וועגן דער ישׂראלדיקער זינגערין רות לעווין האָבן מיר פֿריִער געהאַט אָנגעשריבן אין שײַכות מיטן לוקסוס־באַנד פֿון קאָמפּאָזיציעס, וואָס זי האָט צוגעגרייט און אַרויסגעגעבן פֿון איר טאַטן, לייבו לעווין. ווי אַ ייִדישע זינגערין, איז רות לעווין איינע פֿון די באַקאַנטסטע אין ישׂראל, ווי אויך אין אייראָפּע. זי איז נאָענט פֿאַרבונדן מיט דער גרופּע "יונג ייִדיש" און טרעט אָפֿט אויף בײַ זיי אין תּל־אָבֿיבֿ און ירושלים. זי קען זינגען ייִדישע לידער אין פֿאַרשיידענע סטילן, ווי קאַבאַרעט, טעאַטער, קונסט־ און פֿאָלקסלידער און האָט זיך געלערנט טעאַטער און געזאַנג בײַ בנימין צמח און נחמה ליפֿשיץ, צווישן אַנדערע. צוזאַמען מיט מײַק בורשטיין האָט זי אַרויסגעלאָזט דאָס קאָמפּאַקטל פֿון איר טאַטנס שאַפֿונגען — "נאָך שענער ווי געווען". אין דער אמתן, איז זי מער ווי אַ זינגערין, אַן אַקטיווע קינסטלערין און אָנפֿירערין פֿון דער ייִדישער קולטור אין לאַנד, און איז אָנערקענט געוואָרן פֿאַר איר אַרבעט דורכן סעגאַל־פּריז.

אין דער נײַער רעקאָרדירונג "געהיימע געסט" שטעלט רות לעווין דעם טראָפּ אויפֿן ווערק פֿון צוויי טשערנאָוויצער קאָמפּאָזיטאָרן: לייבו לעווין און ד״ר עמנואל האַקען. די טעקסטן פֿון די לידער האָבן אויך געשריבן טשערנאָוויצער און בוקאָווינער פּאָעטן. די דאָזיקע לידער זענען ביז אַהער כּמעט נישט רעקאָרדירט געוואָרן; "געהיימע געסט" וועט זײַן אַ פּאָזיטיווע אַנטפּלעקונג פֿאַר ס׳רובֿ צוהערער. עס באַגלייט זי אַ גרופּע אויסערגעוויינטלעכע מוזיקער, דער עיקר, אַלעקסיי בעלאָוסאָוו אויף דער גיטאַר, רעגינע דריקער און רינה שעכטער בײַ דער פּיאַנע, און אַבֿישי פֿיש אויפֿן אַקאָרדיאָן.

די אַראַנזשירונגען זענען פּשוטע מיט ווייניק אינסטרומענטן, אָבער, נישט קיין פֿאָלקישע. רות לעווין האָט נישט אויסגעקליבן קיין פֿאָלקסלידער, נאָר לידער מיט טיפֿע פּאָעטישע געדאַנקען און די אַראַנזשירונגען שפּיגלען אָפּ די טעקסטן. דאָס ערשטע ליד "אויף דעם הויכן באַרג", ווערטער פֿון חיים־נחמן ביאַליק, מוזיק פֿון לייבו לעווין, ווערט באַגלייט פֿון אַבֿישי פֿישס אַקאָרדיאָן. ביאַליקס בענקענדיקע, פֿאַרחלומטע ווערטער זענען אין אַ פֿאָלקישן סטיל, אָבער נאָר אין פֿאָרעם.

דאָס פּאָפּולער ליד "ייִדל מיטן פֿידל", ווערטער פֿון איציק מאַנגער, מוזיק פֿון אַבֿרהם עלשטיין, גיט דער זינגערין אַ געלעגנהייט פֿאָרצושטעלן איר פֿעיִקייט אין אַן אַנדער זשאַנער, און די פֿריילעכע מעלאָדיע און ווערטער מאַכן אַ קאָנטראַסט מיט די אַנדערע לידער אין דער זאַמלונג.

דער גרעסטער חידוש אויף "געהיימע געסט" זענען די קאָמפּאָזיציעס פֿון עמנואל האַקען, וועלכער איז כּמעט ווי אומבאַקאַנט הײַנט, כאָטש ער האָט אַרויסגעגעבן צוויי געדרוקטע זאַמלונגען פֿון זײַנע שאַפֿונגען. נאָר צוויי לידער זײַנע האָט מען רעקאָרדירט און עס קומט אים טאַקע אַ סך מער אָנערקענונג.

צו אַזאַ ליד ווי חיים גראַדעס ליד "געהיימע געסט", וואָלט מען געוויינטלעך נישט צוגעטראַכט קיין מעלאָדיע — אַ זיבן־סטראָפֿיק ליד, מיט אינטראָספּעקטיווע ווערטער, טונקל אין שטימונג, און שווערע מחשבֿות.

האַקענס ניגון מיט גיטאַר באַגלייטונג, איז אויך נישט קיין פּשוטע, און פֿאָלגט נאָך קינסטלעריש די ווערטער, פּאַסנדיק זיך צו צום פּאָעטס געדאַנקען. צום סוף פֿונעם ליד, פֿילט מען ווי מע האָט איבערגעלעבט אַ גאַנצע דראַמע, נישט בלויז אַ זינגליד. רות לעווינס מײַסטערדיקע אויפֿפֿירונג פֿונעם ליד איז דער הויכפּונקט פֿונעם קאָמפּאַקטל. סײַ האַקען, סײַ לייבו לעווין, האָבן געשאַפֿן אין אַן אייראָפּעיִשער מוזיקאַלישער טראַדיציע, נישט דווקא אַלע מאָל מיט ייִדיש־קלינגנדיקע מעלאָדיעס. די פּאָעזיע רופֿט אַרויס נישט קיין בפֿירושדיקע קלעזמערישע קלאַנגען.

לייבו לעווין האָט איבערגעזעצט פֿון דײַטש אויף ייִדיש, די יונג אומגעקומענע טשערנאָוויצער פּאָעטעסע זעלמאַ מערבוים־אײַזינגער. איר העפֿטל לידער האָט זיך געראַטעוועט פֿון טראַנסניסטריע. "דאָס שלאָפֿליד" מיט לעווינס מעלאָדיע וואָלט זיכער געדאַרפֿט אַרײַן אינעם חורבן־רעפּערטואַר פֿון ייִדישע לידער. רות לעווין זינגט דרײַ לידער פֿון מערבוים־אײַזינגער צו לייבו לעווינס מוזיק.

ווען איך האָב געזען, אַז פֿון די אַלע לידער פֿונעם שאָצער/מאָנטרעאָלער פּאָעט, מ. מ. שאַפֿיר, האָט מען אויסגעקליבן "זאָל איך צו דיר רעדן שטיל", האָב איך געמוזט געבן אַ שמייכל, ווײַל שאַפֿיר, אַ נאָענטער פֿרײַנד פֿון מײַן משפּחה, האָט בטבֿע גערעדט אַזוי שטיל, אַז מע האָט אים תּמיד געדאַרפֿט איבערפֿרעגן וואָס ער זאָגט. האַקענס מעלאָדיע איז אין דעם פֿאַל אַ ביסל מער פֿאָלקיש און האָט אַפֿילו אַ "טראַ־לאַ־לאַ" אין מיטן.

לייבו לעווינס לידער, להיפּוך צו האַקענס שאַפֿונגען, האָט מען פֿאַרשפּרייט און געזונגען אין טשעראָוויץ נאָך פֿאַרן חורבן. רות לעווין זינגט אין "געהיימע געסט" עטלעכע פֿון זײַנע מער באַקאַנטע לידער, ווי רייזענס "ס׳איז אומעטיק, מיידל" (אויך געזונגען ווי "אומעטיק, קינד מײַנס"), לייוויקס "לייג דײַן קאָפּ אויף מײַנע קני" (וואָס מישע אַלעקסאַנדראָוויט האָט רעקאָרדירט), און מאַנגערס "אַ טרויעריק ליד" (וואָס מאַשע בעניע האָט רעקאָרדידט).

רות לעווין זינגט מיט דראַמאַטישקייט ווען מע דאַרף, און מיט שטילקייט ווען סע פּאַסט, אָבער אַלע מאָל הייבט זי אַרויס די ווערטער — אַן אמתע און געטרײַע אויסטײַטשערין פֿון דער ייִדישער פּאָעזיע. צו באַשטעלן דאָס קאָמפּאַקטל " געטרײַע געסט" גיט אַ קוועטש אויף www.ruthlevin.com