דער אַמאַטאָרן־אַנסאַמבל פֿון די בעלי־מלאָכה

אַלץ איינס — "אַ חלום אין אַ זומער־נאַכט", צי אַ "זומער־נאַכט־חלום", די קאָמעדיע פֿון וויליאַם שעקספּיר ווערט נאָך אַ מאָל אויפֿגעפֿירט בײַ אונדז אין ישׂראל, דאָס מאָל אונטער דער רעזשי פֿון רינה ירושלמי. "אַ זומער־נאַכט־חלום", וואָס איז געשאַפֿן געוואָרן מיט העכער 400 יאָר צוריק, איז נישט ווי אַלע קאָמעדיעס, אויב מען באַציט זיך צו דעם אָן חכמות, און מען טראַכט זיך נישט צו פֿיל אַרײַן אין אירע פֿאַרבאָרגענע מיינען. אין אַזאַ פֿאַל איז דער "חלום..." אַזאַ שפּיל, וואָס קומט פֿאָר אין צוויי באַזונדערע רוימען — דער פּאַלאַץ, וווּ מען גרייט זיך מיט גרויס פּאַראַד צו דער קעניגלעכער חתונה פֿון הערשער טעזעאַוס מיט זײַן אויסדערוויילטער היפּאָליטאַ, דער קעניגין פֿון די אַמאַזאָנעס. דער צווייטער רוים — דער וואַלד, וווּ עס אַנטלויפֿן די יונגע פֿאַרליבטע, ווײַל דער פֿאָטער פֿון מיידל דערלויבט זיי נישט חתונה צו האָבן. די אַנדערע יונגע פּאָר, וואָס לויפֿט זיי נאָך צוליב אייפֿערזוכט, און די בעלי־מלאָכה, טעאַטער־אַמאַטאָרן וואָס זוכן אַ רויִק ווינקל אויף דורכצופֿירן די פּראָבעס צום ספּעקטאַקל, לכּבֿוד דער קעניגלעכער חתונה.

לויט דער מיינונג פֿון באַוווּסטן פּוילישן שעקספּיראָלאָג, יאַן קאָט, דעם מחבר פֿון "שעקספּיר אונדזער מיטצײַטלער" וועט קיין איין אויפֿפֿירונג פֿון דער דאָזיקער קאָמעדיע נישט מסוגל זײַן אויסצושעפּן און אַנטפּלעקן אַלע אינסינואַציעס און געהיימנישן, וואָס זי שליסט אין זיך אײַן. הײַנט צו טאָג קאָן קיינער נישט זען אין אַ "זומער־נאַכט־חלום" פּשוט אַ נאַיִוו כּישוף־מעשׂהלע. עפּעס איז דאָך פֿאָרט געשען אויפֿן פּסיכאָלאָגישן און וויסנשאַפֿטלעכן געביט, בכלל אין די פֿאַרגאַנגענע יאָרהונדערטער. טאָג און נאַכט, חלום און ווירקלעכקייט טרײַבן די האַנדלונג און די, כּלומרשט נאַיִווע, קאָמעדיע מיט שדים, גײַסטער און צויבער־מעשׂים אין גאָר אַ באַזונדערער ריכטונג; אין תּוך איז די קאָמעדיע נישט אַזאַ אומשולדיקע, ווי עס דאַכט זיך בײַם ערשטן אויגנבליק. לויט אָט דער קאָנצעפּציע, מיינט דער צויבער־גאָרטן, אונדזער הינטער־באַוווּסטזײַן; און די איבערנאַטירלעכע באַשעפֿענישן — סײַ די שלעכטע און סײַ די גוטע רוחות, וואָס קריכן אַרויס בײַ נאַכט אין דער פֿינצטער און טוען אָפּ משונהדיקע זאַכן — אונדזערע אייגענע אונטערדריקטע באַגערן.

קלוגע מענטשן האָבן דאָך שוין געוואָרנט: אַנטלויפֿט פֿון וואַלד, קיין שום גוטע זאַכן וועלן דאָרט נישט געשען. אונדזערע העלדן, וועלכע זוכן שוץ אין וואַלד, ווילן זיך אַפֿילו נישט דערמאָנען, וואָס ס׳איז מיט זיי דאָרט געשען; ערשטנס, ווײַל זיי האָבן נישט קיין שום שליסל צו דעם, וואָס זאָל זיי אויפֿקלערן דאָס געשעענע און צווייטנס, זיי שעמען זיך אַפֿילו עס צו דערמאָנען. מיט נישט ווייניק איראָניע האָט דער מחבר אַרויפֿגעלייגט אויף דער שיינער קעניגין פֿון די גוטע רוחות טיטאַניאַ די טונקעלע סעקסועלע דערפֿאַרונג איבערצושלאָפֿן מיט אַן אייזל, דער חיה, וואָס בײַ נאַכט האָט זי אַזוי שטאַרק באַגערט, און בײַ דער ליכט פֿון טאָג, וויל זי אַפֿילו נישט טראַכטן וועגן דעם. לאָמיר אָבער אויך אַ קוק טאן, וואָס רינה ירושלמי האָט מיט דעם אַלץ געטאָן.

אין באַנײַטן "נחמני"־זאַל, וווּ דער צושויער געפֿינען זיך נאָענט צו די שוישפּילער, האָט ירושלמי רעזשיסירט איינע פֿון שעקספּירס מער באַקאַנטע קאָמעדיעס, וועלכע האָט אין 20סטן יאָרהונדערט דערגרייכט צו טיפֿע און רעוואָלוציאָנערע אויפֿקלערונגען. קודם־כּל, דאַרף געזאָגט ווערן, אַז רינה ירושלמי האָט זיך גוט פֿאַרדינט איר פּרעסטיזש ווי אַ טאַלאַנטפֿולע רעזשיסאָרין. אמת נישט אַלע אירע אויפֿפֿירונגען האָבן געהאַט דעם זעלבן גוטן אָפּקלאַנג, זי האָט אויך פֿאַרזוכט דורכפֿאַלן. איר אויסנעמלעכן דערפֿאָלג האָט זי דערגרייכט, בעיקר, מיט אירע תּנ"ך־פֿאָרשטעלונגען "ויאמר, ויהלך". דאָרט האָט זי געשאַפֿן איר אייגענעם טײַטש פֿון פֿאַרשיידענע תּנכישע עפּיזאָדן. אַן אײַנגעגעבענער פּרוּוו צו שאַפֿן טעאַטער מיטן מאַטעריאַל פֿון אונדזערע מקורות. וואָס שייך דער איצטיקער קאָמעדיע, האָט זי זיך אַ ביסל אויסגעגליטשט.

אויפֿטאָן כּישוף אויף דער בינע איז דאָך כּמעט שטענדיק פֿאַרבונדן מיט שיינקייט, מיט אומדערוואַרטן וווּנדער. אין דער פֿאָרשטעלונג געשעט דאָס נישט, ס׳איז פֿאַרלוירן געוואָרן די פּאָעטישקייט, נישטאָ קיין שיינקייט אויף דער בינע — נישט אין די קאָסטיומען, נישט אין דער אויפֿפֿירונג, נישט אינעם אַנסאַמבל. די אַמאַטאָרישע אַקטיאָרן ווערן פֿאָרגעשטעלט, ווי אַ גרופּע לעכערלעכע איגנאָראַנטן, וואָס זײַנען ווערט מען זאָל פֿון זיי אָפּלאַכן. ס'איז אויך נישטאָ קיין ענטפֿער אויף די פֿילצאָליקע פֿראַגעס וואָס ס׳ווילט זיך שטעלן דער רעזשיסאָרין — הלמאַי האָט זי אַזוי אַנטוישט די האָפֿענונגען פֿונעם צושויער.