- English Forward
- Archive אַרכיוו
-
Multimedia
מולטימעדעאַ
- ווידעאָ־קאַנאַל Forverts Video Channel
- „פֿאָרווערטס‟־קול Forverts Voice
- ירושלים, ישׂראל Jerusalem, Israel
- פּאַריז, פֿראַנקרײַך Paris, France
- וואַרשע, פּוילן Warsaw, Poland
- מאָסקווע, רוסלאַנד Moscow, Russia
- בוענאָס־אײַרעס, אַרגענטינע Buenos-Aires, Argentina
- מעלבורן, אויסטראַליע Melbourne, Australia
- לאָס־אַנדזשעלעס, פֿ״ש Los Angeles, US
- אַרכיוו פֿון „פֿאָרווערטס‟־שעה Archive of the Forward Hour
- Store קראָם
-
Blogs
בלאָגס
- פֿרעגט אַן עצה בײַ ד״ר בערגער Dr. Berger Answers Your Health Questions
- דורך ריקיס אויגן Through Riki's Eyes
- ווײַטער Vayter
- נײַעס פֿאַר בני־בית No Place Like Home
- אידיש מיט אן „א‟ Yiddish with an Aleph
- טאָג בײַ טאָג (ייִדיש־קאַלענדאַר) Day by Day (Yiddish Calendar)
- שיין בייקער אין שיין־שאָו Shane Baker in The Sheyn Show
- עונג־שבת Oyneg Shabes
- פּענשאַפֿט Penshaft
- ראָש־חודש מיט ר׳ ליפּא Rosh Chodesh With Reb Lipa
- אוצרות פֿון „פֿאָרווערטס”־אַרכיוו Treasures From the Forverts' Archive
- פֿאַרגעסן און ווידער געדרוקט Forgotten, and Now - Republished
- ייִדישע שרײַבער דערציילן Yiddish Writers Speak
-
Sections
אָפּטיילן
- עדיטאָריאַל Editorial
- ישׂראל, מיטל־מיזרח Israel, Middle East
- פּאָליטיק Politics
- מענטשן און געשעענישן Feature Stories
- פּובליציסטיק Opinion
- קהילה Community
- ייִדיש־וועלט Yiddish World
- אַנטיסעמיטיזם Anti-Semitism
- רוחניות Spirituality
- געשיכטע History
- ליטעראַטור Literature
- קונסט און קולטור Arts & Culture
- אין אָנדענק In Memory
- טשיקאַוועסן Out of the Ordinary
- Home אַהיים
|
די וועלט האָט שוין ווידער וועגן וואָס צו זאָרגן: וואָס טוט מען מיט די צוויי טעריטאָריעס אין דער געוועזענער פּאַלעסטינער אויטאָנאָמער געגנט, וואָס האָט זיך צעשפּאָלטן אויף צוויי אַדמיניסטראַטיווע טיילן, בראָש מיט "פֿאַטאַך" און "כאַמאַס"? און אויב ביז אַהער האָבן די צענדליקער פּלענער־פּרימאָטשקעס געהאָלפֿן ווי אַ טויטן באַנקעס, האָבן די פּאָליטיקער — די וועלט־רופֿאים, סײַ פֿון מערבֿ און סײַ פֿון מיזרח, זיך געלאָזט איצט ווײַטער אויסצוטראַכטן נײַע "רפֿואות" און "סגולות" פֿאַר די פּאַלעסטינער. אַלע זײַנען אַזוי פֿאַרכאַפּט מיט דער דאָזיקער קרענק, אַז מ‘האָט כּמעט אין גאַנצן פֿאַרגעסן נאָך איין צד — די אַזוי גערופֿענע ישׂראל־אַראַבער, דאָס הייסט, בירגער פֿון ישׂראל פֿונעם אַראַבישן אָפּשטאַם.
איך בין זיכער, אַז יעדער אָפּשטאַמיקער פֿון אוקראַיִנע, ווײַסרוסלאַנד, מאָלדאַוויע און בכלל פֿון מיזרח־אייראָפּע, וואָס האָט באַזוכט לעצטנס די אויסשטעלונג אין Central Queens YM & YWHA, וווּ מע קאָן זען די קונסט־ווערק פֿון די מאָלער און סקולפּטאָרן, געקומען פֿונעם געוועזענעם ראַטן־פֿאַרבאַנד, — וועט באַלד אויסשרײַען: "ס‘איז דאָך מײַן שטעטעלע!" פֿונעם 18טן ביזן 22סטן יוני, בײַם ניו־יאָרקער אוניווערסיטעט, האָט "יוגנטרוף" דורכגעפֿירט איר ערשטן לערער־סעמינאַר. ברוכה קאַפּלאַן האָט געהאַט פּלאַנירט דעם סעמינאַר שוין מיט עטלעכע יאָר צוריק, נאָך דעם ווי "יוגנטרוף" האָט באַקומען פֿאַר אים געלט פֿון די פֿישמאַן־ און לעווינסאָן־פֿונדאַציעס; מיט דער הילף פֿון שבֿע צוקער און נעמי קאַדאַר, האָט זי דעם פּלאַן, סוף־כּל־סוף, טאַקע רעאַליזירט. באַטייליקט האָבן זיך אַרום צוואַנציק מענטשן, סײַ דערפֿאַרענע ייִדיש־לערער פֿון שולן און אוניווערסיטעטן, סײַ אַוואַנסירטע סטודענטן, וואָס האָבן נאָך נישט אָנגעהויבן זייערע קאַריערעס ווי לערערס. וואָס איז אַזוינס אַ ליטעראַרישער צענטער? און וואָס באַדײַט דער דאָזיקער באַגריף אינעם גערעם פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור, בפֿרט אינעם דעליקאַטן קאָנטעקסט פֿון ייִדיש אין מדינת־ישׂראל? די דאָזיקע ברייטע פֿראַגעס האָבן אַ דירעקטע שײַכות צו דער ליטעראַרישער גרופּע "יונג־ישׂראל", וואָס איז געשאַפֿן געוואָרן אין 1951 און געווען טעטיק ביז די אָנהייב 1960ער יאָרן. אין דער הײַנטיקער פּרשה ווערט דערציילט, ווי בלק, דער קעניג פֿון מואב, האָט גערופֿן בלעם, אַ באַרימטן "נעגאַטיוון נבֿיא" און מכשף, גורם צו זײַן אַ גײַסטיקן היזק די ייִדן. בלק האָט געשיקט צו בלעם די פֿירער פֿון מואב און מדין, בעטנדיק צו שעלטן דאָס ייִדישע פֿאָלק; דער אייבערשטער האָט אָבער אָנגעזאָגט בלעמען, ער זאָל עס נישט טאָן, ווײַל די ייִדן זענען אַ געבענטשט פֿאָלק. בלק האָט ווידער געשיקט אַ דעלעגאַציע צו בלעם, וואָס איז באַשטאַנען פֿון נאָך מער חשובֿע פֿירער, און אים נאָכאַמאָל געבעטן צו שעלטן די ייִדן. אין וואַשינגטאָן איז לעצטנס אויפֿגעדעקט געוואָרן אַ דענקמאָל לזכּרון די קרבנות פֿון קאָמוניזם. אַ לויב צו יענע, וואָס האָבן במשך פֿון לאַנגע יאָרן זיך אַרומגעטראָגן און סוף־כּל־סוף פֿאַרווירקלעכט דעם מערקווירדיקן פּראָיעקט. סימבאָליש איז, אַז די אויפֿדעקונג פֿונעם דענקמאָל איז צוגעפּאַסט געוואָרן צום 70סטן יאָרצײַט נאָך די אומגעקומענע בעת סטאַלינס־רעפּרעסיעס אין ראַטן־פֿאַרבאַנד. אָבער די סימבאָלישקייט פֿון דער אונטערנעמונג שעפּט זיך נישט אויס נאָר מיט דער דאַטע; דער דענקמאָל איז אַ דערמאָנונג פֿאַר דער וועלט, אַז קאָמוניזם איז איינע פֿון די שרעקלעכסטע מגפֿות אין 20סטן יאָרהונדערט, וואָס איז געווען ווייניק באַטראַכט, געפֿאָרשט און גייט נאָך אָן ווײַטער. גרעסערע און קלענערע אימפּרעזעס און אונטערנעמונגען גייען נאָך אַלץ אָן אין ישׂראל אין שײַכות מיט דער דאַטע פֿון 40 יאָר זינט דער זעקסטאָגיקער מלחמה און דער באַפֿרײַונג פֿון דער עיר־העתּיקה — די אַלט־שטאָט פֿון ירושלים. לויט דעם באַשלוס פֿון דער רעגירונג, וועלן די דאָזיקע פֿײַערונגען זיך ציִען ביז דעם קומענדיקן יאָר, ווען מדינת־ישׂראל וועט אָפּמערקן דאָס 60סטע יאָר פֿון איר זעלבשטענדיקייט אויף אַ גרויסן פֿאַרנעם. ישׂראל האָט ליב צו פֿײַערן קײַלעכדיקע היסטאָרישע ציפֿערן, וואָס צייכענען אָפּ געוויסע געשעענישן אין איר ווײַטער און נאָענטער געשיכטע. שטיל און באַשיידן איז געקומען אין דער הײַנטצײַטיקער ייִדישער ליטעראַטור מישע לעוו. ער איז געווען יענער גליקלעכער שרײַבער, וואָס איז גלײַך אָנערקענט געוואָרן, נישט געקוקט אויף דער "אומגעוויינטלעכקייט" פֿונעם זשאַנער און פֿון דער דערציילערישער פֿאָרעם. און דאָס דערקלערט זיך, נאַטירלעך, מיט דער מײַסטערשאַפֿט פֿונעם שרײַבער אין אָט דעם זשאַנער. פֿרעג אַ ייִדישן עמיגראַנט פֿון דעם געוועזענעם סאָוועטן-פֿאַרבאַנד, וואָס וווינט הײַנט אין ישׂראל, אַמעריקע, דײַטשלאַנד וכד׳, צוליב וואָס זי צי ער האָט גענומען די טאָרבע און זיך געלאָזט אין וועג אַרײַן. דער ענטפֿער וועט בדרך-כּלל זיך דרייען אַרום אַנטיסעמיטיזם. אין תּוך אַרײַן, חזרט עס איבער דעם מצבֿ, וואָס מע האָט געהאַט מיט אַ יאָרהונדערט צוריק. אין דער מיטאָלאָגיע פֿון ס'רובֿ משפּחות, וועמעס אבֿות האָבן פֿאַרלאָזט רוסלאַנד אין יענע צײַטן, פֿאַרנעמט אַנטיסעמיטיזם, בפֿרט אין דער פֿאָרעם פֿון פּאָגראָמען, דאָס צענטראַלע אָרט. די גאַנצע צײַט לעק איך די פֿינגער פֿון דער מאַמעס לאָדזשער לשון. ווען זי לעבט, וואָלט זי נישט פֿאַרשטאַנען וואָס איך מאַך אַזאַ צימעס פֿון אירע רייד. זי פֿלעגט אויסזינגען אַ ווערטל, אַז דער אָטעם איז פֿאַרגאַנגען. ווי, למשל, דאָס וואָרט "וואָס". בײַ איר האָט זיך עס אָנגעהויבן מיט אַן אַלטאָ און אַריבער אויף אַ באַריטאָן — "וו־וּ־ע־ע־ע־עס?". צווישן די אַמאָליקע צענטערס פֿון ייִדישער קולטור פֿאַרנעמט ווין אַ באַשיידן אָרט. אין משך פֿון דער ערשטער וועלט־מלחמה איז די הויפּטשטאָט פֿון דער אַמאָליקער עסטרײַכיש־אונגערישער אימפּעריע געוואָרן אַ מקום־מיקלט פֿאַר צענדליקער טויזנטער גאַליציאַנער ייִדן — פּליטים פֿון די מיזרחדיקע שטחים, וועלכע זײַנען אַנטלאָפֿן פֿון דער פֿראָנט־זאָנע. זיי האָבן מיטגעבראַכט קיין ווין חסידישע מינהגים און די ייִדישע שפּראַך. אַ סך פֿון זיי האָבן נאָך דער מפּלה פֿון דער אימפּעריע ניט געקאָנט באַקומען די עסטרײַכישע בירגערשאַפֿט און זיך אומגעקערט צוריק קיין גאַליציע, וואָס איז צו יענער צײַט אַרײַן אין דער נײַער פּוילישער מלוכה. |