מאַלי פּיקאָן רעקאָרדירט אין סטודיאָ, 1960ער יאָרן

ביזן 22סטן סעפּטעמבער, 2007, וועט מען קענען באַזוכן די אינטערעסאַנטע אויסשטעלונג וועגן דער ייִדישער אַקטריסע מאַלי פּיקאָן, צונויפֿגעשטעלט פֿון דער טעאַטער־היסטאָריקערין און אַמאָליקער אַקטריסע, דינה ציפּקין. די אויסשטעלונג באַשטייט פֿון מער ווי צוויי הונדערט פֿאָטאָגראַפֿיעס, מוזיק־בויגנס, סקריפּטן, אַרטיקלען, קאָסטיומען, טעאַטער־פּראָגראַמען און נאָך דאָקומענטן און געפֿינט זיך אין דער "ווינסענט אַסטאָר־גאַלעריע" אין דער שטאָטישער ביבליאָטעק פֿון פֿאָרשטעלונג־קונסט, 40 לינקאָלן־צענטער־פּלאַזאַ, אין מאַנהעטן.

געבוירן אין 1898 אין ניו־יאָרק, איז מאַלי פּיקאָן אויפֿגעוואַקסן אין פֿילאַדעלפֿיע און איז אַרויף אויף דער בינע גאָר יונג. איר מאַמע, אַ שנײַדערין, האָט גענייט קליידער פֿאַר די אַקטריסעס און געוואָרן אַ גאַרדעראָבערין. פּיקאָן האָט געשפּילט אין ענגלישן וואָדעוויל־טעאַטער מיט סוקצעס, אָבער ערשט אין דער ייִדישער פּיעסע "יאַנקעלע", 1923, איז זי געוואָרן אַ "שטערן" אינעם ייִדישן טעאַטער. מיט דער הילף פֿון איר מענעדזשער, דראַמאַטורג, אַקטיאָר און מאַן, יעקבֿ קאַליך, איז מאַלי פּיקאָן געבליבן אַ "שטערן" לאַנגע יאָרן. מיט איר ווויל־יונגערישקייט, איר אַקראָבאַטישקייט און אָנ­שטעקיקער פֿרייד, האָט דער עולם אויף סעקאָנד־עווע­ניו זיך פֿאַרליבט אין איר.

די קוראַטאָרין ציפּקין האָט נישט בלויז באַ­שריבן וואָס מע זעט אויף די פֿאָטאָגראַפֿיעס און דאָ­קו­מענטן, נאָר אויך צו­גע­געבן טשיקאַווע אַנעק­דאָטן וועגן געוויסע פֿאָר­שטעלונגען, און אַ אָמאָל פּערזענלעכע זכרונות פֿון איר באַקאַנטשאַפֿט מיט מאַלי פּיקאָן. די אויס­שטעל־וויטרינעס זענען אויסגע­סדרט כראָנאָלאָגיש — פֿון מאַליס יוגנט־ראָלעס ביז אירע יאָרן אויף דער ענגלישער בינע.

מאַלי פּיקאָן און מוני סערעבראָוו אין אַ סצענע פֿון "סיידי איז אַ לייד", 1930ער יאָרן

די פֿאַרשיידנאַר­טי­קייט פֿון פּיקאַנס טאַלאַנט האָט ספּע­ציעל געמאַכט אַ רושם אויפֿן עולם. אין "צאַרעוויטש פֿיאָ­דאָר" איז זי אַרײַנ­גע­פֿאָרן אויף אַ פֿערד רײַטנדיק (1927), אין דער דראַמע "דאָס ציר­קוס מיידל" איז זי געהאַנגען אויף אַ טראַ­פּעז (1929), אין "די קאָ­מע­דיאַנטקע" איז זי אַרײַנ­גע­שפּרונגען אין אַ ציס­טער­נע וואַסער. עס איז אויך נישט זייער באַקאַנט, אַז מאַלי פּיקאָן האָט גע­שריבן די ווערטער צו אַ סך פֿון די לידער וואָס זי האָט געזונגען. די קאָמ­פּאָ­זיטאָרן יוסף רומשינסקי און אייב עלשטיין האָבן מיטגעאַרבעט מיט איר אַ סך יאָרן.

די הײַנטיקע דורות, וואָס האָבן פֿאַר­שפּעטיקט צו זען מאַלי פּיקאָן אויף דער בינע קענען האָבן גרויס הנאה פֿון אירע דרײַ ייִדישע פֿילמען: דער קלאַסישער "ייִדל מיטן פֿידל" פֿילמירט אין פּוילן, (1936), דער אַמעריקאַנער פֿילם "מאַמעלע" (1938) און דער שטום־פֿילם "מיזרח און מערבֿ" (1928), אויך פֿילמירט אין מיזרח־אייראָפּע. אויסצוגן פֿון די פֿילמען קען מען אויך זען אויף דער אויסשטעלונג.

מאַלי האָט זיך אויך באַטייליקט אויף ייִדישע ראַדיאָ־פּראָגראַמען, און ס‘איז גע­ווען אַ חידוש זיך צו דערוויסן, אַז אין די 1930ער יאָרן האָט מען אויף דער ניו־יאָרקער ראַדיאָ־סטאַנציע WMCA, וווּ מע קען הײַנט הערן די "פֿאָרווערטס"־שעה, שוין געהאַט אַ ייִדישע ראַדיאָ־פּראָגראַם מיט מאַלי פּיקאָן.

אין די 1940ער און 1950ער יאָרן האָט מאַלי פּיקאָן געשפּילט מער און מער אין ענגלישן טעאַטער און אַמאָל אויף טע­לעוויזיע. אין 1961, אינעם בראָדוויי־ספּעקטאַקל "מילך און האָניק", באַמערקט ציפּקין, האָט זי געשפּילט סײַ פֿאַר ייִדיש־רעדערס, סײַ פֿאַר זייערע קינדער, ענגליש־רעדערס. אין די 1970ער און 80ער יאָרן האָט זי געזונגען ייִדישע לידער אויף קאָנצערטן פֿאַר גרויסע עולמס איבער דער וועלט.

ווייניק אַקטיאָרן פֿון דער ייִדישער בינע זענען געוואָרן אַזוי באַקאַנט פֿאַר דער גאַנצער וועלט ווי מאַלי פּיקאָן. די אויס­שטעלונג גיט אַן אינטערעסאַנט בילד פֿון אַ זעלטענעם לעבן און קאַריערע.