אין דער פֿאָריקער פּרשה האָבן מיר באַטראַכט דעם לייטמאָטיוו פֿונעם גאַנצן חומש "דבֿרים". אין פֿאַרגלײַך מיט די ערשטע פֿיר חומשים, האָט משה רבינו אַליין אָנגעהויבן דעם דאָזיקן חלק פֿון דער תּורה, ווי עס ווערט דערקלערט אינעם ספֿר־הזוהר און ספֿרי־חסידות. דער אייבערשטער האָט אָבער באַשטעטיקט, אַז אַלע משהס ווערטער זענען ריכטיק, ווי ער וואָלט זיי באַקומען בנבֿואה. דערפֿאַר איז חומש "דבֿרים" געוואָרן אַן אינטערגראַלער טייל פֿונעם ג־טלעכן חומש.
דער רמב״ם האַלט, אַז אַלע טיילן פֿון דער תּורה האָט משה באַקומען, אות נאָך אות, גראָד פֿונעם אייבערשטן. אַפֿילו צו טראַכטן אַנדערש איז, לויט זײַן דעה, אַן אַפּיקורסישער געדאַנק. דאָס מיינט אָבער נישט, אַז די דערמאָנטע דעה אינעם זוהר איז אין סתּירה מיט רמב״מען. על־פּי־חסידות, האָט משה רבינו משׂיג געווען, אַז ס׳איז נישטאָ בכלל אַזאַ זאַך, ווי "אייגענע ווערטער". ער האָט קלאָר פֿאַרשטאַנען, אַז דאָס ג־טלעכע עצם איז איבעראַל — אין יעדער זאַך, אין יעדעס וואָרט און יעדער מחשבֿה פֿון אַ מענטש.
אין פּרינציפּ, שטאַמען אַלע ווערטער און זאַכן אין דער וועלט פֿונעם זעלבן ג־טלעכן שורש. אַ גרויסער צדיק קאָן אײַנזען אַ טיפֿן אינערלעכן באַדײַט אַפֿילו אין דעם צוויטשערן פֿון אַ פֿויגל, אין דער ציטערניש פֿון בלעטער אויף אַ בוים אָדער אין נאַרישע ווערטער פֿון אַ שוטה. אויב אַזוי, וווּ שטעקט דער חילוק צווישן נבֿואה און געוויינטלעכע מענטשלעכע ווערטער?
ווען מע הערט זיך צו צו דער ראַדיאָ און מע הערט אַן אומזיניקן רויש, איז עס נישט אַ צופֿעליקער קלאַנג, נאָר אַ רעזולטאַט פֿון באַשטימטע און באַדײַטפֿולע פֿיזישע פּראָצעסן. עס קאָן זײַן, אַז מיט דער הילף פֿון אַ בעסער־אײַנגעשטעלטן און אַ מער סענסיטיוון מכשיר קאָן מען אַרויסבאַקומען פֿונעם דאָזיקן רויש אַ וויכטיקע אינפֿאָרמאַציע. פֿאַר אַ מענטשלעכן צוהערער האָט עס אָבער נישט קיין זין. דער דאָזיקער מוסטער ווײַזט, אַז דער זעלבער קוואַל פֿון ידיעות קאָן זײַן אומזיניק אין איין סיטואַציע, און באַדײַטפֿול אין אַ צווייטער. אויף אַן ענלעכן אופֿן, קאָן אַ מער מגושמדיקער מענטש אויפֿנעמען עפּעס ווי מענטשלעכע ווערטער; פֿאַר אַ גײַסטיק־דערהויבענעם מיסטיקער, וועלכער האָט אַנטוויקלט אין זיך אַ באַזונדערע סענסיטיווקייט צו רוחניות, קאָנען די זעלבע ווערטער דינען ווי אַ קוואַל פֿון טיפֿער חכמה. ווי עס שטייט אין גמרא, קאָן מען אָפּטײַטשן אַ פּסוק פֿון אַ קליין חדר־ייִנגל ווי אַ שטיקל נבֿואה — אויב מע ווייסט, ווי אַזוי.
משה רבינו האָט דערגרייכט גאָר אַ הויכע מדרגה פֿון גײַסטיקער סענסיטיווקייט. אויף אַזאַ מדרגה, ווערט דער גאַנצער חילוק צווישן זײַנע אייגענע ווערטער און נבֿואה בטל — אַזוי ווי אינעם דערמאָנטן בײַשפּיל, איז נישטאָ קיין חילוק צווישן די ווערטער וואָס קומען אַרויס פֿון אַ ראַדיאָ־סטאַנציע און ווערן געהערט אויף אַ גוט־אָנגעשטעלטער ראַדיאָ.
ס׳איז מערקווירדיק, אַז דער נאָמען פֿונעם חומש "דבֿרים", איז אַ צווייטזיניקער, און מיינט ווערטער אָדער זאַכן. די שפּראַך געהערט צום מענטשלעכן שׂכל און די זאַכן — צו דער וועלט פֿון די אַרומיקע אָביעקטן. אויף לשון־קודש, אָבער, ווערן ביידע ספֿערעס פֿונעם וועזן אָנגערופֿן מיטן זעלבן וואָרט — "דבֿרים". געוויסע פֿילאָסאָפֿן, בראָש מיט דעקאַרט, האָבן שטרענג צעטיילט דאָס וועזן אויף דעם "אינערלעכן" אַספּעקט פֿונעם שׂכל און די דרויסנדיקע זאַכן. אין דער אמתן, איז דער דאָזיקער חילוק אַן אילוזיע; מע קאָן זאָגן, אַז די נבֿואה קומט פֿון אַ צווישן־מדרגה, וווּ די גרענעץ צווישן דעם סוביעקט און אָביעקט ווערט בטל.
אין דער פֿאָריקער פּרשה האָבן מיר אָנגעהויבן לייענען, ווי משה רבינו האָט געטאַדלט די ייִדן פֿאַר זייערע עבֿירות און גערופֿן זיי אָפּצוהיטן די מיצוות. די הײַנטיקע פּרשה הייבט זיך אָן מיט דעם, ווי משה רבינו האָט געבעטן דעם רבונו־של־עולם צו האָבן די זכיה אַריבערצוגיין דעם ירדן און אַרײַנצוקומען קיין ארץ־ישׂראל. צוליב די עבֿירות פֿון די ייִדן, האָט ער אָבער געמוזט שטאַרבן אינעם מידבר.
דער נאָמען פֿון דער פּרשה, "ואתחנן", איז אַן אומגעוויינטלעכער רעפֿלעקטיווער ווערב, וואָס קאָן איבערגעזעצט ווערן ווי "און עס האָט זיך מיר געדאַוונט". אַזוי באַשרײַבט משה רבינו די אינערלעכע דערפֿאַרונג בעת זײַן בעטן דעם אייבערשטן אים אַרײַנצולאָזן קיין ארץ־ישׂראל. דער ראָפּשיצער רבי, איינער פֿון די טיפֿסטע חסידיש־מיסטישע דענקער, דערקלערט דעם עזאָטערישן באַדײַט פֿונעם דאָזיקן וואָרט אויף אַן אופֿן, וואָס שטימט מיט אונדזער דערקלערונג, לויט וועלכן דער חומש "דבֿרים" פֿאָקוסירט זיך אויף דער טעמע פֿון אַחדות צווישן מענטש און ג־ט.
משה רבינוס בקשה איז נישט אויסגעפֿילט געוואָרן מצד דער באַגרענעצטער גשמיותדיקער פּערספּעקטיוו. אָבער, לויט דעם ראָפּשיצער רבין, איז משה געוואָרן דער קאָלעקטיווער ג־טלעכער גײַסט פֿונעם גאַנצן ייִדישן פֿאָלק, און איז יאָ אַרײַנגעקומען קיין ארץ־ישׂראל, צוזאַמען מיט אַלע ייִדן, מצד דער אינערלעכער פּערספּעקטיוו. נאָכמער, ווי עס שטייט אין קבלה־ספֿרים, וועט משה אויך ווערן משיח, ווי דער דערוועקונג־כּוח, וואָס וועט ברענגען די ייִדן צו גאולה.
ווי באַלד דער ראָפּשיצער רבי רעדט וועגן עזאָטערישע אינערלעכע ענינים, קאָן מען אָפּטײַטשן זײַנע ווערטער לאַוו־דווקא אין שײַכות צו ארץ־ישׂראל אינעם גשמיותדיקן זין, און לאַוו־דווקא וועגן ייִדן ווי אַ פֿאָלק. ווי עס ווערט דערקלערט אין אַנדערע קבלה־ספֿרים, איז "כּנסת־ישׂראל" אַ גײַסטיקער באַגריף, וואָס פֿאַראייניקט אַלע גײַסטיק־אויפֿגעוועקטע נשמות אין דער וועלט. ווי עס האָט באַטאָנט רבי נחמן בראַצלעווער, זענען צווישן אַלע פֿעלקער — אַפֿילו די, וואָס דינען עבֿודה־זרה פֿון דער אויסערלעכער פּערספּעקטיוו — פֿאַראַן אַזעלכע מענטשן, וואָס אין זייערע נשמות ברענט די הייליקע "קדושת־ישׂראל". מע קאָן זאָגן, אַז משה רבינו, ווי דער גײַסט פֿון דער תּורה, פֿירט די מענטשהייט צום אומזעעוודיקן גאולה־לאַנד, וווּ דער באַריער צווישן גשמיות און רוחניות ווערט בטל, און עס קומען פֿאָר געשעענישן מחוץ די געוויינטלעכע באַגרענעצונגען פֿון צײַט און רוים.
דער ראָפּשיצער רבי דערקלערט ווײַטער, אַז ווען משה רבינו האָט געדאַוונט, האָט די הייליקע שכינה אַליין געבעטן דעם אייבערשטן, דורך זײַן מויל, אים אַרײַנצולאָזן קיין ארץ־ישׂראל. משה איז געוואָרן אינגאַנצן פֿאַראייניקט מיט ג־טלעכקייט — דערפֿאַר האָט די פֿראַזע "משה רבינו" די זעלבע גימטריא ווי "ה׳ אלוקי ישׂראל". די שכינה איז אַליין ג־טלעכקייט, די ג־טלעכע אָנוועזנהייט אין דער וועלט — דעריבער איז משהס תּפֿילה געווען גופֿא אַן ענטפֿער אויף זײַן בקשה.
פֿון דער אויסערלעכער פּערספּעקטיוו, האָט משה געמוזט שטאַרבן בײַ דער שוועל פֿון ארץ־ישׂראל, כּדי מכפּר צו זײַן די עבֿירות פֿון ייִדן; פֿונעם עזאָטערישן קוקווינקל, לעבט ער אָבער אייביק. מע קאָן אַזוי דערקלערן דעם דערמאָנטן חילוק צווישן דעם רמב״ם און דעם זוהר; הגם די גאַנצע תּורה איז געקומען בנבֿואה פֿונעם אייבערשטן, שטעקן אין איר אויך משה רבינוס "אייגענע" ווערטער — ווײַל דער גײַסט פֿון יעדן גרויסן צדיק איז גובֿר די גרענעצן פֿון צײַט און בלײַבט אייביק לעבעדיק אין דער אינערלעכער וועלט פֿון תּורה־גײַסט.