» בער האַלפּערן
September 28, 2012
ליטעראַטור
פֿון בער האַלפּערן

בײַ דער יוגנט פֿון די פּויליש־ליטווישע שטעטלעך האָט געגאָלטן דער כּלל: וויל מען זיך ווידמען מיסחר — פֿאָרט מען קיין וואַרשע, וויל מען זיך ווידמען תּורה — פֿאָרט מען קיין ווילנע.
אַ יונג מיט אַ לענגלעך בלאַס פּנים, באַרעמט פֿון אַ שוואַרצן פּוך, וואָס קיין גאָלמעסער האָט עס נאָך ניט אָנגערירט, טרייסלט זיך אויף דער פֿור, וואָס פֿאָרט אַרײַן אין דער ווילנער פֿאָרשטאָט. דער זשוויריקער ווייכער שאָסיי האָט זיך געענדיקט, ס׳הייבט זיך אָן דער ברוק, און די פֿור צעבריאַזגעט זיך מיט אַלע אירע אײַזערנע אבֿרים. דער יונג קוקט מיט קײַלעכדיקע אויגן: נידעריקע, באַלאָדנטע הילצערנע הײַזלעך מיט ברייט־טיריקע ייִדישע קראָמען; אַ פּויערשער וואָגן מיט אַ צוגעבונדן פֿערד, וואָס האָט טיפֿזיניק אַראָפּגעלאָזט דעם קאָפּ אין טאָרבע; אַ שמאָלער ייִד אין אַ לאַנגער קאַפּאָטע, וואָס שפּאַנט אַ פֿאַרטראַכטער, די הענט פֿאַרלייגט אויף הינטן; ייִנגלעך אין היטלען מיט פֿאַרריסענע דאַשעקעס, וואָס טראָגן זיך איבער דער גאַס, — אַלץ כּמעט, ווי בײַ אים אין שטעטל. נאָר אָט ווערן די הײַזער געדיכטער, עס שפּרינגט פּלוצלינג אַרויס אַ צוויי־גאָרנדיקער מויער, הינטער אים עפֿנט זיך אַ נײַע גאַס, אויך אַ ברוקירטע, און אויף איר שטופּן זיך צוויי־גאָרנדיקע און אַפֿילו דרײַ־גאָרנדיקע הײַזער און אין דער ווײַטן, אין דער אונטערגייענדיקער זון, טורעמס פֿון קלויסטערס און שפּיצן פֿון דעכער און פֿאַבריק־קוימענס — ניין, ס׳איז נישט קיין שטעטל, ס׳איז ווילנע! די גאַס גייט באַרג־אַראָפּ, דאָס פֿערדל שטעלט פֿיס. די פֿור טרייסלט און ליאַרעמט און בריאַזגעט און דרינגט אַרײַן טיפֿער און טיפֿער אין דעם געפּלאָנטער פֿון גאַסן, געסלעך, הייף, צוימען, קלויסטערס און מויערן. דער בעל־עגלה ווערט לעבעדיקער, נעמט די בײַטש אין דער האַנט און קוקט זיך מעשׂה זיגער אום אויפֿן בחור:
נו, חיים־זעליק, אָנגעקומען!