 |
| אַ טעלער מיט אַ דײַטשמערישער אויפֿשריפֿט, פּובליקירט אין "ru_yiddish" |
די וועבזײַט livejournal.com, "דער לעבעדיקער זשורנאַל", איז אַ ריזיקער ווירטועלער "אוניווערס", וווּ איבער 12 מיליאָנען מענטשן שאַפֿן בלאָגן, עלעקטראָנישע זשורנאַלן, טאָג־ביכער און סתּם שמועסן מיט אַנדערע. אַחוץ די פּערזענלעכע זײַטלעך, זענען דאָרטן אויך פֿאַראַן אַזוי־גערופֿענע "קהילות", וווּ עס פֿאַרזאַמלען זיך גאַנצע גרופּעס "אײַנוווינער" פֿונעם "לעבעדיקן זשורנאַל", לויט זייערע ספּעציפֿישע אינטערעסן.
אין אַ טייל "קהילות" באַטייליקן זיך צומאָל טויזנטער מיטגלידער; כּמעט יעדע שטאָט, ווי אויך אַ סך אוניווערסיטעטן, ספּעציאַליזירטע מיטלשולן און פֿאַרשיידענע קלובן האָבן אַן אייגענע "לאַנדסמאַנשאַפֿט" אָדער "ברודערשאַפֿט" אין "LJ". אין אַ סך ספּעציעלע "קהילות", באַהאַנדלען פּראָפֿעסיאָנעלע לינגוויסטן, דאָקטוירים, פּראָגראַמיסטן, מאָלער, מוזיקאַנטן און אַנדערע מומחים פֿאַרשיידענע זייער ספּעציפֿישע אַספּעקטן פֿון זייער אַרבעט; אין אַ סך אַנדערע "ערטער" פֿאַרזאַמלען זיך ליבהאָבער פֿון אַ געוויסער ראָק־גרופּע, אַקטיוויסטן פֿון פּאָליטישע אָרגאַניזאַציעס, קאָלעקציאָנערן פֿון מאַרקעס אָדער מטבעות אָדער אייגנטימער פֿון אַ געוויסן מין אויטאָמאָביל.
אַ טייל "קהילות" פֿירן אויס אַנדערע פּראַקטישע פֿונקציעס, אַחוץ די דיסקוסיעס גופֿאַ: אָפֿטמאָל, מעלדן די מיטגלידער וועגן פֿאַרשיידענע אונטערנומונגען, האַנדלען און בײַטן זיך איינער מיט צווייטן מיט פֿאַרשיידענע מינים סחורה, און צומאָל פֿאַרבעטן זייערע "ווירטועלע חבֿרים" צו פּראַווען זייער געבוירן־טאָג. אַזאַ געשעעניש ווערט אינעם "לעבעדיקן זשורנאַל" אָנגערופֿן "דעווירטואַליזאַציע" — ווען מע באַקענט זיך פּערזענלעך מיט אַ מענטש, וועלכן מע האָט פֿריִער געקענט בלויז דורך דער אינטערנעץ.
דער "לעבעדיקער זשורנאַל" איז געגרינדעט געוואָרן אין 1999, ווי אַ פּריוואַטער פּראָיעקט פֿונעם אַמעריקאַנער פּראָגראַמיסט ברעד פֿיצפּאַטריק. במשך פֿון דער צײַט, איז די וועבזײַט זיך גיך צעוואַקסן, און האָט אַרײַנגעצויגן הונדערטער טויזנטער רוסלענדישע מיטגלידער. די באַטייליקונג אינעם "זשורנאַל" און דאָס שאַפֿן אַן אייגענע "קהילה" איז אַן אומזיסטע, הגם פֿאַר אַ קליינער סומע געלט קען מען באַקומען אַ צוטריט צו געוויסע ספּעציעלע באַדינסטן — למשל, שיקן עמעצן אַ בוקעט "ווירטועלע בלומען". צוליב דעם, וואָס אַזעלכע מתּנות קאָסטן רעאַל געלט, זענען די מיטגלידער זייער צופֿרידן זיי צו באַקומען; נאָך דעם לעצטן "וואַלענטין"־טאָג, האָט דער "לעבעדיקער זשורנאַל" עטלעכע טעג געאַרבעט זייער פּאַמעלעך — אַפּנים, צוליב די מיליאָנען ווירטועלע "רויזן", וואָס האָבן פֿאַרהאַקט די וועבזײַט.
ס׳רובֿ "אײַנוווינער" פֿונעם "לעבעדיקן זשורנאַל" באַציִען זיך צו זייער "ווירטועל לעבן" גאַנץ ערנסט; אַ סך מענטשן באַקענען זיך דאָרטן מיט נײַע חבֿרים, זוכן אָפּ זייערע אַלטע באַקאַנטע, און נישט זעלטן טרעפֿן אַפֿילו זייערע "באַשערטע"; חתונות צווישן די "LJ"־לײַט איז נישט קיין נאָווינע.
לויט דער סטאַטיסטיק, זענען בערך 3.2 מיליאָן מיטגלידער פֿונעם "לעבעדיקן זשורנאַל" אַמעריקאַנער, און בערך אַ האַלב מיליאָן — רוסלענדער און אוקראַיִנער. נאָך אַרום אַ מיליאָן מיטגלידער וווינען אין אַנדערע ענגליש־רעדנדיקע לענדער — קאַנאַדע, ענגלאַנד און אויסטראַליע; אין די אַנדערע לענדער איז דער "לעבעדיקער זשורנאַל" אַ סך ווייניקער פּאָפּולער. ס׳איז כּדאַי, אָבער, צו באַמערקן, אַז אַ מערקווירדיקער טייל "אַמעריקאַנער" און "קאַנאַדער" מיטגלידער זענען רוסישע עמיגראַנטן, דערפֿאַר ווערט דער "לעבעדיקער זשורנאַל" אָנערקענט אין רוסלאַנד ווי דער "סאַמע טראַדיציאָנעלער" רוסישער בלאָג־צענטער אויף דער אינטערנעץ.
די רוסיש־רעדנדיקע מיטגלידער פֿונעם "לעבעדיקן זשורנאַל" האָבן געשאַפֿן אַן אייגענעם טשיקאַווע זשאַרגאָן, וואָס מע הערט הײַנט, פֿון צײַט צו צײַט, אַפֿילו אויף דער גאַס, בפֿרט אין אַזעלכע שטעט, ווי מאָסקווע און פּעטערבורג, וווּ כּמעט אַלע קאָמפּיוטער־באַנוצער זענען גוט באַקאַנט מיט דער דאָזיקער וועבזײַט. די מיטגלידער גופֿא ווערן אָנגערופֿן "ЖЖсты" ("זשעזשיסטן"), און זייערע ווירטועלע חבֿרים הייסן "френды" ("פֿרענדן"), פֿונעם ענגלישן וואָרט "friends".
ווען פֿיצפּאַטריק, דער גרינדער פֿון "Livejournal", האָט מיט עטלעכע חדשים צוריק באַזוכט רוסלאַנד, האָבן אַ צאָל רוסישע צײַטונגען אים באַגריסט ווי אַ "העלד" פֿון דער רוסישער אינטערנעץ, און באַשריבן זײַן וויזיט אויף אַ "זשעזשיסטישן" שטייגער — ווי "דעווירטואַליזאַציע" פֿונעם באַרימטן פּראָגראַמיסט.
אין פֿאַרגלײַך מיט אַ סך אַנדערע וועב־פֿאָרומס, דיסקוסיע־גרופּעס און "שמועס־צימערן", וווּ עס באַהערשט די אַטמאָספֿער פֿון אויסגעשפּראָכענער אויסגעלאַסנקייט און נאַרישע קריגערײַען פֿון 16־יעריקע אומגעבילדעטע יוגנטלעכע, זענען אַ סך "קהילות" אינעם "לעבעדיקן זשורנאַל" אויסערגעוויינטלעך אינטעליגענטיש, רויִק און פֿרײַנדלעך. דער פּאַמעלעכער סטיל און די צעצווײַגטע סטרוקטור פֿון די דיסקוסיעס האָט אויך צוגעצויגן די "אַלטע גוואַרדיע" פֿון די סאָוועטישע קאָמפּיוטער־לײַט, על־פּי־רובֿ געבילדעטע מענטשן, דערמאָנענדיק זיי וועגן די "אַלטע גוטע צײַטן" פֿון "FIDO" — די אַלטע מעלדונג־נעץ, וועלכע איז געווען פֿאַרשפּרייט צווישן די רוסישע "גיקן" אין אָנהייב 1990ער יאָרן.
הגם אויפֿן ענדלאָזיקן "רחבֿות" פֿון "LJ" קען מען, מסתּמא, אויך געפֿינען גענוג גרופּעס פֿון גראָבע יונגען, וווּ עס ווערן באַהאַנדלט בלויז גאַסן־געשלעגן און סעקס, זענען אַזעלכע גרופּעס אינגאַנצן אָפּגעטיילט פֿון די אינטעליגענטע "קהילות" און בלאָגן.
אַחוץ דעם, פֿאָלגן ס׳רובֿ "זשעזשיסטן", אַרײַנגערעכנט די גראָבע יונגען, געוויסע עטישע כּללים, און שטרעבן נישט צו שטערן איינער דעם צווייטן. אַפֿילו אַזעלכע "הייסע" טעמעס, ווי סיכסוכים צווישן די עקסטרעם־רעכטע און ראַדיקאַל־לינקע פּאָליטישע אַקטיוויסטן ווערן, געוויינטלעך, דורכגעפֿירט מער־ווייניקער אויסגעהאַלטן.
מיט דרײַ יאָר צוריק האָט אַ פּראָמינענטער רוסיש־רעדנדיקער ייִדישיסט (וועלכער באַהאַלט אויס, ווי ס׳רובֿ "זשעזשיסטן", זײַן רעאַלן נאָמען), געגרינדעט אינעם "לעבעדיקן זשורנאַל" אַ נײַע קהילה, מיטן נאָמען "ru_yiddish". במשך פֿון דער צײַט, איז זײַן בלאָג זיך צעוואַקסן אין אַ בכּבֿודיקער "קהילה", וואָס דערמאָנט די באַקאַנטע ענגליש־שפּראַכיקע בליץ־רשימה "מענדעלע". אין פֿאַרגלײַך מיט "מענדעלע", אָבער, איז "ru_yiddish" אַן אינטעראַקטיווע גרופּע, וווּ די מיטגלידער קענען גיך באַקומען אַן ענטפֿער אויף זייערע פֿראַגעס, און קענען פֿאַרעפֿנטלעכן בילדער און מוזיק־פֿראַגמענטן.
איצט זענען אין "ru_yiddish" באַטייליקט בערך 300 מיטגלידער, אַרײַנגערעכנט פּראָפֿעסיאָנעלע מוזיקאַנטן, היסטאָריקער, פּראָפֿעסאָרן פֿון פֿאַרשיידענע געביטן אין וויסנשאַפֿט, דאָקטוירים, סטודענטן, שרײַבער און פּאָעטן; מע באַהאַנדלט אַ ברייטע ריי טעמעס, פֿונעם פּשוטן אָפּטײַטש פֿון געוויסע ייִדישע ווערטער ביז טיפֿע סאָציאָ־לינגוויסטישע און היסטאָרישע ענינים. כּמעט אַלע אונטערנעמונגען, וואָס האָבן צו טאָן מיט ייִדיש, סײַ אין רוסלאַנד, סײַ אין אַנדערע לענדער, ווערן כּסדר אַנאָנסירט אינעם "ru_yiddish", ווײַל די מיטגלידער פֿון דער גרופּע וווינען אַרום דער גאַנצער וועלט.
די געשיכטע פֿון "ru_yiddish" האָט געוויזן, אַז אין רוסלאַנד וווינען הונדערטער ייִדישע (און, צומאָל, לאו־דווקא ייִדישע) יונגע־לײַט, וואָס לערנען זיך ייִדיש אָדער, לכל־הפּחות, פֿאַראינטערעסירן זיך מיט דער ייִדישער קולטור. פֿון צײַט צו צײַט, ווײַזן זיך אַרויס אינעם "לעבעדיקן זשורנאַל" רוסיש־רעדנדיקע יונגע־לײַט, וואָס קענען מאַמע־לשון גאַנץ פֿליסיק. אין "ru_yiddish" געפֿינען זיך אַזעלכע אינטערעסאַנטע פּערזענלעכקייטן, ווי איציק סאָלדאַטאָוו — אַ יונגער ייִדישער פּאָעט און מחבר פֿון וווּנדערלעכע מעשׂיות, וועלכער וווינט אין קאַמענסק־אוראַלסקי, אוראַל־געגנט, און איליאַ ווערכאָווסקי — אַ פֿילאָסאָף, מוזיקאַנט און פּאָעט פֿון דער ווײַטער סיבירער שטאָט כאַנטי־מאַנסיִיסק; אַ טייל מיטגלידער פֿירן אויך פּערזענלעכע בלאָגן אויף ייִדיש.
ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז די ייִדישע שפּראַך האָט פֿאַרנומען איר פֿעסט־געשטעלט אָרט אינעם "לעבעדיקן זשורנאַל" דווקא צוליב דער רוסיש־רעדנדיקער אינטעליגענץ. הגם צווישן די אַמעריקאַנער "LJ"־לײַט געפֿינען זיך זיכער מער ייִדיש־רעדער, אַרײַנגערעכנט די חסידים פֿון וויליאַמסבורג און באָראָ־פּאַרק, שמועסן זיי, געוויינטלעך, דווקא אויף ענגליש, און וואָלטן קיינמאָל נישט באַהאַנדלט, למשל, משה קולבאַקס לידער.
ס׳איז אָבער אַ ביסל טרויעריק, אַז "ru_yiddish" קלינגט צומאָל "צו אינטעליגענטיש". עס וואָלט זיך געוואָלט, אַז מער פּשוטע רוסלענדישע "ייִדן פֿון אַ גאַנץ יאָר" זאָלן זיך אויך פֿאַראינטערעסירן מיט מאַמע־לשון, נישט בלויז מוזיקאַנטן און פּראָפֿעסאָרן.