הײַיאָר, דעם 7טן אָקטאָבער, וועט ווערן 115 יאָר זינט דער גרינדונג אין ווילנע פֿון דעם "בונד" — די ייִדישע סאָציאַליסטישע פּאַרטיי, וואָס האָט אַרײַנגעשריבן אַ סך וויכטיקע, ווי אויך העראָיִשע, זײַטן אין דער מאָדערנער ייִדישער געשיכטע. לויט דער היסטאָרישער לאָגיק (אַזוי, גאַנץ פּאַטעטיש, קען מען אויך באַשרײַבן אַ צונויפֿפֿאַל) איז אין דעם זעלבן יאָר געשאַפֿן געוואָרן דער "פֿאָרווערטס". די באַציִונגען צווישן דעם "בונד" און דער אַמעריקאַנער צײַטונג פֿאַרדינען אַ באַזונדערן בוך. אין איין שורה קען מען די דאָזיקע באַציִונגען באַשרײַבן אַזוי: קיין גרינגע זײַנען זיי ניט געווען, כאָטש אין דער צײַטונג האָבן אין פֿאַרשיידענע יאָרן געאַרבעט ניט ווייניק בונדיסטן. אין מײַן אַרטיקל שטעל איך זיך אָפּ אויף אייניקע עפּיזאָדן אין דער געשיכטע פֿון די "ניט קיין גרינגע" באַציִונגען.
אין 1921, ווען די אַמעריקאַנער ייִדישע סאָציאַליסטישע באַוועגונג האָט זיך געשפּאָלטן אויף די מער (צי גאָר) סימפּאַטישע צו די באָלשעוויקעס און די ווייניקער (צי גאָר ניט) סימפּאַטישע צו זיי גרופּעס, האָט דער הויפּטשטראָם פֿון "פֿאָרווערטס" זיך אַפֿיליִיִרט מיט דעם ייִדישן סאָציאַליסטישן פֿאַרבאַנד, וואָס איז געשאַפֿן געוואָרן אין יענעם יאָר און פֿאַראייניקט די ווייניקער (צי גאָר ניט) סימפּאַטישע. און אַזוי איז עס שוין פֿאַרבליבן אויף לאַנגע יאָרן — דער "פֿאַרבאַנד" און די רעדאַקציע זײַנען געווען זייער ענג פֿאַרבונדן, ניט געקוקט אויף די רײַבונגען וואָס פֿלעגן זיך צו מאָל מאַכן צווישן די שותּפֿים. דאָס הייסט ניט, אַז אַנדערע ייִדישע סאָציאַליסטן האָבן זיך אין גאַנצן אָפּגעפֿרעמדט פֿון דער צײַטונג.
אין דעם "פֿאַרבאַנד" זײַנען געווען ניט ווייניק בונדיסטן פֿון אַ מאָל און פֿון הײַנט. אייניקע פֿון זיי האָבן זיך מיט דער צײַט באַטראַכט און זיך אָפּגעזאָגט פֿון זייערע "אַלט-היימישע" בונדיסטישע פּרינציפּן, געוואָרן מער אַמעריקאַנישע סאָציאַליסטן. ס׳איז גענוג צו דערמאָנען, אַז אין משך פֿון 15 יאָר האָט מיטן "פֿאַרבאַנד" אָנגעפֿירט נחום כאַנין, וועלכער איז געווען אַן אָנגעזעענער בונדיסט אין דער אַלטער היים, און אַז אַקטיוו אין דעם "פֿאַרבאַנד" איז געווען ברוך וולאַדעק, דער הויפּט-פֿאַרוואַלטער פֿון "פֿאָרווערטס" — אַ מענטש מיט אַ לעגענדאַרן נאָמען אין די בונדיסטישע קרײַזן. און דאָך האָט דער סאָציאַליזם פֿונעם "פֿאַרבאַנד" געהאַט אַן אַנדער טעם, איידער דער סאָציאַליזם פֿון מיזרח-אייראָפּעיִשע בונדיסטן.
נאַציאָנאַליזם איז געווען די הויפּט-פּראָבלעם אין די רײַבונגען צווישן די סאָציאַליסטן פֿון דעם ייִדישן סאָציאַליסטישן פֿאַרבאַנד און די בונדיסטן. די לעצטע האָבן זיך געהאַלטן פֿאַר "נאַציאָנאַלע ייִדן", אָבער, חס-וחלילה, ניט קיין נאַציאָנאַליסטישע, און אין דער סבֿיבֿה פֿון דעם "פֿאַרבאַנד" האָבן זיי געפֿילט דווקא ייִדישן נאַציאָנאַליזם, וואָס האָט מיט די יאָרן געהאַלטן אין איין שטאַרקער ווערן, בפֿרט אין דער באַציִונג צו ארץ-ישׂראל און, שפּעטער, צו מדינת-ישׂראל. דער פּאַראַדאָקס באַשטייט אין דעם, וואָס תּחילת האָבן די בונדיסטן געהאַט גאָר אַנדערע פּראָבלעמען מיטן "פֿאַרבאַנד" — אין די ערשטע יאָרן איז ער געווען צו אינטערנאַציאָנאַליסטיש, צו סקעפּטיש לגבי דער אַנטוויקלונג פֿון ייִדישער קולטור. בהדרגה, אָבער, האָט זיך דער אינטערנאַציאָנאַליזם פֿון אַ היפּשער צאָל סאָציאַליסטן טראַנספֿאָרמירט דווקא אין פּראָ-ישׂראלדיקע, פּראָ-ציוניסטישע (פֿאַרשטייט זיך, פּועלי-ציוניסטישע) סימפּאַטיעס.
אינטערעסאַנט איז אין דעם זין אַרײַנצוקוקן אין די פֿאַרסך־הכּלדיקע דאָקומענטן פֿון דער קאָנווענשאָן (קאָנפֿערענץ) פֿון דעם ייִדישן סאָציאַליסטישן פֿאַרבאַנד, וואָס איז פֿאָרגעקומען סוף 1953. אָט וואָס די קאָנווענשאָן האָט באַשלאָסן "וועגן פֿאַראייניקונג מיטן ‘בונד’" (איך ציטיר לויטן "פֿאָרווערטס", פֿון דעם 4טן דעצעמבער, 1953):


די 19טע נאַציאָנאַלע קאָנווענשאָן האָט אויסגעהערט דעם באַריכט פֿון גענעראַל-סעקרעטאַר וועגן דער פֿאַראייניקונג פֿון ביידע אָרגאַניזאַציעס — דער ייִדישער סאָציאַליסטישער פֿאַרבאַנד מיט דער בונדישער אָרגאַניזאַציע אין אַמעריקע.
די קאָנווענשאָן האַלט, אַז עס דאַרף געטאָן ווערן אַלץ וואָס איז מעגלעך, כּדי צו באַזײַטיקן די שוועריקייטן, וואָס זײַנען אַנטשטאַנען אין פֿאַרלויף פֿון די פֿאַרהאַנדלונגען.
דער ייִדישער סאָציאַליסטישער פֿאַרבאַנד שטרעבט צו אַ פֿולקאָמער פֿאַראייניקונג פֿון ביידע קערפּערשאַפֿטן. דאָס וועט זײַן אין די בעסטע אינטערעסן פֿון דער ווײַטערדיקער אַרבעט פֿון פֿאַרשפּרייטן דעם אַלגעמיינעם און דעם ייִדישן סאָציאַליסטישן געדאַנק צווישן די ייִדישע אַרבעטער און פֿאָלקס-מענטשן אין אונדזער לאַנד.
די 19טע נאַציאָנאַלע קאָנווענשאָן באַפֿולמעכטיקט די נײַ-געוויילטע עקזעקוטיווע פֿאָרצוזעצן די פֿאַרהאַנדלונגען און טאָן אַלץ, אַז עס זאָל וואָס גיכער פֿאַרווירקלעכט ווערן די פֿאַראייניקונג פֿון ביידע אָרגאַניזאַציעס.


וועגן דעם "שבת פֿאַר זיך", וואָס די בונדיסטן האָבן געמאַכט אין אַמעריקע, שרײַבט דוד סלוצקי אין זײַן בוך The International Jewish Labor Bund After 1945. ער דערקלערט, אַז אַ היפּשע צאָל בונדיסטן האָבן זיך פֿון סאַמע אָנהייב, נאָך אין די 1920ער יאָרן, ניט געפֿילט אין דער היים אין דעם ייִדישן סאָציאַליסטישן פֿאַרבאַנד. און אין דעם "פֿאַרבאַנד" האָט מען אויך געקוקט אויף די בונדיסטן ווי "לינקע", ווײַל דער פּוילישער "בונד" האָט אַנטפּלעקט סימפּאַטיעס צום סאָוועטן-פֿאַרבאַנד און צום קאָמינטערן. אַרום דעם האָט מען זיך געקריגט אויך, און באַזונדערס שאַרף, אין די 1930ער יאָרן. אָבער נאָך פֿריִער, אין 1923, האָבן בונדיסטן געשאַפֿן אַ באַזונדערן קלוב אין ניו-יאָרק. אין 1947 האָט זיך אין ניו-יאָרק באַוויזן אַ בונדיסטישע אָרגאַניזאַציע. וועגן איר טאַקע גייט די רייד אין דער רעזאָלוציע, וואָס דער "פֿאַרבאַנד" האָט אָנגענומען אין 1953.

דער אינצידענט אין קוביאַ

די קאָנווענשאָן אין 1953 איז פֿאָרגעקומען אין קורצן נאָך דעם "קוביאַ-אינצידענט", ווען, אין אָקטאָבער 1953, האָבן ישׂראלדיקע מיליטער־לײַט, בראָש מיט אַריאל שרון, דורכגעפֿירט אַן אָפּעראַציע אין דעם אַראַבישן ייִשובֿ קוביאַ. די דאָזיקע אָפּעראַציע האָט איבערגעלאָזט נאָך זיך 69 טויטע, ס׳רובֿ פֿון זיי פֿרויען און קינדער. אַרום דער אָפּשאַצונג פֿון אָט דעם אינצידענט האָט זיך פֿאַרקאָכט אַ סיכסוך צווישן דער רעדאַקציע (און דעם "פֿאַרבאַנד") און די בונדיסטן. דעם 12טן יאַנואַר 1954 האָט זיך אין "פֿאָרווערטס" באַוויזן אַ טעקסט אונטערן טיטל "דערקלערונג פֿון "בונד" וועגן אַרטיקלען פֿון הלל ראָגאָף" (ראָגאָף איז דעמאָלט געווען דער הויפּט-רעדאַקטאָר פֿון "פֿאָרווערטס"). דער דאָזיקער טעקסט אילוסטרירט בולט דעם קאָנפֿליקט צווישן די צוויי צדדים:


אין "פֿאָרווערטס" פֿון 2טן יאַנואַר 1954 האָט הלל ראָגאָף אָפּגעדרוקט אַן אַרטיקל קעגן דער רעזאָלוציע, וואָס דער "בונד" האָט אָנגענומען מכּוח די געשעענישן אין קוביאַ. אין דעם אַרטיקל באַנוצט ער זיך מיט אַ סך ציטאַטן פֿון אונדזער רעזאָלוציע.
די רעזאָלוציע פֿון אַמעריקאַנער "בונד" וועגן קוביאַ איז געווען אָפּגעדרוקט אין דעם נאָוועמבער-נומער "אונדזער צײַט" און די ענגלישע איבערזעצונג פֿון איר איז צוגעשיקט געוואָרן קיין לאָנדאָן צום ביולעטין פֿון סאָציאַליסטישן אינטערנאַציאָנאַל. מעגלעך, אַז הלל ראָגאָף האָט זיך באַנוצט מיט אַן ענגלישן טעקסט. ... מיר האָבן אָבער פֿאַרגליכן די ציטאַטן, וואָס ער ברענגט אין זײַן אַרטיקל, מיטן אָריגינעלן ייִדישן טעקסט פֿון אונדזער רעזאָלוציע, ווי אויך מיט אונדזער ענגלישער איבערזעצונג. ... מיר האָבן דערבײַ פֿעסטגעשטעלט, אַז פֿיל וויכטיקע ציטאַטן אין הלל ראָגאָפֿס אַרטיקל שטימען ניט — ניט מיטן ייִדישן און ניט מיטן ענגלישן טעקסט פֿון אונדזער רעזאָלוציע.
ניט קענענדיק זיך דאָ אַרײַנלאָזן אין אַ פּאָלעמיק וועגן דעם עצם ענין פֿון אונדזער קוביאַ-רעזאָלוציע, ... פֿאַרלאַנגען מיר, אַז די ניט-ריכטיקע ציטאַטן פֿון חלל ראָגאָפֿס אַרטיקל זאָלן פֿאַרריכט ווערן. מיר מוזן זיך באַנוגענען מיט אויסרעכענען נאָר די וויכטיקסטע פֿון זיי:
"די ייִדישע דיסקרימינירונגען קעגן די אַראַבער". אין אונדזער רעזאָלוציע און אין איר ענגלישער איבערזעצונג איז אין ערגעץ ניט באַנוצט דער אויסדרוק: "די ייִדן דיסקרימינירן". אין דער רעזאָלוציע ווערט געשריבן, אַז "מצד די ציוניסטישע פֿירער פֿון מדינת-ישׂראל (ווערט געפֿירט) אַ סיסטעמאַטישע פּאָליטיק פֿון אַנטי-אַראַבישער דיסקרימינאַציע". עס איז פֿון דעסטוועגן אַ נפֿקא-מינה צווישן "ייִדן" און "ציוניסטישע פֿירער פֿון מדינת-ישׂראל".
הלל ראָגאָף דרוקט די פֿאָלגנדיקע ציטאַטע אין גענדזנפֿיסלעך, כּלומרשט פֿון אונדזער רעזאָלוציע: "די ייִדן ווילן זיך אויסשפּרייטן, דאָס איז זייער טעאָריע און זיי טוען עס אין דער פּראַקטיק". אַזאַ אָדער אַן ענלעכער זאַץ איז אין דער רעזאָלוציע נישטאָ. אין אונדזער רעזאָלוציע שטייט: "די (דיסקרימינאַציע-)פּאָליטיק (פֿון די ציוניסטישע פֿירער אין מדינת-ישׂראל) איז באַזונדערס געפֿערלעך פּנים-אל-פּנים מיט די עקספּאַנסיווע טענדענצן פֿון דער ציוניסטישער טעאָריע און פּראַקטיק פֿון קיבוץ-גלויות". דער אונטערשייד צווישן הלל ראָגאָפֿס כּלומרשטער ציטאַטע און דעם ריכטיקן טעקסט קען זען יעדער בר-דעת.

הלל ראָגאָף

Forward Association

הלל ראָגאָף ציטירט ווײַטער: "ייִדן פֿאַרשוועכן אַלע פּרינציפּן פֿון גערעכטיקייט און דעמאָקראַטיע". ווי שוין דערמאָנט, רעדט דאָ ניט אונדזער רעזאָלוציע וועגן ייִדן בכלל, נאָר וועגן די ציוניסטישע פֿירער פֿון מדינת-ישׂראל. אָבער דער עיקר: אונדזער רעזאָלוציע זאָגט ניט דאָס, וואָס הלל ראָגאָף ציטירט. אין דער רעזאָלוציע שטייט דער פֿאָלגנדיקער זאַץ: מיט ווייטיק און באַדויערן מוזן מיר פֿעסטשטעלן, אַז מדינת-ישׂראל ווענדט אָן לגבי איר אייגענער אַראַבישער מינדערהייט אַזעלכע אַקטן פֿון פֿאַרפֿאָלגונג און דיסקרימינאַציע, וואָס מאַכן חוזק פֿון די גרונט-פּרינציפּן פֿון יושר און דעמאָקראַטיע". ...
הלל ראָגאָף ציטירט ווײַטער כּלומרשט פֿון אונדזער רעזאָלוציע: "די שחיטה פֿון אומשולדיקע מענער, פֿרויען און קינדער האָט פֿאַרוואָרפֿן די פּרינציפּן פֿון דעמאָקראַטיע, מענטשלעכקייט און מאָראַל, אין וועמענס נאָמען די ייִדן האָבן תּמיד זיך קעגנגעשטעלט קעגן אַנטיסעמיטיזם, ראַסן-האַס און אַלע רעאַקציאָנערע כּוחות". הלל ראָגאָף האָט פֿון אונדזער זאַץ אַרויסגעוואָרפֿן די ווערטער "באַרבאַרישע פּראַקטיק פֿון אָנווענדן קאָלעקטיווע פֿאַראַנטוואָרטלעכקייט". ...
הלל ראָגאָף פֿאַרענדיקט זײַן אומבאַגרינדעטן אָנפֿאַל מיט אַ רוף: "צו פֿאַרדאַמען די האַנדלונג פֿון בונד".


ס׳איז קלאָר, אַז די בונדיסטן האָבן זיך באַליידיקט און זײַנען ניט געווען גרייט עס צו פֿאַרשווײַגן. אין אַ טאָג אַרום, דעם 13טן יאַנואַר, האָט ראָגאָף געענטפֿערט מיט אַ לאַנג אַרטיקל, פֿון וועלכן איך ברענגט נאָר אַן אויסצוג (ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז פֿון ראָגאָפֿס טעקסט בלײַבט גאָר ניט קלאָר, פֿאַר וואָס ער האָט געדאַרפֿט פֿאַרקריפּלען די ציטאַטן):


אין אַן ענטפֿער, וואָס דער "בונד" האָט צוגעשיקט, רעדט ער מיטן גראָבן פֿינגער, אַז די רעזאָלוציע האָט ניט געזאָגט דאָס, וואָס איך שרײַב איר צו. ... אויף דעם וואָס איך האָב געשריבן, אַז די רעזאָלוציע באַשולדיקט די ייִדן פֿון ישׂראל אין "עקספּאַנסיע" און אַז דאָס איז זייער טעאָריע און אַז זיי טוען עס אין פּראַקטיק — וועגן דעם זאָגט דער בונדישער ענטפֿער. ...
דאָס, זאָג איך, איז דרייען מיטן גראָבן פֿינגער. צו זאָגן, אַז עס איז דאָ אַן אונטערשייד צווישן "ציוניסטישע פֿירער אין ישׂראל" און דער "מדינה" אין אַלגעמיין איז לעכערלעך. אויב עס ווערט געמאַכט דיסקרימינאַציע קעגן די אַראַבער, אויב די אַראַבער ווערן אין ישׂראל אונטערגעדריקט און פֿאַרפֿאָלגט, ווערט עס געטאָן דורך דער רעגירונג, און די רעגירונג ווערט דערוויילט פֿון פֿאָלק. איז אויב עס איז אמת, אַז די פּראַקטיק פֿון "קיבוץ-גלויות" און די "טעאָריע פֿון ציוניסטן" פֿירן צו עקספּאַנסיע, מיינט עס, פּשוט גערעדט, אַז די ייִדן אין ישׂראל גלייבן, אַז מען דאַרף צונעמען לאַנד פֿון די אַראַבער און אַז זיי נעמען אָן פּראַקטישע מיטלען (קיבוץ-גלויות) דאָס דורכצופֿירן.
אַ רעזאָלוציע, וואָס באַשולדיקט די ייִדן, אַז זיי דיסקרימינירן קעגן אַראַבער וואָס וווינען בײַ זיי; אַ רעזאָלוציע, וואָס באַשולדיקט די ייִדן, אַז זיי ווילן צונעמען טעריטאָריע פֿון די אַרומיקע אַראַבישע לענדער; אַ רעזאָלוציע, וואָס דריקט אויס די מיינונג, אַז עס דאַרף אָנערקענט ווערן דאָס רעכט פֿון די אַראַבישע פּליטים צוריקצוקערן זיך צו זייערע היימען און צוריקצוקריגן זייער אייגנטום — אַזאַ רעזאָלוציע איז פֿײַנטלעך צו ישׂראל. אַזאַ רעזאָלוציע קען געשטיצט ווערן פֿון די אַראַבער, אָפּגעזען פֿון די באַשולדיקונגען וואָס ווערן אין איר געמאַכט קעגן זיי. די שווערסטע באַשולדיקונג וואָס די רעזאָלוציע מאַכט קעגן די אַראַבער איז, וואָס זיי "פֿאַרשפּרייטן האַס קעגן ישׂראל"; וואָס זיי "האַלטן אָן אַ בויקאָט אויף ישׂראל" און וואָס זיי "דריקן אויס אַ וווּנטש צו פֿאַרניכטן ישׂראל". איז, ערשטנס, די באַשולדיקונג איז ווײַט ניט אַזוי ערנסט ווי די וואָס זײַנען געמאַכט קעגן ישׂראל. צווייטנס, אויב די באַשולדיקונגען קעגן ישׂראל זײַנען ריכטיק, האָבן די אַראַבער אַ גוטן גרונט פֿאַר דער שטעלונג וואָס זיי נעמען אָן קעגן ישׂראל.
דאָס ערגסטע אין דער רעזאָלוציע איז דער טייל, וואָס באַציט זיך אויף קוביאַ. ... די "בונד"-רעזאָלוציע מאַכט זייער שווערע באַשולדיקונגען קעגן ישׂראל און זאָגט פֿאַקטיש, אַז ישׂראל איז פֿאַר דער שחיטה פֿאַראַנטוואָרטלעך. דאָס צוריקצושלאָגן, האָב איך אָנגעוויזן, אַז אַלע וואָרטזאָגער פֿון ישׂראל — בן-גוריון אין ישׂראל און אַבא איבֿן (ער האָט דעמאָלט פֿאָרגעשטעלט ישׂראל אין די פֿאַראייניקטע נאַציעס) אין אַמעריקע — האָבן פֿאַרדאַמט די שחיטה.
דער "בונד" אָנערקענט ישׂראל
אין דעם קומענדיקן, 1955סטן יאָר, האָט זיך די ראָגאָף-"בונד" מעשׂה פֿאָרגעזעצט. פֿאַרבונדן איז עס געווען מיט פֿאַרשיידענע עפּיזאָדן און דאָקומענטן, למשל, מיט אַ פֿרישער רעזאָלוציע — דאָס מאָל איז זי אָנגענומען געוואָרן דורך דעם דריטן וועלט-קאָנגרעס פֿון "בונד". דאָס איז געווען אַ צונויפֿקומעניש מיט אַ היסטאָרישן באַטײַט: דער "בונד" האָט סוף-כּל-סוף, אָן איבעריקן חשק, באַשלאָסן צו אָנערקענען די גרינדונג פֿון ישׂראל ווי אַ וויכטיקע געשעעניש פֿאַרן ייִדישן פֿאָלק. גלײַכצײַטיק, אָבער, האָט די זעלביקע וועלט-קאָנפֿערערנץ אַרויסגעגעבן אַ גאָב דער אָנערקענטער מדינה. אָט זײַנען עטלעכע אויסצוגן פֿון דער דאָזיקער רעזאָלוציע:


די קאָנפֿערענץ שטעלט פֿעסט, אַז דעם ייִדישן לעבן אויף די ערטער דראָט אַ גרויסע אינערלעכע געפֿאַר אויך — מצד דעם לאַגער פֿון ציוניזם.
דער ציוניזם פֿאַרשפּרייט ייִאוש און אומגלויבן אין אונדזערע נאַציאָנאַלע לעבנס-מעגלעכקייטן אויף די ערטער. העברעיִזאַציע ווערט פֿאַקטיש אַנטקעגנגעשטעלט דעם קאַמף פֿאַר ייִדיש; הילף פֿאַר דער ישׂראל-מדינה ווערט דורכגעפֿירט אויף אַזאַ אופֿן, אַז זי זויגט אויס די ייִדישע ייִשובֿים און רעדוצירט די מעגלעכקייטן פֿון ממשותדיקער נאַציאָנאַלער שעפֿערישקייט אויף די ערטער. ...
אין אינטערעס פֿון שלום איז נייטיק, אַז ישׂראל זאָל אָנערקענען די מאָראַלישע רעכט פֿון די אַראַבישע פּליטים אויף רעפּאַטריאַציע און קאָמפּענסאַציע און אַז זי זאָל גיין אויף ווײַט-גייענדיקסטע הנחות, כּדי צו דערפֿירן צו דער ענדגילטיקער לייזונג פֿון דעם אַראַבישן פּליטים-פּראָבלעם.


אַזעלכע ווערטער האָט, פֿאַרשטייט זיך, ניט הלל ראָגאָף און ניט דער קרײַז פֿון דעם "פֿאָרווערטס"-הויפּטשטראָם געקאָנט פֿאַרלײַדן. אַזעלכע רייד וואָלטן, אַ פּנים, געקלונגען גאַנץ כּשר אין דער צײַטונג מיט אַ יאָר דרײַסיק פֿריִער, איידער זי — אונטער דער פֿירונג פֿון אַב. קאַהאַנען — האָט אָנגעהויבן אַרויסווײַזן קלאָרע סימפּאַטיעס צו ארץ-ישׂראל. די דאָזיקע סימפּאַטיעס זײַנען געוואָרן נאָך שטאַרקער אין יאָר 1929, נאָך די בלוטיקע געשעענישן דאָרטן, וואָס מע רופֿט אָפֿט מאָל "דער חבֿרונער פּאָגראָם". און שפּעטער איז געווען די מלחמה, מיטן חורבן, און דאָס לעבן אין אַמעריקע גופֿא האָט זיך געביטן.
אַזוי צי אַזוי, אָבער אין די 1950ער האָט דער "פֿאָרווערטס" געקליבן נחת פֿון ישׂראל, כאָטש מיט אייניקע זײַטן פֿון דעם ישׂראלדיקן לעבן איז מען, פֿון מאָל צו מאָל, געווען אַ ביסל ניט צופֿרידן. האָט טאַקע ראָגאָף אין זײַנע אַרטיקלען אונטערגעשטראָכן, אַז אין די פֿראַגן פֿון ישׂראל און ישׂראלדיקער פּאָליטיק איז דער מהלך צווישן זײַן צײַטונג, און דעם גרעסטן טייל פֿון די אַמעריקאַנער ייִדישע אַרבעטער-אָרגאַניזאַציעס, און דעם "בונד" געווען זייער אַ גרויסער; בערך אַזאַ, ווי צווישן דעם "בונד" און דער אַרבעטער-באַוועגונג אין ישׂראל גופֿא.
אַפֿילו די קאָמוניסטן, וועלכע האָבן אָנערקענט ישׂראל אין דער צײַט ווען דער סאָוועטן-פֿאַרבאַנד האָט געשטיצט די ייִדישע מדינה, זײַנען פֿאַרבליבן אויך ווײַטער וואַרעמער געשטימט צו ישׂראל איידער דער "בונד". דאָס איז קלאָר, למשל, פֿון דעם אַרטיקל "דאָס ייִדישע פֿאָלק און מדינת-ישׂראל", וואָס דער רעדאַקטאָר פֿון "מאָרגן-פֿרײַנד" פּסח נאָוויק (אַליין אַ געוועזענער בונדיסט און, ביז 1921 — אַ זשורנאַליסט פֿון "פֿאָרווערטס") האָט פֿאַרעפֿנטלעכט אין זײַן צײַטונג דעם 13טן מײַ 1955. ער האָט ניט געוואָלט דורכלאָזן די זכיה אַרײַנצוזאָגן ביידע צדדים, ווי אויך דער צײַטונג "דער טאָג" און האָט, בפֿרט, געשריבן:


אין מאָנטרעאָל איז ניט לאַנג צוריק פֿאָרגעקומען אַ "וועלט-קאָנפֿערענץ" פֿון פֿאָרשטייער פֿון בונדיסטישע גרופּעס אין אַן ערך אַ טוץ לענדער און זי האָט אָנגענומען אַ רעזאָלוציע וועגן ישׂראל און די ציוניסטן. האָט זיך אָנגעהויבן אַ טומל.
הלל ראָגאָף, רעדאַקטאָר פֿון "פֿאָרווערטס", אין אַן אַרטיקל אין דער צײַטונג פֿון 5טן מײַ, זאָגט, אַז די "בילבולים" פֿון דער רעזאָלוציע קאָן מען געפֿינען אין "אַראַבישער פּראָפּאַגאַנדע" ... און אַנדערע שׂונאים פֿון דער ייִדישער מדינה. דער רעדאַקטאָר פֿון "פֿאָרווערטס" האָט געגעבן די בונדיסטן אומגעפֿער די זעלביקע "טריטמענט" (באַהאַנדלונג), ווי ער גיט לינקע, קאָמוניסטן — מיט אַלע פֿלאַכקייטן, האַלבע אמתן און גאַנצע פֿאַבריקאַציעס, וואָס צייכענען אויס די אַרטיקלען אין "פֿאָרווערטס" וועגן פּרינציפּיעלע פֿראַגן, ספּעציעל ווען עס האַנדלט זיך וועגן געבן אימיצן אַ "גאָב".
מיט אַ וואָך פֿריִער, דעם 30סטן אַפּריל, איז דער רעדאַקטאָר פֿון "טאָג", ס. דינגאָל, אַרויס מיט אַן אַרטיקל קעגן דער בונדיסטישער רעזאָלוציע. ... דער "קבלת-פּנים", וואָס די רעזאָלוציע האָט געקראָגן ..., שפּיגלט אָפּ אַ געוויסע לאַגע אינעם ייִדישן לעבן און באַרעכטיקט גראָד געוויסע שטעלן פֿון דער רעזאָלוציע. אָבער דאָס הייסט ניט, אַז זי איז ניט אין אַ היפּשער מאָס אַ פֿאַלשע, אָדער אַפֿילו אַ שעדלעכע.
די רעזאָלוציע גיט "אָנערקענונג" מדינת-ישׂראל — זיבן יאָר נאָך דער אַנטשטייוּנג פֿון דער מדינה. די דאָזיקע פֿאַרשפּעטיקונג דעקט אויף איין זײַט פֿון דער פֿאַלשער שטעלונג פֿון "בונד" אין משך פֿון יאָרן. ער האָט ניט געוואָלט וויסן פֿון ייִדישער מלוכהשאַפֿט, אין ביראָבידזשאַן צי אין ישׂראל. ער האָט ניט געוואָלט זען דעם אַנטי-אימפּעריאַליסטישן קאַמף, סײַ פֿון ייִדן און סײַ פֿון אַראַבער, ניט געוואָלט זען ... דעם פּראָגרעסיוון כאַראַקטער פֿון דעם קאַמף פֿון די מאַסן אין ישׂראל, — אַן אַנטי-אימפּעריאַליסטישער קאַמף, קעגן לאָנדאָן און קעגן וואַשינגטאָן. ווען דער "בונד" וואָלט עס דעמאָלט באַגריפֿן, וואָלט ער ניט געווען געהאַלטן, אַז די לינקע עלעמענטן, וועלכע האָבן עס יע געזען און האָבן געזוכט — און זוכן — צו העלפֿן די מאַסן פֿון ישׂראל, זײַנען מיט אַ מאָל געוואָרן "ציוניסטן".
איצט, אַז די "אָנערקענונג" איז געקומען, האַלט דער "בונד", לויט דער רעזאָלוציע, אַז די אינטערעסן פֿון מדינת-ישׂראל דאַרפֿן זײַן "אונטערגעוואָרפֿן די אינטערעסן פֿון ייִדישן וועלט-פֿאָלק". דאָ האָבן מיר די אַנדערע זײַט פֿון אַ פֿאַלשער שטעלונג. ווער ווייס וואָס דער דאָזיקער "וויסנשאַפֿטלעכער" טערמין דאַרף באַדײַטן?, אָבער איינס איז קלאָר דערפֿון, אַז מיט אַלע באַשולדיקונגען קעגן די ציוניסטן, פֿאַר זייער נאַציאָנאַליזם, דעקט די רעזאָלוציע אויף אַ מין בונדיסטישן נאַציאָנאַליזם. אפֿשר איז (דער רוסישער מאַרקסיסט) פּלעכאַנאָוו געווען צו שאַרף, ווען ער האָט, מיט יאָרן צוריק, געזאָגט, אַז די בונדיסטן זײַנען ציוניסטן, וואָס האָבן מורא פֿאַרן ים, אָבער אַז מיר האָבן דאָ צוטאָן מיט נאַציאָנאַליזם, איז קלאָר.

דאָס הייסט, אַז — קוקנדיק פֿון דעם קאָמוניסטישן ווינקל — איז געווען גאַנץ כּשר אונטערצוהאַלטן די ייִדישע מדינה, אָבער ס׳איז געווען נאַציאָנאַליסטיש צו רעדן וועגן ייִדן ווי אַ וועלט-נאַציע. דאָס האָט, אַגבֿ, אָפּגעשפּיגלט די סאָוועטישע באַציִונג צו אָט די זאַכן.

* * *

טאָ לאָמיר אַ פּרוּוו טאָן פֿאַרשטיין, ווי אַזוי זשע איז עס געווען: פֿון איין זײַט האָבן זיך די בונדיסטן, און דער "פֿאָרווערטס" געקריגט, אָבער גלײַכצײַטיק זײַנען זיי פֿאַרבליבן קרובֿישע סבֿיבֿות און האָבן זיך קיין מאָל אין גאַנצן ניט צעקריגט?
אַן ענטפֿער אויף דער פֿראַגע גיט ראָגאָף אין זײַן בוך "דער גײַסט פֿון "פֿאָרווערטס":


... אין די בונדישע גרופּן דאָ אין אַמעריקע האָט זיך געשאַפֿן אַ מיטעלער שיכט, וואָס האָט זיך אָפּגעווענדט פֿון דער עקסטרעם־לינקער בונדישער שטעלונג, און זיך גערוקט נעענטער צו דער רעכטער שטעלונג פֿון "פֿאָרווערטס". דער מיטעלער שיכט איז געווען ווי אַ "צעמענט", וואָס האָט צונויפֿגעהאַלטן די פֿאַרבינדונג צווישן די צוויי אָרגאַניזאַציעס, נישט געקוקט אויף די כּוחות, וואָס האָבן זיי אָפּגעשטויסן איינע פֿון די אַנדערע. דער מיטעלער שיכט איז וואָס ווײַטער געווען אַלץ שטאַרקער און ... דאָמינירנדיקער אין דער היגער בונדישער משפּחה, נישט געקוקט אויף דעם, וואָס אָפֿיציעל איז די אָרגאַניזאַציע (פֿאַרבליבן) אונטער דער פֿירערשאַפֿט פֿון די לינקע עקסטרעמיסטן.


איך קלײַב זיך דאָ ניט געבן קיין אָפּשאַצונג וועגן די צדדים, ווער פֿון זיי איז געווען אַן "עקסטרעמיסט", "נאַציאָנאַליסט" צי נאָך עפּעס. דער לייענער וועט עס אַליין באַשליסן. איך בין זיכער, אַז די מיינונגען וועלן ניט בײַ אַלעמען צונויפֿפֿאַלן. מיר רעדן דאָך ניט וועגן וויסנשאַפֿט, נאָר וועגן מענטשלעכע און אידעאָלאָגישע צווישן-באַציִונגען. זיי — די צווישן-באַציִונגען — עקזיסטירן אויך הײַנט. ווידער אַ מאָל איז עמעצער אַן "עקסטרעמיסט", אַ "לינקער", אַ "רעכטער", וכ׳. אַלץ חזרט זיך איבער.