הרבֿ חיים דאַלפֿין

דעם 17טן אויגוסט וועט אין ירושלים זיך עפֿענען אַ נײַער מוזיי, געווידמעט דער געשיכטע פֿון קבלה און חסידות. אַלע אונ­טער­נעמונגען און בילדונג-פּראָגראַמען אינעם מוזיי וועלן דורכגעפֿירט ווערן אויף אַן עגאַליטאַרן אופֿן, דערמעגלעכנדיק מע­נער און פֿרויען, ייִדן און ניט-ייִדן, צו באַ­קענען זיך מיט די אוצרות פֿון דער ייִדישער מיסטישער טראַדיציע אויף אַן אויטענטישן אופֿן.

צוליב געוויסע גאָר-קאָמפּליצירטע און סכּנות­דיקע ענינים, ווערט קבלה אָפֿט באַ­טראַכט ווי אַ געהיימע טראַדיציע, פֿאַר­שטענד­לעך בלויז פֿאַר אַ קליינער צאָל תּלמידי-חכמים. אַלע אויס­שטעלונגען און פּרא­ָגראַמען אינעם נײַעם מוזיי וועלן זײַן פֿאַר­בונדן בלויז מיט די אוני­ווערסאַלע, אַל­מענטש­לע­כע אַספּעקטן פֿון קבלה.

דער גרינדער און דירעקטאָר פֿונעם נײַעם מוזיי, הרבֿ חיים דאַלפֿין, אַ ליובאַוויטשער רבֿ און אַ פּסיכאָלאָג פֿון באָראָ-פּאַרק, האָט דערקלערט אין אַן אינטערוויו מיט דעם "פֿאָרווערטס", אַז דער געדאַנק צו שאַפֿן אַן אוניקאַלן קבלה-מוזיי איז אויפֿגעקומען מיט אַ פּאָר יאָר צוריק. דער רבֿ האָט פּראַקטיש אַליין פֿאַרווירקלעכט דעם פּראָיעקט, צוזאַ­מען מיט זײַן ברודער, אָן קיין ממשותדיקער הילף פֿון פֿילאַנטראָפּן. בײַם אָנהייב האָבן זיי פּלאַנירט צו קויפֿן אַן אַלט הויז אינעם ירושלימער ראַיאָן בית-יעקבֿ, וואָס שטייט, לויט דער לעגענדע, אויפֿן אָרט, וווּ מע פֿלעגט אין די אוראַלטע צײַטן אַרויסוואַרפֿן דאָס אַש פֿון קרבנות. נאָך אַ גאַנצן פּלאָנטער מיט די הײַזער, האָט זיך אײַנגעגעבן צו קויפֿן אַ בנין אין רחבֿיה, רחובֿ עזה 18 — אַ שיינע פֿאַרמעגלעכע געגנט אין דער שטאָט. הרבֿ דאַלפֿין האָט דערציילט, ווי אַ שפּאַס, אַז מע וועט אַריבערטראָגן דאָס הייליקע אַש אינעם אָרט, אויסצושטעלן ווי אַ מוזיי-עקספּאָנאַט און צו פֿאַרקויפֿן ווי אַ סגולה אין דער סוּוועניר-קראָם בײַם מוזיי.

אינעם מוזיי וועלן אויסגעשטעלט ווערן אַלטע קבלה-ספֿרים, דאָקומענטן וועגן באַ­קאַנ­טע מקובלים און זייערע ווערק, ווי אויך סגולות, קמיעות און אַנדערע זאַכן, וואָס אַנטהאַלטן, על-פּי-קבלה אָדער לויט דעם ייִדישן פֿאָלקלאָר, אַ מיסטישן באַדײַט אָדער אַ סגולה-כּוח: טראַדיציאָנעלע ירושלי­מער מלבושים, אוראַלטע מטבעות און פֿאַר­שיידענע שטוב-זאַכן.

בײַם אָנהייב, האָט הרבֿ דאַלפֿין גע­וואָלט אָנרופֿן די זאַמלונג "מוזיי פֿון קבלה"; שפּע­טער, אָבער, האָט ער באַשלאָסן צוצו­געבן דאָס וואָרט "חסידות", כּדי צו פֿאַראינטערעסירן אַ ברייטערן עולם, און אונטערצושטרײַכן די באַזונדערע וויכטיקייט פֿון דער חסידישער באַוועגונג. דער רבֿ האָט באַטאָנט, אַז הגם ער איז פּערזענלעך אַ ליובאַוויטשער, וועט דער מוזיי האָבן דווקא אַן אַלגעמיינעם כאַראַקטער, און וועט רעפּרעזענטירן אַלע מינים חסידות, נישט בלויז חב״ד. מעגלעך, אַז די אַדמיניסטראַציע וועט דורכפֿירן פֿון צײַט צו צײַט ספּעציעלע אויסשטעלונגען, געווידמעט פֿאַרשיידענע חסידישע שיטות.

אינעם מוזיי וועלן אויך כּסדר דורכ­געפֿירט ווערן בילדונג-פּראָגראַמען וועגן גילגולים און אַנדערע ענינים פֿון קבלה און חסידות, ווי אויך צו­גרייטונג-קורסן פֿון אַלטערנאַטיווער פּסיכאָלאָגיע און מעדיצין, אויף וועל­כע מע וועט שטודירן, ווי אַזוי מע קאָן פֿאַרבעסערן דעם געזונט-מצבֿ, דעם פּסיכאָלאָגישן צושטאַנד, און די סאָציאַלע באַציִונגען, דורך פֿאַר­שיידענע עצות און מיטלען פֿון קבלה. מע פּלאַנירט אויך דורכ­צופֿירן לעקציעס פֿון פֿאַרשיידענע פּראָ­פֿעסאָרן און אינטעלעקטואַלן, לאַוו-דווקא אויף ייִדישע טעמעס. הרבֿ דאַלפֿין האָט אויס­געאַרבעט אַן אייגענע ווערסיע פֿון רע­גרע­סיע-טעראַפּיע, באַגרינדעט אויף קבלה און טראַנספּערסאָנעלער פּסיכאָלאָגיע, בפֿרט אויף דער שיטה פֿונעם אַמעריקאַנער פּסי­כאָ­לאָג אַבֿרהם מאַסלאָוו — "Kabbalah Regression Therapy" אָדער "KRT"; דער מוזיי וועט פֿאָרלייגן אַ קורס פֿון זײַן טעראַ­פּיע-מעטאָד.

דער נײַער מוזיי וועט אויך די­נען ווי אַ קהילה-צענטער, וווּ עס וועלן דורכגעפֿירט ווערן קינ­דער-פּראָגראַמען, מוזיק-אָוונטן, "שבתו­נען" פֿאַר מיט­ליעריקע משפּחות, טרע­פֿונ­גען פֿון נישט-חתונה-געהאַטע און אַנדערע אַלגעמיינע אונטער­נעמונגען. מע וועט אויך אָרגאַניזירן טוריסטישע טורן אַרום פֿאַר­שיידענע ער­טער אין ישׂראל, וועלכע האָבן אַ שײַכות צו דער געשיכטע פֿון קבלה און חסידות. הרבֿ דאַלפֿין האָט איבערגעגעבן, אַז מע האָפֿט אויך צו עפֿענען אַ ביבליאָטעק פֿון קבלה-ספֿרים און ווידעאָ-מאַטעריאַלן וועגן פֿאַרשיידענע רביים און מקובלים.

אַזוי ווי עס פֿירט זיך אין אַ סך אַמערי­קאַנער מוזייען, וועט אינעם "קבלה-מוזיי" גע­עפֿנט ווערן אַ "מעמאָראַביליאַ"-קאַפֿע — "קאַפֿע מיט נשמה", וווּ מע וועט אויך אָר­גאַניזירן סעודות בעת די "שבתונען". הרבֿ דאַלפֿין האָט איבערגעגעבן, אַז מע וועט באַצירן די קאַפֿע מיט דעקאָראַציעס, וואָס האָבן צו טאָן מיט קבלה און רוחניות — באַפֿאַרבן די ווענט אין הימל-בלויע טענער און אויפֿהענגען פּאָרטרעטן פֿון גרויסע מקובלים.

אויב דער פּראָיעקט וועט געלינגען פֿי­נאַנ­ציעל, האָפֿט די אַדמיניסטראַציע צו פֿאַר­ברייטערן דעם מוזיי אין דער צו­קונפֿט.

לעצטנס, האָבן זיך אין דער וועלט פֿאַר­שפּרייט כּלערליי אונטערנעמונגען, וואָס האָבן אַ שײַכות צו קבלה. אַ סך הײַנטיקע היס­טאָריקער, פֿילאָסאָפֿן און פּסיכאָלאָגן פֿאַר­עפֿנטלעכן כּסדר פֿאָרשונגען וועגן מקוב­לים, זייערע ווערק און זייער השפּעה אויף ייִדישקייט און אין דער וועלט בכלל. אין אַ סך ערטער ווערן געפֿירט בילדונג-פּראָ­גראַמען פֿון קבלה, פֿון פֿאַרמאַכטע קלאַסן פֿאַר חסידישע מענער ביז אינגאַנצן אָפֿענע לערן-צענטערס. אייניקע אַזעלכע אונ­טער­נעמונגען קומען פֿאָר בחינם, און האַלטן זיך אויפֿן ריינעם ענטוזיאַזם, אַ צאָל זענען אַ טייל פֿון "קירובֿ"-פּראָיעקטן, וואָס זייער אויפֿגאַבע איז צו דערנעענטערן די וועלט­לעכע ייִדן צו רעליגיע; און אַ טייל זענען קאָמערציעלע אָרגאַניזאַציעס, וואָס נוצן אויס דעם וואַקסנדיקן אינטערעס צום מיס­טי­ציזם ווי אַ מיטל צו פֿאַרדינען געלט. בקי­צור, קבלה האָט הײַנט פֿאַרנומען אַ בכּבֿו­דיק אָרט צווישן די זוכער פֿון רוחניות און לעבנס-באַדײַט — סײַ ייִדן, סײַ ניט-ייִדן.

אַ גרויסער פּראָצענט פֿון די פֿרומע, ווי אויך פֿון די ראַציאָנאַליסטיש-גע­שטימטע ליבעראַלע ייִדן, באַציִען זיך צו דער קבלה-"מאָדע" מיט חשד, און צומאָל מיט אַ בפֿירושער קע­גנ­ער­שאַפֿט. אָבער, אין די מער אָפֿע­נע פֿרומע קרײַזן, בפֿרט צווישן די ליובאַוויטשער און בראַצלעווער חסי­דים, ווערן פֿאַרשיידענע קבלה-אונ­טער­נעמונגען אַלץ מער פּאָפּולער.

אין קראָון-הײַטס, דער הײַנטיקער הויפּט-צענטער פֿון חבֿ״ד, האָט הרבֿ דובֿ-בער פּינסאָן, אַ פּראָמינענטער קענער פֿון קבלה-ענינים, געשאַפֿן נישט לאַנג צוריק דעם "עיִון-אינ­סטיטוט" — אַ צענטער, וווּ מע לערנט מעדיטאַציעס, חסידישע מעטאַפֿיזיק, און אַנדערע מיסטישע ענינים. אין איינעם פֿון זײַנע ביכער, "גילגולים און ייִדישקייט", באַטאָנט הרבֿ פּינסאָן, אַז קבלה איז אַקטועל פֿאַר אַלע מענטשן, לאַוו-דווקא ייִדן.

אַ יונג ליובאַוויטשער פּאָרפֿאָלק, פּסח און חנה בורסטאָן, די חבֿ״ד-שליחים אין מאָנראָ — די שטאָט אינעם שטאַט ניו-יאָרק, וווּ ס׳געפֿינט זיך די געגנט קרית-יואל, דאָס באַקאַנטע שטעטל פֿון די סאַטמאַרער חסי­דים — אָרגאַ­ניזירן אין זייער היים וועכנט­לעכע קלאַסן און וועטשערעס מיטן אַן אומ­געוויינטלעכן נאָמען: "קבלה און הינער-זופּ". אין דער סאַט­מאַרער סבֿיבֿה האָט דער-אָ נאָמען, ווי אויך דער עגאַליטאַרער סטיל פֿון די אונ­טער­נעמונגען, אַרויסעגערופֿן אַ נעגאַ­טיווע רעאַקציע; אָבער, צווישן, די אָרטיקע מאָדערן-אָרטאָדאָקסישע, רעפֿאָר­מער און סעקולערע ייִדן זענען די קלאַסן געוואָרן גאַנץ פּאָפּולער.

אַ טייל קריטיקער פֿון "קבלה-צענטערס" טענהן, אַז ס׳רובֿ הײַנטיקע קבלה-פּראָיעקטן שטעלן מיט זיך פֿאָר אַ געמיש פֿון קאָמערץ און משונהדיקייט. עס ווילט זיך האָפֿן, אַז דער נײַער מוזיי, ווי אויך דער אַלגעמיינער וואַקסנדיקער אינטערעס צו קבלה אין דער וועלט, וועט טאַקע צוציִען מענטשן צום עכטן רוחניות.