַנג, הערט מען גאָרנישט; די שטילקייט קאָן מען נישט דערהערן. ווען מע הערט זיך צו צו מוזיק, האָט מען הנאָה פֿון דעם, ווי פֿאַרשיידענע קלאַנגען ווערן צונויפֿגעשמאָלצן אין איין האַרמאָניע. דערפֿאַר קאָן מען זאָגן, אַז דער חוש־השמיעה איז בעצם אַ חוש פֿון אייניקייט, דורך וועלכן מע קאָן באַקומען אַ השׂגה פֿון אַחדות־השם.

די וויזועלע שיינקייט איז אָבער באַגרינדעט, געוויינטלעך, דווקא אויף קאָנטראַסטן און היפּוכים. ווען ס׳איז נישטאָ קיין ליכט, זעט מען נאָך אַלץ דעם קאָנקרעטן שוואַרצן קאָליר. אַ מענטש, וועלכער איז נישט באַקאַנט מיט דער טעאָריע פֿון קאָלירן, קאָן מיינען, אַז שוואַרץ און ווײַס זענען פּשוט צוויי ענלעכע קאָלירן. דער חילוק באַשטייט אָבער אין דעם, וואָס דאָס ליכט קאָן זײַן בלויז ווײַס, נישט שוואַרץ. דער שוואַרצער קאָליר איז אַ סימן, אַז דאָס ליכט דערגרייכט נישט דעם אויג, צוליב עפּעס אַ סיבה, און נישט אַ מין ליכט פֿאַר זיך.

די ראָשי־תּיבֿות פֿונעם פּסוק "ראה, אנכי נותן לפֿניכם היום ברכה וקללה" לייגן זיך צונויף אין די ווערטער "אור לבֿנה". די לבֿנה האָט נישט קיין אייגן ליכט, און שײַנט צוליב די זון־שטראַלן. צום סוף פֿון יעדן ייִדישן חודש ווערט די לבֿנה שוואַרץ און אומזעעוודיק; דערנאָך הייבט זי אָן ווידער צו וואַקסן. מע זעט נישט קיין לבֿנה בײַם סוף פֿונעם חודש, ווײַל די זון־שטראַלן פֿאַלן אויף איר פֿון דער אַנדערער זײַט פֿון דער ערד. דאָס זון־ליכט איז תּמיד דאָ, און די לבֿנה בלײַבט אין הימל; זי ווערט פֿאַרשוווּנדן צוליב דעם, וואָס דאָס ליכט ווערט נישט אָפּגעשפּיגלט פֿון איר אויבערפֿלאַך אין דער נייטיקער ריכטונג.

אויב מע טראַכט זיך אַרײַן אין דער דאָזיקער קאָנטראַסט־נאַטור פֿון חוש־הראיה, קאָנען מיר פֿאַרשטיין, ווי אַזוי דאָס ג־טלעכע ליכט שטעקט סײַ אין די ברכות, סײַ אין די קללות. דאָס ג־טלעכע ליכט איז תּמיד פֿאַראַן אין אַלע זײַטן; נישט תּמיד דערגרייכט אָבער דאָס ליכט די "נייטיקע" כּלי. און פֿאַרקערט: ווען עמעצער לײַדט פֿון צרות, חלילה, זאָל מען וויסן, אַז מע קאָן געבן אַ "דריי" אין דער נייטיקער ריכטונג, און געפֿינען דאָס ג־טלעכע ליכט.