די פֿאָריקע וואָך האָבן מיר באַטראַכט די גײַסטיקע דערפֿאַרונג, וואָס העלפֿט אויסרייניקן די נשמה פֿון אַלע פֿלעקן און אַרויפֿברענגען זי צו איר ג־טלעכן שורש, צוליב דער באַזונדערער אַטמאָספֿער פֿונעם הייליקן יום־הדין, יום־כּיפּור.

דער ענין פֿון יום־כּיפּור ווערט אויסגעדריקט אין די ווערטער פֿונעם חומש "ויקרא", וועלכע זענען אַ טייל פֿון די יום־כּיפּורדיקע תּפֿילות: "לפֿני ה׳ תּטהרו" — איר ווערט אויסגערייניקט ווערן פֿאַרן אייבערשטן. די חסידישע צדיקים דערקלערן דעם דאָזיקן פּסוק אויף אַ מער עזאָטערישן אופֿן; כּדי אָפּצוּווישן די אייגענע גײַסטיקע פֿלעקן, דאַרף דער מענטש דערגרייכן אַ מדרגה פֿון דבֿקות און דערזען, אַז ער איז, אין דער אמתן, תּמיד פֿאַראייניקט מיטן באַשעפֿער; אַז דער באַשעפֿער לעבט אין אונדזער מוח און האַרץ, אַז ער איז דאָס טיפֿע אינערלעכע עצם פֿון דער מענטשלעכער נשמה און פֿון דער גאָרער וועלט, און אַז אַלע באַריערן צווישן אונדז און דעם רבונו־של־עולם זענען בלויז אַן אילוזיע.

יום־כּיפּור דערפֿילט מען די עצמדיקע אייניקייט פֿונעם מענטש און ג־ט באַזונדערס שטאַרק. פֿון איין זײַט, קומען יום־כּיפּור אַלע מינים ייִדן אין שיל אַרײַן, אַפֿילו די סאַמע אַסימילירטע, ווײַל דער הייליקער טאָג דערוועקט אין זיי זייער אייגענעם "פֿינקל פֿון ג־טלעכקייט". פֿון דער צווייטער זײַט, קומט דער דאָזיקער כּוח פֿון די מענטשן אַליין, לויט דעם תּלמודישן פּרינציפּ "ברובֿ העם הדרת מלך" — דער מלך (ג־ט) אַנטפּלעקט זיך אין אַ גרויסן עולם. צוליב דעם, וואָס אַלע ייִדן פֿאַרזאַמלען זיך אין שיל יום־כּיפּור, שאַפֿן זיי אַליין אַן אַטמאָספֿער, וואָס איז מסוגל פֿאַר ג־טלעכער אַנטפּלעקונג.

מיט אַנדערע ווערטער, קאָן מען זאָגן, אַז די ייִדן דערוועקן אין זיך דעם אייבערשטן און דער אייבערשטער דערוועקט, מיטאַמאָל, די ייִדן. פֿון אַ העכערער פּערספּעקטיוו, ג־ט איז אַלץ און אַלץ איז ג־ט; דער באַגריף "ג־ט", אַזוי ווי אַלע אַנדערע באַגריפֿן, איז אָבער בלויז אונדזער אייגענע השׂגה פֿונעם אין־סופֿיקן שורש פֿונעם וועזן, וועלכער איז בעצם העכער פֿון אַלע נעמען און קאָנצעפּציעס — אַפֿילו פֿונעם וואָרט "ג־ט".

דער טאָג נאָך יום־כּיפּור הייסט בײַם פֿאָלק "צו ג־טס" נאָמען, ווײַל מיר הייבן אָן ווידער צו דערמאָנען דעם אייבערשטנס נאָמען אין דער ברכה "הא־ל הקדוש" אין שמונה־עשׂרה. על־פּי־חסידות איז עס פֿאַרבונדן מיט דעם, וואָס נאָך דער דערהויבענער יום־כּיפּורדיקער עבֿודה קומען מיר צוריק אַראָפּ, "אָנגעלאָדן" מיטן ג־טלעכן ליכט פֿאַרן גאַנצן קומענדיקן יאָר. דערפֿאַר שטייט אינעם פּסוק, אַז די ייִדן ווערן אויסגערייניקט יום־כּיפּור "לפֿני ה׳" — פֿאַר ג־ט; דורך דער עבֿודה פֿון תּפֿילה און תּשובֿה, דערגרייכט מען די מדרגה "פֿאַרן שם־השם" — העכער פֿון אַלע ווערטער און שמות. נאָך יום־כּיפּור קערן מיר זיך אום צו אַ מער געוויינטלעכער מדרגה, "נאָך שם־השם", אויף וועלכער דער אייבערשטער אַנטפּלעקט זיך לגבי אונדז אויף אַ מער באַנעמלעכן אופֿן, מיט אַ קאָנקרעטן נאָמען.

נאָך יום־כּיפּור בלײַבט אָבער אין דער ייִדישער נשמה אַ רושם פֿונעם יום־כּיפּורדיקן דבֿקות, וואָס די מקובלים רופֿן אָן "אור מקיף". מיר פֿילן נאָך אַלץ, אַז ג־טלעכקייט איז ממש דאָ, אין אונדז און אַרום אונדז, אָבער זעען עס פֿון אַ געוויסער דיסטאַנץ פֿונעם ג־טלעכן ליכט — נישט אַזוי אינטענסיוו־דבֿקותדיק, ווי יום־כּיפּור. פֿונדעסטוועגן, קאָן דאָס דאָזיקע "געפֿיל אויף אַ דיסטאַנץ" אונדז ברענגען צו אַן אַנדער מדרגה פֿון דבֿקות.

די ימים־נוראָים ווערן אַסאָציִיִרט מיטן ערשטן אות פֿונעם שם־השם — "יוד". דאָס איז אַן אות, וואָס זעט אויס ווי אַ פּשוט פּינטעלע, וואָס סימבאָליזירט די עצמדיקע אייניקייט פֿונעם מענטש און זײַן ג־טלעכן שורש. דער הײַנטיקער יום־טובֿ, חג־הסוכּות, איז אָבער אַסאָציִיִרט מיטן צווייטן אות פֿונעם הייליקן נאָמען — "הא" — וואָס זעט אויס ווי אַ פּינטעלע, אַרומגערינגלט מיט אַ וואַנט און אַ דאַך.

די סוכּה און איר סכך זענען אַ טייל פֿון אַ הייליקער מיצווה. ווען מיר זיצן אין דער סוכּה און קוקן זיך אַרום, זעען מיר אַן אַנטפּלעקונג פֿונעם ג־טלעכן ליכט — אָבער נישט אין זיך, ווי בעת דער יום־כּיפּורדיקער עבֿודה, נאָר אויף אַ קורצער דיסטאַנץ אַרום זיך. די גאַנצע סטרוקטור פֿון דער סוכּה דערמאָנט אינעם אות "ה" און דערפֿאַר קאָן זי באַטראַכט ווערן ווי אַ פֿאַרקערפּערטער אות פֿונעם אייבערשטנס נאָמען.

דער אות "הא" אַנטהאַלט איז זיך אַ פּינטעלע, וואָס זעט אויס ווי אַן אות "יוד". אויב מיר קוקן אויפֿן "הא" ווי אַ סימבאָל פֿון דער סוכּה, באַקומט זיך, אַז דער דאָזיקער "אינערלעכער יוד" רעפּרעזענטירט אונדז — די, וואָס זיצן צווישן די ווענט און אַ דאַך פֿון אַ ג־טלעכער מיצווה.

די סוכּה פֿאַרוואַנדלט אַלע אונדזערע טאָג־טעגלעכע זאַכן — עסן, שלאָפֿן און אַפֿילו סתּם זיצן — אין אַ הייליקער מיצווה. נישט געקוקט אויף דער דיסטאַנץ צווישן אונדז און די ווענט, ווערט אין יעדן פּרט פֿון אונדזער לעבן אַנטפּלעקט דאָס זעלבע דבֿקות, ווי אין יום־כּיפּור, אָבער אויף אַן אַנדער אופֿן.

מע קאָן זאָגן, אַז דער הײַנטיקער יום־טובֿ אַנטפּלעקט אונדזער ג־טלעכן שורש אַפֿילו שטרענגער, ווי יום־כּיפּור, ווען מיר פֿאַסטן, דאַוונען אַ גאַנצן טאָג און מײַדן אויס אַנדערע גשמיותדיקע פֿאַרגעניגנס, וועלכע קאָנען אונדז אָפּווענדן פֿון דער דבֿקות־קאָנצענטראַציע. בעתן זיצן אין דער סוכּה, ווערן אַפֿילו די גשמיותדיקע פֿאַרגעניגנס פֿאַרהייליקט. למשל, ווען מיר עסן אַ לעפֿל זופּ בעת דער סוכּותדיקער סעודה, ווערט יעדער ריר פֿון אונדזער האַנט און אַפֿילו דאָס אײַנשלינגען דעם שפּײַז אַ דבֿר־מיצווה — אַ ג־טלעכע אַנטפּלעקונג.

דער עפֿעקט איז נאָך שטאַרקער צוליב דער נאָענטקייט צו דער נאַטור. די סוכּה מוז שטיין דווקא אונטערן אָפֿענעם הימל און צוגעדעקט ווערן מיט נאַטירלעכע געוויקס־מאַטעריאַלן. דאָס געפֿיל פֿון פֿאַרבינדונג מיט דער נאַטור איז אויך אַ מין דבֿקות, אויב מע פֿאַרשטייט, אַז דער אַחדות־כּוח, וואָס שטעקט אין אַלע זאַכן אין דער וועלט, איז בעצם ג־טלעך. ווען מיר לעבן אין האַרמאָניע מיט אונדזער אינערלעכער וועלט, מיט אַנדערע מענטשן און מיט דעם אוניווערס, אַנטפּלעקן מיר דערמיט דעם ג־טלעכן ייִחוד פֿון אַלץ.

פֿאַרוואָס הייסט דער הײַנטיקער יום־טובֿ "חג־הסוכּות", אין מערצאָל, און נישט "חג־הסוכּה"? הגם ס׳איז פֿאַראַן אַ תּלמודישע מסכּתּא, וואָס הייסט "פּסחים", גייט דאָרטן אַ רייד וועגן "חג־הפּסח" — אין איינצאָל. מע קאָן זאָגן, אַז אין פֿאַרגלײַך מיט פּסח, וואָס סימבאָליזירט פֿרײַהייט, וואָס איז גובֿר אַלע באַריערן, אַפֿילו אַ גאַנצן ים, איז דער איצטיקער יום־טובֿ פֿאַרבונדן מיטן ענין פֿון בהדרגהדיקער השׂגה. אויב עמעצער זאָגט, אַז ער האָט אַנטדעקט אַן אַנדער מדרגה פֿון פֿרײַהייט, מיינט עס, אַז בעת דער פֿריִערדיקער מדרגה איז ער נישט געווען, באמת, באַפֿרײַט. די דערפֿאַרונג פֿון עכטער פֿרײַהייט און דער פּראָצעס פֿון באַפֿרײַונג טיילט זיך נישט אויף באַזונדערע מדרגות.

וואָס שײַך אונדזערע גײַסטיקע השׂגות, זענען אָבער פֿאַראַן פֿאַרשיידענע שטאַפּלען. די גאַנצע וועלט קאָן פֿאַרגליכן ווערן צו אַ גרויסער סוכּה; אין אונדזערע אינערלעכע נשמה־פּראָצעסן זענען דאָ פֿאַרשיידענע קאָנצעפּטועלע גרענעצן, דורך וועלכע דער אייבערשטער אַנטפּלעקט זיך צו אונדז; הינטער אַלע גרענעצן און קאָנצעפּציעס באַהאַלטן זיך אָבער נײַע "סוכּות", נײַע האָריזאָנטן פֿון השׂגות, וועלכע ברענגען אונדז, צו ביסלעך, צום ענדלאָזיקן ליכט פֿון אין־סוף.