בעתן אויפֿטריט אין "יונג־ייִדיש", ירושלים

זי איז אויפֿגעטראָטן אויף דער בינעלע פֿון לייוויק־הויז; נישטאָ דאָרט וווּ זיך אַ ריר צו טאָן, זי אָבער האָט פֿון דעם זיך נישט געמאַכט קיין וועזן; זי האָט געטאָן אירס: זי האָט געזונגען, מער האָט זי נישט באַדאַרפֿט. ס'איז געווען קלאָר אַז די סצענע איז איר מיליע, גיט איר בלויז אַ בינע — נישט וויכטיק די גרייס — און אַ פּובליקום — דאָס רעשט, פֿאַרלאָזט זיך אויף איר, זי וועט זיך שוין אַן עצה געבן.

אוממעגלעך נישט צו פֿילן דעם שטראָם פֿון סימפּאַטיע וואָס שאַפֿט זיך צווישן דער שיינער פֿרוי אויף דער בינע און דעם באַצויבערטן פּובליקום אין זאַל. ס'איז מיר נאָר אַ גרויסער שאָד, וואָס ווען זי איז געקומען מיט אַ טאָג פֿריִער אין שרײַבער־פֿאַראיין, בין איך דאָרט נישט געווען. גראַדע בעת די דאָזיקע אומפֿאָרמעלע באַגעגענישן אין לייוויק־הויז טרעפֿט זיך צופֿעליק יענע איינמאָליקע געשעעניש, וואָס קיינער קאָן נישט פֿאָרויסזען פֿון פֿריִער און וואָס לאָזט איבער אַ בענקשאַפֿט נאָך אַ פֿאַרגאַנגענעם זכּרון. און יענעם פֿרײַטיק איז עס געשען.

טערעזאַ טובֿה — אַ זינגערין, אַקטריסע, שרײַבערין איז געקומען קיין ישׂראל מיט קאָנצערטן. זי איז אויפֿגעטראָטן אין ירושלים, אין לאָקאַל פֿון "יונג ייִדיש". פֿרעגט שוין גאָרנישט וואָס דאָרט איז פֿאָרגעקומען! מ'האָט זי נישט געלאָזט אַראָפּגיין פֿון דער בינע ביז זי האָט נישט צוגעזאָגט קומען צו זיי אין גיכן נאָך אַ מאָל. איך האָב זי געזען אין תּל־אָבֿיבֿ, אין בית־לייוויק און בין באַגײַסטערט געוואָרן. נישט נאָר איך. בעיקר, פֿון דעם אײַנפֿאַל צו קאָמבינירן אַלטע ייִדישע לידער מיט דזשעז און עראָטיק; פּלוצעם האָט "מײַן שטעטעלע בעלץ" באַקומען אַן אַנדער דימענסיע אין דער אויפֿפֿירונג פֿון טערעזאַ טובֿה; אויך דאָס ליד "איך האָב דיר צופֿיל ליב", צי "ביי מיר ביסטו שיין", פֿריש און נײַ, ווי געהערט צום ערשטן מאָל. יענע באַקאַנטע לידער פֿון שטענדיק וואָס מען חזרט זיי איבער אָן אַ סוף (און איך בעט אַנטשולדיקונג פֿאַרן אויסדרוק) זײַנען שוין אַ ביסל צוגעגעסן געוואָרן, איז דערשינען טערעזאַ טובֿה און זיי געגעבן אַ נײַעם לבוש; די ווערטער זײַנען די זעלבע, זיי האָט זי נישט געביטן, אַנדערש איז אָבער דער ריטעם — דזשעז, פּאָפּ, בלוז, ראָק — און ווי אַזוי זי פֿירט אויס דאָס ליד: זי זינגט און יעדע באַוועגונג אירע פֿון קערפּער, פֿון דער האַנט און אַפֿילו פֿון פֿינגער זײַנען פֿילעוודיק און פֿאַרבעטנדיק.

נישט בלויז לידער פֿון דער ווײַטער פֿאַרגאַנגענהייט אין הײַנטצײַטיקן סטיל זינגט טערעזאַ טובֿה; אַ טייל פֿון דער פּראָגראַם איז געווען געווידמעט די לידער פֿון דער דיכטערין ביילע שעכטער־גאָטעסמאַן, וואָס טובֿה פֿירט זיי אויס מיט אַ באַזונדערער וואַרעמקייט, אין איינקלאַנג מיט דער טיפֿער פֿרײַנדשאַפֿט וואָס פֿאַרבינדט די זינגערין מיט דער דיכטערין.

טערעזאַ טובֿה, דעם נאָמען טובֿה — נאָך דער באָבע טאָבטשע, איז געבוירן געוואָרן אין פּאַריז בײַ עלטערן לעבנס־פֿאַרבליבענע פֿון חורבן, וואָס האָבן גערעדט ייִדיש מיט די קינדער און ווען די קינדער זײַנען געווען גאָר יונג האָט די גאַנצע משפּחה זיך באַזעצט אין טאָראָנטאָ, קאַנאַדע. צו 17 יאָר איז טובֿה געגאַנגען אין אוניווערסיטעט זיך לערנען טעאַטער און מיט אירע נאַטירלעכע אייגנשאַפֿטן איז נישט קיין וווּנדער, וואָס זי האָט געמאַכט אַ דערפֿאָלגרײַכע קאַריערע אין איר וווינשטאָט טאָראָנטאָ ווי אַ זינגערין, אַקטריסע, שרײַבערין און קאָמפּאָזיטאָרין. זי איז אויך אויפֿגעטראָטן אין פּאַריז, ניו־יאָרק, אין וואַרשע און אין אַנדערע ערטער און מיט נאָך צוויי זינגערינס, באַוווּסטע ווי "די דרײַ דיוואַס", נעמען זיי אויס אין יעדן אָרט, וווּ זיי טרעטן אויף.

טערעזאַ טובֿה וועט זיכער קומען צוריק און אפֿשר איז דאָס נישט אַזוי ווײַט. דערווײַל האָט זי דאָ איבערגעלאָזט איר טאָכטער און אַ סך פֿאַרערערס, וואָס בענקען שוין נאָך אירע אויפֿטריטן.