נײַער נומער "מעלבורנער בלעטער"

לכּבֿוד 100 יאָר "קדימה" אין אויסטראַליע איז אַרויס אַ נײַער צוויי־שפּראַכיקער נומער "מעלבורנער בלעטער/Melbourne Chronicle". דער רעדאַקטאָר פֿונעם ייִדישן טייל איז משה אײַזענבוד. דאָס איז דער נומער 72 פֿונעם זשורנאַל — די איינציקע אויסגאַבע אויף ייִדיש אויף דעם אויסטראַליער קאָנטינענט. זי ווערט אַרויסגעגעבן דורך דער "קדימה" אין מעלבורן.
אין זײַן אַרײַנפֿיר־וואָרט שרײַבט דער רעדאַקטאָר וועגן דער געשיכטע פֿון דער "קדימה"־אָרגאַניזאַציע, וואָס איז געוואָרן "מיט דער צײַט דער צענטראַלער פּונקט פֿון קולטור־טעטיקייטן" אין לאַנד. אין 1937 איז דערשינען דאָס ערשטע בוך אויף ייִדיש, אַרויסגעגעבן פֿון "קדימה" — "דער אויסטראַליש ייִדישער אַלמאַנאַך". אַ ייִדישער טעאַטער און ייִדישע שולן האָבן זיך אַנטוויקלט אַ דאַנק דער גרופּע.
צווישן די מאַטעריאַלן אויף ייִדיש געפֿינט זיך די עסיי, "די חורבן־לידער פֿון יאָסל בירשטיין" פֿון ענדרו פֿײַערשטיין; אַן אַרבעט וואָס איז געשריבן געוואָרן צום 1טן פֿאָרש־סעמינאַר אויף ייִדיש בײַם "מאָנאַש"־אוניווערסיטעט אין מעלבורן. עטלעכע לידער פֿונעם פֿאַרשטאָרבענעם אויסטראַליער כּלל־טוער און שרײַבער, אַבֿרהם ציקערט, ווערן אויך געדרוקט.
אינעם ענגלישן טייל פֿונעם זשורנאַל שרײַבט דער רעדאַקטאָר אַרנאָלד זייבל אַ קורצע געשיכטע פֿון "קדימה" און פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור אין אויסטראַליע בכלל, און דעם נײַעם נומער בפֿרט. איין אָפּטייל אויף ענגליש נעמט אַרײַן אַרטיקלען וועגן די אויסטראַליער ייִדישע שרײַבער הערש בערגנער, יעקבֿ ראָזענבערג, יאָסל בירשטיין, אַבֿרהם ציקערט און פּנחס גאָלדהאַר.
אַן אַנדער אָפּטייל אויף ענגליש גיט זיך אָפּ מיט פּערזענלעכע גײַסטיקע נסיעות מכּוח ייִדיש. הינדע בורסטין שרײַבט וועגן אירע פּראָבלעמען ווי אַ ייִדישע איבערזעצערין, און חיהלע ביר — וועגן אירע איבערלעבונגען אין איר אַרבעט "פֿון מעלבורן ביז אָקספֿאָרד".
אַנדערע אַרטיקלען גיבן אָפּ כּבֿוד די בויער פֿון דער אויסטראַליער ייִדישער קולטור. דאַניעלע כאַראַק דערציילט וועגן איר טאַטן, נחמן גריפֿענבערג, און דוד בורסטין, וועגן זײַן טאַטן סענדער בורסטין. אַרנאָלד זייבל שרײַבט וועגן באָנאָ ווינער, און שׂרה זילבערמאַן וועגן דעם כּלל־טוער יעקבֿ וואַקס.
דער נומער "מעלבורנער בלעטער: ליטעראַריש־געזעלשאַפֿטלעכע אויסגאַבע" איז שיין אילוסטרירט מיט זעלטענע פֿאָטאָגראַפֿיעס; די מאָלערײַען פֿון יאָסל בערגנער באַצירן דעם גאַנצן נומער.
דער אַדרעס צו באַקומען אינפֿאָרמאַציע איז:

Kadimah 7 Selwyn Street, 

Elsternwick,
Victoria 3185,

Australia

פּאַריז: "יונעסקאָ"־סימפּאָזיום אין נאָוועמבער

אַ פּאַריזער סימפּאָזיום אויף דער טעמע "די דויערדיקייט פֿון ייִדיש" האָט אָרגאַניזירט דער "בני־ברית"־דעלעגאַט צו "יונעסקאָ" מיט דער באַטייליקונג פֿונעם "פּאַריזער ייִדיש־צענטער/מעדעם־ביבליאָטעק". דער סימפּאָזיום האָט באַדאַרפֿט פֿאָרקומען פֿאַר אַ יאָרן, אָבער מע האָט אים אָפּגעלייגט. ער וועט פֿאָרקומען דעם 12טן און 13טן נאָוועמבער 2012 און ווערט פֿאַררעכנט ווי אַן אָפֿיציעלע אונטערנעמונג פֿון דער "יו־ען"־אָרגאַניזאַציע — "יונעסקאָ".
אויף דער עפֿענונג פֿונעם סימפּאָזיום וועט אויפֿטרעטן דער זינגער מענדי כּהנא פֿון "יונג ייִדיש" אין ישׂראל, מיטן פֿידלער און זינגער עריק סלאַביאַק פֿון פּאַריז. במשך פֿון די צוויי טעג וועלן פֿאָרקומען זעקס סעסיעס מיט רעדנער פֿון עטלעכע לענדער. בײַ דער ערשטער סעסיע, וועט די דירעקטאָרין פֿון "יונעסקאָ", אירינאַ באָקאָוואַ, באַגריסן דעם סימפּאָזיום, און יצחק ניבאָרסקי, פּראָפֿעסאָר און וויצע־פּרעזידענט פֿונעם "פּאַריזער ייִדיש־צענטער" וועט געבן אַן אַרײַנפֿיר. פּראָפֿ׳ רחל ערטעל וועט אָפּהאַלטן אַ רעפֿעראַט וועגן דער ייִדישער קולטור.
צווישן די אָנטיילנעמער פֿון די פֿאַראייניקטע שטאַטן וועלן קומען: יאַנקל־פּרץ בלום פֿון "יוגנטרוף", דער זינגער מיישקע אַלפּערט, פּראָפֿ׳ בנימין מאָס, פּראָפֿ׳ דובֿ־בער קערלער און די דירעקטאָרין פֿון דער "פֿאָלקסבינע", ברײַנע וואַסערמאַן. דער "פֿאָרווערטס"־זשורנאַליסט יואל מאַטוועיעוו וועט רעדן וועגן דער ייִדישער לעקסיקאָגראַפֿיע אויף דער אינטערנעץ. פֿון אויסטראַליע קומט די שרײַבערין הינדע בורסטין, און פֿון ישׂראל — דער זשורנאַליסט בני מער, רעדאַקטאָר פֿונעם זשורנאַל "דווקא". פֿון ענגלאַנד האָט מען פֿאַרבעטן די פּראָפֿעסאָרקע חיהלע ביר; פֿון פּוילן, די פֿאָרשערין קאַראָלינאַ שימאַניאַק, און פֿון דײַטשלאַנד — פּראָפֿ׳ שמעון נויבערג. פֿון פּאַריז וועלן זיך באַטייליקן: מישעל טאַובער, שרון בר־כּוכבא, בערל ווײַסברויט, בתיה באַום, און זשיל ראָזיע.
צו קומען אויפֿן סימפּאָזיום דאַרף מען באַצאָלן 20 אייראָס און מע דאַרף זיך פֿאַרשרײַבן ביזן 5טן נאָוועמבער 2012. צו באַקומען נאָך אינפֿאָרמאַציע, שרײַבט צו:
permanenceyiddish@orange.fr

פּראָפֿ׳ אורציון ברתנא (רעכטס) מיט דניאל גלאַי

פּאָעזיע פֿון ברתנא און גלאַי אויפֿן טשערנאָוויצער פֿעסטיוואַל 2012

צום דריטן מאָל איז פֿאָרגעקומען דער אינטערנאַציאָנאַלער פּאָעזיע־פֿעסטיוואַל אין טשערנאָוויץ Meridian Czernowitz 2012 און בײַ דער געלעגנהייט זענען פֿון ישׂראל פֿאַרבעטן געוואָרן פּראָפֿ’ אורציון ברתנא, פּאָעט און באַקאַנטער פֿאָרשער פֿון דער העברעיִשער ליטעראַטור, און דניאל גלאַי, פּאָעט און פֿאָרזיצער פֿונעם פֿאַראיין פֿון ייִדישע שרײַבער און זשורנאַליסטן אין ישׂראל. ביידע זענען אַרויסגעטראָטן אויף די זעלבע סעסיעס: ברתנא, פֿאָרשטעלנדיק זײַנע אייגענע שאַפֿונגען און אַן ערשט דערשינענע אַנטאָלאָגיע אויף אוקראַיִניש מיט לידער פֿון העברעיִשע פּאָעטן, און דניאל גלאַי, וואָס האָט געלייענט פֿון זײַנע לידער אויף ייִדיש. ברתנא און גלאַי זענען אויך אַרויסגעטראָטן אויף דער פֿײַערלעכער דערעפֿענונג־סעסיע וואָס איז פֿאָרגעקומען אין דעם נאַציאָנאַלן טשערנאָוויצער אוניווערסיטעט א״נ פֿון יורי פֿעלדקאָוויטש, געפֿירט פֿון אירינאַ וויקירטשוק. מ’האָט פֿאָרגעלייענט זייערע לידער אויף העברעיִש און ייִדיש, און מאַרק ביעלאָרוסעץ און פּעטראָ ריכלאָ — אין אוקראַיִנישער איבערזעצונג. די־אָ לידער, צוזאַמען מיט אַנדערע פֿון די באַטייליקטע אינעם פֿעסטיוואַל, זענען אַרײַן אין אַ ספּעציעלן אַלמאַנאַך צוגעגרייט פֿאַר דער געלעגנהייט. די געסט פֿון ישׂראל האָבן אויך אָנטייל גענומען אין אַ פּאָעזיע־באַגעגעניש, פֿאָרגעקומען אין קאַמענעץ־פּאָדאָלסק.
זייער רירנדיק איז געווען דער אָרגאַניזירטער באַזוך אויפֿן היגן בית־עולם מיט דער באַטייליקונג פֿון אַלע אָנטיילנעמערס אין פֿעסטיוואַל. מ’האָט זיך ספּעציעל אָפּגעשטעלט בײַ דער מצבֿה פֿון אליעזר שטיינבאַרג וווּ דער ליטעראַטור־פּראָפֿעסאָר פּעטראָ ריכלאָ האָט פֿאָרגעלייענט שטיינבאַרגס צוויי משלים אין דײַטשער איבערזעצונג.
אין פֿאַרלויף פֿון פֿעסטיוואַל האָט מען אויך אָפּגעגעבן אַ ספּעציעלן כּבֿוד צו יוסף שמידטן, דעם באַרימטן טשערנאָוויצער ייִדישן טענאָר וואָס האָט זיך קונה־שם געווען אין אייראָפּע פֿאַרן חורבן. זײַן לעבן און שאַפֿונג האָט פֿאָרגעשטעלט לעאָניד פֿליידערמאַן פֿון מאָסקווע. אַ ריזיקע הצלחה האָט אויך געהאַט דער “ייִדישער אָרקעסטער" אָנגעפֿירט פֿון לעוו פֿעלדמאַן צו וועלכן ס’האָט זיך דאָס מאָל אָנגעשלאָסן דער טרומייטער אַבֿרהם אַגאַשקין, אַ געוועזענער טשערנאָוויצער, וואָס האָט זיך שוין לאַנגע יאָרן באַזעצט אין ישׂראל.
נעבן פֿאָרשטייערס פֿון פֿאַרשיידענע פֿאַרלאַגן איז אויך געווען פֿאַרטראָטן דער ה. לייוויק־פֿאַרלאַג פֿון תּל־אָבֿיבֿ. דאָס פּובליקום האָט זיך אַזוי אַרום געקאָנט באַקענען מיט די ביכער וועלכע דערשײַנען אין פֿאַרלאַג און אַז די יצירה, וועלכע האָט טיפֿע וואָרצלען אין טשערנאָוויץ, האָט איר המשך הײַנט־צו־טאָג אין ישׂראל און אין פֿאַרשיידענע לענדער. ווי געזאָגט, איז דער פֿעסטיוואַל אַ יערלעכער און ס’איז צו דערוואַרטן אַז אויך אין דער צוקונפֿט וועלן ייִדישע פּאָעטן פֿון פֿאַרשיידענע קאַנטן אין אים זײַן פֿאַרטראָטן.
דניאל גלאַי, ישׂראל