די גרופּע "יונג־ישׂראל" מיט זייער גײַסטיקן מורה־דרך אַבֿרהם סוצקעווער (זיצט דער דריטער פֿון רעכטס)

וואָס איז אַזוינס אַ ליטעראַרישער צענטער? און וואָס באַדײַט דער דאָזיקער באַגריף אינעם גערעם פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור, בפֿרט אינעם דעליקאַטן קאָנטעקסט פֿון ייִדיש אין מדינת־ישׂראל? די דאָזיקע ברייטע פֿראַגעס האָבן אַ דירעקטע שײַכות צו דער ליטעראַרישער גרופּע "יונג־ישׂראל", וואָס איז געשאַפֿן געוואָרן אין 1951 און געווען טעטיק ביז די אָנהייב 1960ער יאָרן.

ווען מען רעדט פֿון אַ ליטעראַרישן צענטער אין אַ נאַציאָנאַלער ליטעראַטור האָט מען געוויינטלעך אין זינען אַ גאַנצן קאָמפּלעקס, וועלכער נעמט אַרײַן אַ קערן־גרופּע פֿון די וויכטיקסטע שרײַבער, וואָס איז אַרומגערינגלט דורך אַ ברייטערער סבֿיבֿה פֿון ליטעראַרישע פֿיגורן פֿון אַ קלענערער מאָס, מיט אַ נעצווערק פֿון זשורנאַלן, פֿאַרלאַגן און אַנדערע מיטלען פֿון ליטעראַרישן אויסטויש, ווי אויך מיט אַ היפּשן לייענערישן עולם. חוץ דעם, שפּילט דערבײַ אַ געוויסע ראָלע דער סוביעקטיווער אויפֿנעם־פֿאַקטאָר. די שרײַבער, וועלכע געהערן צו איין צענטער, פֿאַרמאָגן געוויסע שותּפֿותדיקע סטיליסטישע אייגנשאַפֿטן און אידעאָלאָגישע אײַנשטעלונגען.

אין פֿאַרשידענע פּעריאָדן פֿונעם 20סטן יאָרהונדערט האָט די ייִדישע ליטעראַטור געהאַט עטלעכע צענטערס, אַזעלכע, ווי וואַרשע, ווילנע, לאָדזש, קיִעוו, מאָסקווע, בערלין, פּאַריז, ניו־יאָרק, מאָנטרעאַל, בוענאָס־אײַרעס און תּל־אבֿיבֿ. גאַנץ אָפֿט איז צווישן די דאָזיקע צענטערס געגאַנגען אַ לעבעדיקער קולטורעלער פֿאַרקער. אָבער דער מצבֿ פֿון "יונג־ישׂראל", דער ליטעראַרישער גרופּע פֿון מיזרח־אייראָפּעיִשע פּליטים, וואָס איז אויפֿגעקומען אין דער מיט פֿון דער נײַער העברעיִש־רעדנדיקער סבֿיבֿה, איז געווען אַ באַזונדערער פֿאַל. די אַרומיקע ישׂראלדיקע געזעלשאַפֿט האָט ניט געהאַט קיין אינטערעס צו דער ייִדישער קולטור, און צו מאָל איז זי אַפֿילו געווען פֿײַנטלעך געשטימט לגבי ייִדיש בכלל.

אַ צאָל יונגע ייִדישע שרײַבער זײַנען געקומען קיין ארץ־ישׂראל אַרום דער צײַט פֿון אויפֿקום פֿון דער מדינה. ס׳רובֿ זײַנען געווען פֿון דער שארית־הפּליטה, און זײַנען געקומען דורך די "די־פּי"־לאַגערן אין מינכן, איטאַליע, און ציפּערן. אייניקע האָבן זיך באַזעצט אין קיבוצים, אַנדערע האָבן געפֿונען זייער נײַע היים אין די שטעט, דער עיקר תּל־אבֿיבֿ און חיפֿה. צו דעם קערן פֿון דער גרופּע האָבן געהערט די דיכטער משה יונגמאַן, רבֿקה באַסמאַן, אַבֿרהם רינצלער, רחל פֿישמאַן, ה. בנימין און משה גורין, ווי אויך די פּראָזאַיִקער צבֿי אײַזנמאַן, אַבֿרהם קאַרפּינאָוויטש, יאָסל בירשטיין און שלמה וואָרזאָגער. זייער מדריך איז געווען אבֿרהם סוצקעווער, וועלכער האָט עולה געווען אַ פּאָר יאָר פֿריִער, אָבער האָט זיך שוין געהאַט קונה שם געווען אין דער ייִדישער ליטעראַטור אין ווילנע פֿאַר דער מלחמה, און האָט רעדאַגירט דעם זשורנאַל "די גאָלדענע קייט" אין תּל־אבֿיבֿ.

יוגנט און ווילדקייט זײַנען געווען פּאָפּולערע באַגריפֿן צווישן די ייִדישע ליטעראַטן אין די ערשטע יאָרצענדליקער פֿונעם 20סטן יאָרהונדערט. מען זעט עס בפּירוש אין די נעמען פֿון די ליטעראַרישע גרופּעס: "די יונגע", "יונג־ייִדיש", "יונג־ווילנע", "כאַליאַסטרע". דאָס רובֿ פֿון די מיטגלידער פֿון "יונג־ישׂראל" זײַנען באמת געווען יונגע מענטשן, וועלכע האָבן ערשט אָנגעהויבן זייער וועג אין ליטעראַטור. בלויז פֿיר פֿון די צען האָבן באַוויזן צו פֿאַרעפֿנטלעכן זייערע ערשטע ביכער פֿאַרן אָנקומען קיין ישׂראל (יונגמאַן, ה. בנימין, בירשטיין און וואָרזאָגער). די ערשטע קאָלעקטיווע פּובליקאַציע, באַטיטלט "פֿון דער יונגער ייִדישער ליטעראַטור אין ישׂראל", איז דערשינען אינעם זיבעטן נומער פֿון "די גאָלדענע קייט" אין 1951. די גרופּע איז פֿאָרמעל געשאַפֿן געוואָרן אין אָקטאָבער 1951 בעתן באַגעגעניש אין קיבוץ יגור, דעם וווינאָרט פֿון צבֿי אײַזנמאַן. דער נאָמען "יונג־ישׂראל" האָט זיך צום ערשטן מאָל באַוויזן אין דער צווייטער פּובליקאַציע אין "די גאָלדענע קייט" אין 1952. מיט צוויי יאָר שפּעטער איז אַרויס דער ערשטער נומער פֿון אַן אייגענעם זשורנאַל פֿון דער גרופּע, וואָס האָט אויך געטראָגן דעם נאָמען "יונג־ישׂראל". בסך־הכּל זײַנען אַרויס דרײַ נומערן — אין 1954, 1956, און 1957 — אַלע מיט אבֿרהם רינצלער בראָש פֿון דער רעדאַקציע־קאָלעגיע. חוץ דעם, זײַנען צווישן די יאָרן 1954 און 1966 אַרויס זיבן ביכער פֿון פֿאַרשידענע מיטגלידער פֿון דער גרופּע אין דער "בוך־סעריע יונג־ישׂראל".

די געשיכטע פֿון "יונג־ישׂראל" שטעלט פֿאַרן פֿאָרשער אַ סך אינטערעסאַנטע פֿראַגעס. צוליב וואָס האָט מען געדאַרפֿט שאַפֿן אַ נײַע ייִדישע ליטעראַרישע גרופּע אין ישׂראל אין 1951? וואָס האָט פֿאַראייניקט אירע מיטגלידער? וואָס איז געווען זייער בשותּפֿותדיקע עסטעטישע און אידעאָלאָגישע פּלאַטפֿאָרמע? ווער און וווּ זײַנען געווען זייערע לייענער? ווי אַזוי איז אויפֿגענומען געוואָרן די גרופּע אין דער ייִדישער און העברעיִשער ליטעראַרישער סבֿיבֿה? פֿאַר וואָס האָט די גרופּע אָפּגעשטעלט איר קאָלעקטיווע טעטיקייט סוף 1950ער יאָרן? וואָס קאָן מען זיך לערנען פֿון איר געשיכטע? די דאָזיקע פֿראַגעס בלײַבן אָפֿן, ווײַל ביז איצט פֿאַרמאָגן מיר נאָך ניט קיין אַרומנעמיקע ליטעראַריש־היסטאָרישע פֿאָרשונג וועגן דער גרופּע. דערווײַל קאָן מען זיך פֿאַרלאָזן בלויז אויף צוויי געדרוקטע מאַטעריאַלן: דעם ניט־פֿאַרענדיקטן דוד ראָסקעס׳ אַרטיקל אין "יוגנטרוף" אין 1973 און משה יונגמאַנס צוריקבליק־עסיי "דרײַסיק יאָר יונג־ישׂראל", וואָס איז אַרויס אין "די גאָלדענע קייט" אין 1982.

מײַן פֿאָרשונג איז אַ פּרוּוו צו באַהאַנדלען אָט די פֿראַגעס מיט דער הילף פֿון פֿאַרשידענע מקורים: פּובליקירטע און ניט־פּובליקירטע ליטעראַרישע טעקסטן, קריטישע אָפּרופֿן, אַרכיוואַלע מאַטעריאַלן, בריוו, און פּערזענלעכע אינטערוויוען מיט די אַמאָליקע מיטגלידער פֿון דער גרופּע, ווי אויך מיט די מענטשן, וועלכע זײַנען געווען נאָענט צו איר. ווען מען קוקט צוריק אויף דער געשיכטע פֿון "יונג־ישׂראל", זעט מען יונגע און לעבעדיקע מענטשן, וועלכע זײַנען געווען אויסן צו שאַפֿן נײַע, פֿרישע און אָריגינעלע ווערק אויף ייִדיש און דרוקן זיי אין ישׂראל. זיי האָבן געהאָפֿט, אַז זיי וועלן באַקומען אַ פֿרײַנדלעכן און וואַרעמען קבלת־פּנים, אָבער אין דער ווירקלעכקייט האָבן זיי געהאַט גובֿר צו זײַן אַ ריי ערנסטע מניעות.

ס׳רובֿ מיטגלידער פֿון "יונג־ישׂראל" זײַנען ניצול געוואָרן פֿונעם חורבן. זיי האָבן געפּרוּווט צו נוצן ייִדיש ווי אַ בריק איבער דער צײַט און דעם רוים, כּדי אײַנצושטעלן אַ פֿאַרבינדונג צווישן די טראַדיציעס פֿון דער ייִדישער קולטור אין מיזרח־אייראָפּע און דער נײַער ישׂראלדיקער סבֿיבֿה. פֿונעם ליטעראַריש־טעמאַטישן שטאַנדפּונקט — אין די סיפּורי־המעשׂיות, געשטאַלטן, לאַנדשאַפֿטן פֿון זייערע ווערק — זעט מען בולט אָט דעם סינטעז צווישן דער ייִדישער קולטור און דער נײַער ממשותדיקייט פֿון ישׂראל. אָבער פֿונעם פּאָעטיש־אידעאָלאָגישן שטאַנדפּונקט זעט דאָס בילד אויס מער קאָמפּליצירט. אין דער ניט־פּובליקירטער רעדע, וואָס אַבֿרהם סוצקעווער האָט געהאַלטן בײַ דער עפֿענונג פֿון דער גרופּע, האָט ער באַטאָנט, אַז אַנשטאָט אַן אידעאָלאָגישן אחדות, דאַרף מען אַנטוויקלען אַ שעפֿערישן פּלוראַליזם.

פֿאַקטיש קאָן מען דערקענען צוויי פֿאַרשידענע סטיליסטישע שטראָמונגען און עסטעטישע אידעאָלאָגיעס אין דער גרופּע. צוליב פּשוטקייט קאָן מען זיי באַצייכענען ווי אַ קאָנסערוואַטיווע און אַ מאָדערניסטישע. ווי עס באַמערקט משה יונגמאַן אין זײַן עסיי, איז די דאָזיקע צעטיילונג געווען גאַנץ ממשותדיק און האָט סוף־כּל־סוף גורם געווען די שפּאַלטונג אין דער גרופּע סוף 1950ער יאָרן. נאָך דעם ווי ה. בנימין האָט זיך בהדרגה דערווײַטערט פֿון דער גרופּע, איז אבֿרהם רינצלער געוואָרן איר פּאָעטישער דעה־זאָגער. אָבער זײַנע מאָדערניסטישע חידושים און עסטעטישע זוכענישן האָבן אים דערפֿירט צו אַ קינסטלערישן טעמפּן ווינקל, וואָס האָט פֿאַרקריפּלט סײַ זײַן אייגענע שעפֿערישקייט, סײַ די קאָלעקטיווע ליטעראַרישע אַקטיוויטעט פֿון דער גרופּע.

אין דעם ערשטן נומער פֿון "יונג־ישׂראל" האָט משה יונגמאַן פֿאַרעפֿנטלעכט זײַן פּראָגראַמאַטישן עסיי "שטריכן". דערין האָט ער באַהאַנדלט ניט די ענינים פֿון קונסט און דיכטונג, נאָר דעם פּראָבלעמאַטישן סטאַטוס פֿון יונגע ייִדישע שרײַבער אין זייער נײַעם לאַנד, וואָס ער האָט באַצייכנט ווי "שאָטנס". יונגמאַן האָט געהאַלטן, אַז דעם שרײַבערס שליחות איז צו שאַפֿן אַ פֿאַרבינדונג מיטן "עמך", אָבער דערבײַ ניט אַראָפּלאָזן די קונסט צו אַ נידעריקן פּאָפּולערן ניוואָ. די דאָזיקע פּאָזיציע האָט אָפּגעשפּיגלט די נטיה צו זוכן "ליכט צווישן די שאָטנס", וואָס איז געווען פּאָפּולער צווישן אייניקע גרופּע־מיטגלידער.

אַן אַנדערע טענדענץ האָט געפֿונען איר אויסדרוק אין דעם פּראָגראַמאַטישן עסיי פֿון רינצלער און אין די עסייען פֿון יאָסל בירשטיין. רינצלערס עסיי "ראַנדן" איז אַן ממשותדיקער קינסטלערישער מאַניפֿעסט אין דער טראַדיציע פֿון ייִדישע ליטעראַרישע מאַניפֿעסטן פֿון די 1920ער יאָרן. רינצלער טרעט אַרויס פֿאַר דער עמאַנציפּאַציע און אויטאָנאָמיע פֿון ליטעראַטור פֿונעם לייענער. אַזאַ מין ראַדיקאַלע פּאָזיציע קאָן אויסזען מאָדנע, אָבער מען דאַרף האַלטן אין זינען, אַז דאָס איז געווען אַ נאַטירלעכער פּועל־יוצא פֿון רינצלערס פּאָעטישער שאַפֿונג, ווי אויך אַ מין רעאַקציע אויף דעם ריס צווישן דער גערעדטער און דער ליטעראַרישער שפּראַך.

יאָסל בירשטיין האָט באַהאַנדלט ענלעכע פּראָבלעמען אין זײַנע דערציילונגען און אין זײַן ראָמאַן "אויף שמאָלע טראָטואַרן", דעם איינציקן ייִדישן ראָמאַן וועגן לעבן אין קיבוץ. ווי עס האָט באַמערקט דער ליטעראַטור־פֿאָרשער אבֿרהם נאָווערשטערן, האָט בירשטיין לכתּחילה ניט פֿאַרמאָגט קיין גרייטע שפּראַכלעכע און סטיליסטישע מיטלען, כּדי צו באַשרײַבן דאָס קיבוץ־לעבן אויף ייִדיש. ער האָט געדאַרפֿט זיי שאַפֿן פֿון דאָס נײַ, און דאָס האָט אַרויסגעבראַכט מערקווירדיקע רעזולטאַטן. שרײַבנדיק וועגן קיבוץ, חלוצים און ישׂראל בכלל, איז בירשטיין געווען פֿרײַ פֿון דעם העראָיִש־פּאַטעטישן נוסח, וואָס האָט געהערשט אין דער העברעיִשער ליטעראַטור פֿון יענער צײַט. אַנשטאָט פּאַטעטישע קלישעען האָט ער באַטאָנט די עלעמענטן פֿון גראָטעסק, וועלכע ער האָט געטראָפֿן אויף די "שמאָלע טראָטואַרן" פֿון אַ רעאַלן קיבוץ. עס האָט זיך באַקומען אַ מאָדערניסיטשער ראָמאַן, וואָס רײַסט אונטער די אָפֿיציעלע אידעאָלאָגישע יסודות פֿון דער ייִדישער און העברעיִשער קולטור אין ישׂראל.

דער דאָזיקער טעמע האָט בירשטיין געווידמעט זײַן רעדע "ייִדישער שרײַבער אין קיבוץ", וואָס ער האָט געהאַלטן אין 1951. אין אָנהייב האָט ער איראָניש פֿאַרגליכן זײַן מצבֿ אין אַ קיבוץ מיטן לעבן אין אַ גוייִשן לאַנד, הגם ער האָט אַוודאי גאַנץ גוט געוווּסט דעם חילוק צווישן מדינת־ישׂראל און אויסטראַליע, וווּ ער האָט געלעבט פֿריִער. אָבער שוין דער נאָמען פֿון זײַן רעדע שפּיגלט אָפּ די יוצא־דופֿנדיקייט פֿון זײַן לאַגע ווי אַ ייִדישער שרײַבער אין דער העברעיִשער סבֿיבֿה, וועלכע האָט ניט געלאָזט קיין אָרט פֿאַר ייִדיש — און דאָס ניט געקוקט אויף דעם, וואָס פֿאַר אַ סך פֿון די אָבֿות פֿון מדינת־ישׂראל איז דווקא ייִדיש געווען זייער טאָג־טעגלעכע שפּראַך. בירשטיינס ענטפֿער אויף דער דאָזיקער פּראָבלעם איז אי ערנסט אי איראָניש. ער לייגט פֿאָר, אַז דער ייִדישער שרײַבער אין קיבוץ (און אין ישׂראל בכלל) זאָל זיך פֿירן אַזוי ווי אין "גלות", דהײַנו, אַרומרינגלען זיך מיט ביכער און שאַפֿן אַן אייגענע גײַסטלעכע אַטמאָספֿער, כּדי אָפּצוהיטן זײַן ייִדיש.

"יונג־ישׂראל" האָט אַרויסגערופֿן אַ סך אינטערעס אין אַלע תּפֿוצות פֿון דער ייִדישער וועלט. וועגן דער גרופּע האָבן געשריבן שמואל ניגער, דוד פּינסקי, נ. ב. מינקאָוו, יעקבֿ גלאַטשטיין, א. לייעלעס, איציק מאַנגער, מלך ראַוויטש און אַנדערע באַרימטע ייִדישע ליטעראַטן. אָבער די העברעיִשע פּרעסע אין ישׂראל (חוץ אַ פּאָר לאָקאַלע צײַטונגען) האָט געשוויגן. עס איז אויך טשיקאַווע, אַז די "גדולים" פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור מחוץ־לארץ האָבן געלויבט די שרײַבער פֿון "יונג־ישׂראל" דווקא פֿאַר זייער קאָנסערוואַטיווער נטיה, און האָבן קריטיקירט די מאָדערניסטישע טענדענצן אין דער שאַפֿונג פֿון בירשטיין, ה. בנימין און באַזונדערס פֿון רינצלער. די איראָניע פֿון אַזאַ פּאָזיציע האָט צו טאָן מיט דעם פֿאַקט, וואָס דווקא גלאַטשטיין און די "אינזיכיסטן" האָּבן געדינט ווי דער מקור פֿון אינספּיראַציע פֿאַר די מאָדערניסטישע זוכענישן פֿון "יונג־ישׂראל".

די עקספּערימענטאַלע נאָוואַטאָרישקייט פֿון "יונג־ישׂראל" האָט זיך ניט צוגעפּאַסט צו דער צײַט און צו דעם אָרט. זי וואָלט געווען מער אויפֿן אָרט אין דעם העברעיִשן ליטעראַרישן קאָנטעקסט פֿון יענער תּקופֿה. סײַ די מאָדערניסטישע און סײַ די קאָנסערוואַטיווע עלעמענטן פֿון דער פּאָעטיק פֿון "יונג־ישׂראל" וואָלטן געמאַכט אַ שטאַרקן רושם אויף דער העברעיִשער קולטור פֿון סוף 1950ער־אָנהייב 1960ער יאָרן, ווען די טעמע פֿונעם חורבן איז נאָך געווען אַ מין "פּסול" אין ישׂראל. די העברעיִשע און ייִדישע שרײַבער (אַ בולטער יוצא־דופֿן איז געווען ק. צעטניק) האָבן זיך ניט צוגערירט צו דער דאָזיקער טעמע ביז סוף 1960ער יאָרן, אָבער די מחברים פֿון "יונג ישׂראל" — יונגמאַן, אײַזנמאַן, באַסמאַן, און לייב ראָכמאַן (וועלכער איז געשטאַנען נאָענט צו דער גרופּע און האָט געדרוקט זײַנע ווערק אין איר זשורנאַל) — האָבן געמאַכט דעם חורבן די צענטראַלע טעמע פֿון זייער שאַפֿונג.

אַן אַנדערער חידוש, וואָס בירשטיין און רינצלער האָבן אַרײַנגעבראַכט אין דער ישׂראלדיקער ליטעראַטור, האָט צו טאָן מיט זייער אָפּזאָגן זיך פֿון "פֿאַרטיקע" ריטמען, גראַמען און מעטאַפֿאָרן, דורך וועלכע די ייִדישע דיכטונג פֿלעגט אַרויסדריקן דעם נאַציאָנאַלן אידעאָלאָגישן אינהאַלט. אַן ענלעכע טענדענץ דערקענט מען שפּעטער אויך אין דער העברעיִשער ליטעראַטור, בפֿרט אין דער דיכטונג פֿון נתן זאַך (זייטלבאַך) און אַנדערע פּאָעטן פֿונעם אַזוי־גערופֿענעם "דור המדינה". זאַכס ערשטער פּאָעטישער מאַניפֿעסט איז דערשינען אינעם קליינעם העברעיִשן זשורנאַל "עכשיו", אַן אויסגאַבע, וואָס איז געווען ענלעך צו "יונג־ישׂראל" און אַנדערע מאָדערניסטישע צײַטשריפֿטן אויף ייִדיש. איך וויל ניט טענהן, אַז זאַך האָט געלייענט רינצלערן, אָדער אַז "יונג־ישׂראל" האָט געהאַט אַ דירעקטע השפּעה אויף זײַן פּאָעטישן געדאַנקענגאַנג. אָבער מען דאַרף האָבן אין זינען, אַז ה. בנימין (בנימין הרושאָווסקי) האָט אין די 1950ער יאָרן געשפּילט אַן אַקטיווע ראָלע סײַ אויף דער ייִדישער, סײַ אויף דער העברעיִשער ליטעראַרישער בינע. ער איז געווען אַ מין "הייבאַם", וואָס האָט באַזאָרגט די יונגע דיכטער מיט אַ ברייטן רעפּערטואַר פֿון פּאָעטישע מאָדעלן. עס איז ניט אויסגעשלאָסן — הגם די דאָזיקע סבֿרה נייטיקט זיך אין ווײַטערדיקע פּרוּוון — אַז דער גאַנצער "יונג־ישׂראל"־פּראָיעקט האָט געדינט ווי אַ פֿאַרמיטלער צווישן דעם ייִדישן מאָדערניזם פֿון די פֿאַר־מלחמיקע יאָרן און דעם נעאָ־מאָדערניזם פֿונעם "דור המדינה" אין ישׂראל.

דאָס איז געווען ניט דאָס ערשטע און ניט דאָס לעצטע מאָל, ווען וויכטיקע שינויִם און חידושים זײַנען אַרײַנגעבראַכט געוואָרן אין דער העברעיִשער ליטעראַטור אונטער אַ השפּעה אָדער דורך אַ פֿאַרמיטלונג פֿון ייִדיש. אָבער היות ווי מען האָט געהאַלטן ייִדיש פֿאַר אַ "שפּראַך, וואָס דאַרף פֿאַרגעסן ווערן" (דער טיטל פֿונעם בוך פֿון יעל חבֿר וועגן דעם גורל פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור אין ישׂראל), האָט מען קיינמאָל ניט געוואָלט אָנערקענען דעם דאָזיקן פֿאַקט. פֿונדעסטוועגן, איז ייִדיש געווען (און בלײַבט נאָך עד היום) אַן אַקטיווער און פּראָדוקטיווער "טאָפּלטער אַגענט" אין דער ישׂראלדיקער ליטעראַטור און קולטור.

שחר פּינסקער איז געבוירן געוואָרן און אויפֿגעוואַקסן אין נתּניה. שטודירט העברעיִשע ליטעראַטור אין דעם העברעיִשן אוניווערסיטעט אין ירושלים, דערנאָך באַקומען אַ דאָקטאָראַט אין דער פֿאַרגלײַכיקער ליטעראַטור פֿון קאַליפֿאָרניע־אוניווערסיטעט אין בערקלי. געלערנט העברעיִשע ליטעראַטור אין נגבֿ־אוניווערסיטעט אין באר־שבֿע און אין האַרוואַרד־אוניווערסיטעט. איצט איז ער אַ פּראָפֿעסאָר פֿון העברעיִשער ליטערטור אין מישיגען־אוניווערסיטעט אין ען־אַרבאָר. אַ זאַמלונג פֿון אַרטיקלען וועגן דער העברעיִש־ייִדישער שרײַבערין דבֿורה באַראָן איז לעצטנס אַרויס אונטער זײַן רעדאַקציע (צוזעמען מיט שיילאַ יעלען) אינעם פֿאַרלאַג פֿון מערילענד־אוניווערסיטעט.