אין דער הײַנטיקער פּרשה האָט דער אייבערשטער דערקלערט משה רבינו, ווי אַזוי צוצוגרייטן דאָס ספּעציעלע אַש, "אפֿר פּרה אדומה", וואָס רייניקט אָפּ פֿון "טומאת-מת" — די גײַסטיקע אומרייניקייט פֿון אָנרירן אַ טויטן.
אין פֿאַרגלײַך מיט די אַנדערע מינים טומאה, וואָס פֿאָדערן בלויז אָפּוואַרטן אַ געוויסן טערמין און זיך טובֿלען אין מיקווה, קען מען באַפֿרײַט ווערן פֿון טומאת-מת, אין צוגאָב צום טובֿלען זיך,
בלויז דורכן אַש פֿון אַ רויטער טעליצע, וואָס דער כּהן-גדול אָדער זײַן פֿאַרטרעטער, "סגן-כּהן-גדול", האָט געדאַרפֿט שעכטן און פֿאַרברענען מחוץ דעם הר-הבית (אָדער מחוץ דעם ייִדישן לאַגער, ווי עס איז געווען אינעם מידבר), צוזאַמען מיט געוויסע אַנדערע מאַטעריאַלן; דאָס אַש, אויסגעמישט מיט ריין וואַסער, איז געווען מסוגל אויסצורייניקן פֿון טומאת-מת. גאָר זעלטענע טעליצעס האָבן געטויגט פֿאַר דער דאָזיקער מיצווה; ס׳רובֿ געוויינטלעכע רויטע קי זענען נישט גענוג ריין-רויט.
דער גאַנצער פּראָצעס פֿון צוגרייטן און אויסנוצן דעם "אפֿר פּרה אדומה" קלינגט אויסערגעוויינטלעך פּאַראַדאָקסיש. אַזוי, למשל, זענען די כּהנים, וועלכע האָבן באַשפּריצט די אומריינע נאָכן קאָנטאַקט מיטן טויטן, בשעת-מעשׂה אַליין געוואָרן אומריין. ווי עס האָבן זיך אויסגעדריקט חז״ל, פֿלעגט דאָס "מי־חטאת", דאָס וואַסער מיטן אַש פֿון דער רויטער טעליצע, "מטהר זײַן די טמאים און מטמא זײַן די טהורים". רש״י האָט באַטאָנט אין זײַן קאָמענטאַר, אַז דאָס וואָרט "חוקת", מיט וועלכן עס ווערט באַצייכנט די דאָזיקע מיצווה, מיינט אַן איבערשׂכלדיק געזעץ, וואָס מע קען נישט פֿאַרשטיין מיטן לאָגישן שׂכל.
די מיצוות ווערן אָפֿט אײַנגעטיילט אין דרײַ קאַטעגאָריעס: "משפּטים" — ראַציאָנעלע אָנזאָגן, אַזעלכע ווי דער פֿאַרבאָט צו הרגענען און גנבֿענען; "עדות" — דערמאָנונגען אין געוויסע היסטאָרישע דערשײַנונגען, ווי, למשל, פּסח און שבֿועות; און "חוקים", וואָס "לייגן זיך נישט" אויפֿן געוויינטלעכן מענטשלעכן שׂכל. די מיצווה פֿון "פּרה אדומה" שטעלט מיט זיך פֿאָר דווקא אַ בײַשפּיל פֿון זייער אַן איבערשׂכלדיקן "חוק".
די תּורת-החסידות דערקלערט אָבער, אַז די גרענעצן צווישן די דאָזיקע דרײַ קאַטעגאָריעס פֿון מיצוות זענען רעלאַטיוו און ווערן אָפֿט צעשווענקט. ס׳איז אָפֿט אוממעגלעך אײַנצוטיילן דאָס לעבן אויף "שׂכלדיקע" און "נישט-שׂכלדיקע" עלעמענטן, און אַרײַנפּאַסן אַלץ אין דײַטלעכע כּללים. כּדי צו דערגרייכן אַ שלימות אין עבֿודת-השם, מוז מען קאָמבינירן סײַ דעם ראַציאָנעלן שׂכל, סײַ די אינטויִציע, סײַ די פּשוטע אמונה, תּמיד שטרעבנדיק צו שאַפֿן דעם בעסטן סינטעז פֿון אַלע מדרגות.פֿונדעסטוועגן, בלײַבט די מיצווה פֿון "פּרה אדומה" בפֿירוש "אומשׂכלדיק". הגם אין די קבלה-ספֿרים ווערן טאַקע געבראַכט פֿאַרשיידענע "טעמים" פֿון דער דאָזיקער מיצווה, ווערן זיי אויך אויסגעדריקט אין די טערמינען פֿון פֿאַרשיידענע מינים "גײַסטיק ליכט" און אַנדערע ענינים, וואָס האָבן מער צו טאָן מיטן דירעקטן אויפֿנאַם פֿון רוחניות, ווי מיט דער געוויינטלעכער לאָגיק. פֿאַרוואָס זשע ווערט אָט-די מיצווה דווקא פֿאַרבונדן מיטן מענטשלעכן טויט?
דער מענטש באַשטייט, לכאורה, פֿון קעגנזעצלעכע כּוחות: דער שטאַרבלעכער גוף, פֿול מיט נאַרישע אינסטינקן און שוואַכקייטן, און די אייביקע נשמה, וואָס שטרעבט תּמיד צו ריינער חכמה און פּרוּווט זיך צו דערהייבן איבער דער "תּפֿיסה" פֿון גשמיות. פֿאַר אַ סך מענטשן, זעט אויס דאָס לעבן ווי אַן אייביקע מלחמה מיט זיך: דער שׂכל קריגט זיך מיט עמאָציעס, און דאָס שטרעבן צום אָרגאַניזירטן לעבן קומט אין סתּירה מיטן אומראַציאָנעלן אימפּעט. אין דער אמתן, אָבער, דאַרף מען תּמיד שטרעבן צו מבֿטל זײַן די גרענעץ צווישן די דאָזיקע צוויי מדרגות. ס׳איז כּדאַי צו באַמערקן, אַז דווקא דער מאַטעריעלער מוח, ווי אויך די אַנדערע קערפּערלעכע כּוחות, דערמעגלעכן צו אַנטפּלעקן דאָס ליכט פֿון דער נשמה.
אָבער, כּדי משׂיג צו זײַן, אַז צווישן דעם גוף און נשמה איז נישטאָ קיין פּרינציפּיעלע סתּירה, מוז מען גובֿר זײַן די גרענעצן פֿון לאָגיק, כּדי צו דערפֿילן די ג־טלעכע אייניקייט אויף אַ דירעקטן אופֿן. אין דער אמתן, איז דער אייבערשטער דאָס אמתע מהות פֿון אַלץ, דערפֿאַר זענען גשמיות און רוחניות בעצם איינס.
דער טויט, אָבער, ברענגט אַרויס דווקא אַ פֿאַרקערטע דערפֿאַרונג — אַ שאַרף געפֿיל פֿון סתּירותדיקייט און צעטיילטקייט פֿון דער עקזיסטענץ; דערפֿאַר קען מען מבֿטל זײַן די טומאה פֿון אַ קאָנטאַקט מיט אַ טויטן דווקא דורך דעם איבערשׂכלדיקן מיטל פֿון "פּרה אַדומה", וואָס דערמאָנט אויף דער באַהאַלטענער עצמדיקער אייניקייט פֿון אַלע, אַפֿילו פֿאַרקערטע, זאַכן.
בײַ די גרויסע צדיקים ווערט טאַקע בטל די סתּירה צווישן דעם גוף און דער נשמה; זיי געפֿינען זיך תּמיד אין אַ וועלט פֿון אייניקייט, מחוץ די געוויינטלעכע גרענעצן פֿון דער עולם-הזהדיקער לאָגיק. אין די קבלה-ספֿרים שטייט, אַז נאָכן טויט פֿאַר שפּרייטן נישט די גופֿים פֿון צדיקים קיין "טומאת-מת". דערפֿאַר האָבן אַ טייל באַקאַנטע רבנים אַפֿילו דערלאָזט די כּהנים צו באַזוכן די קבֿרים פֿון געוויסע באַרימטע צדיקים, וואָס ווערן אַפֿילו נאָך זייער הסתּלקות פֿון דער פֿיזישער וועלט נאָך אַלץ פֿאַררעכנט פֿאַר "לעבעדיקע".
You've successfully signed up!
