מרים־לאה דראָז (רעכטס) מיט גבֿריאלה אָרכאַ גרייטן צו די פֿאָרשטעלונג פֿון דעם פֿרויען־טעאַטער

אין די חרדישע קרײַזן נעמט מען ערנסט אויף דעם ענין "קול אישה" — אַז אַ מאַנסביל טאָר נישט הערן ווי אַ פֿרוי זינגט. בײַ די מאָדערנע פּוסקים איז דאָ אַ חילוקי־דעות, צי דער פֿאַרווער איז אויך חל אויף אַ רעקאָרדירט קול, וווּ מע קען נישט זען די זינגערין, אָדער אויף סיטואַציעס ווען פֿרויען זינגען צוזאַמען מיט מענער ווי, למשל, בײַ די שבתדיקע זמירות אָדער בײַם דאַווענען אין שיל.

פֿונדעסטוועגן, שאַפֿט "קול אישה" אַ שטיקל פּראָבלעם פֿאַר די פֿרויען, וועלכע האָבן שטאַרק ליב צו זינגען און האָבן אַ טאַלאַנט דערצו. בפֿרט זעט זיך דאָס אָן בײַ די בעלי־תּשובֿה, וועלכע האָבן אין זייער פֿריִערדיקן גילגול פֿרײַ געזונגען פֿאַר אַן עולם, און האָבן שוין מער נישט קיין געלעגנהייט עס צו טאָן.

כּדי צו העלפֿן אָט די זינגערינס, און אויך טענצערינס, וועלכע ווילן אויפֿטרעטן, אָן עובֿר צו זײַן אויף דער הלכה, האָט אַ גרופּע יונגע פֿרומע פֿרויען הײַיאָר געגרינדעט דעם "פּראָפֿעסיאָנעלן פֿרויען־טעאַטער", וואָס וועט האָבן איר ערשטע פֿאָרשטעלונג זונטיק, דעם 25סטן פֿעברואַר, אין ניו־יאָרק.

די פּראָגראַם פֿון פֿרויען, פֿאַר פֿרויען, הייסט "שיר למעלות", און וועט אַרײַננעמען זינגערינס און טענצערינס פֿון ניו־יאָרק, ניו־דזשערזי, מאַסאַטשוסעטס, קאַליפֿאָרניע און ישׂראל. זיי וועלן אויפֿטרעטן אין פֿאַרשידענע מוזיקאַלישע זשאַנערס: אָפּערע, בראָדוויי און "פּאַפּ־ראָק", ווי אויך ניגונים און תּפֿילות. אַ סך פֿון די אַקטריסעס האָבן שוין אַרויסגעגעבן קאָמפּאַקטלעך און וועלן זינגען זייערע אייגענע שאַפֿונגען. צווישן די אויפֿטרעטער: אַ געוועזענע אָפּערע־זינגערין, אַ געוועזענע חזנטע און אַ תּלמוד־פּראָפֿעסאָרין.

איינע פֿון די זינגערינס, לאָרי לייפֿער, איז אַ בעל־תּשובֿה, וועלכע האָט לעצטנס זיך שטאַרק פֿאַראינטערעסירט מיט דער ייִדישער שפּראַך, און מוז איצט באַשליסן, צי זי זאָל זיך לערנען ייִדיש, צי לשון־קודש. בײַם קאָנצערט דעם זונטיק וועט זי טאַקע זינגען "אויפֿן פּריפּעטשיק".

"הלוואַי וואָלטן מער פֿרויען געזונגען ייִדישע לידער," האָט לייפֿער באַמערקט. "איך אַליין האָב נישט קיין גרויסן ייִדיש־רעפּערטואַר — ׳טומבאַלאַלײַקאַ׳, ׳דאָנאַ, דאָנאַ׳ און איך וויל זיך אויך אויסלערנען ׳ראָזשינקעס מיט מאַנדלען׳. יאָ, איך ווייס, די לידער זענען שוין אַזוי פֿאַרשלעפּט... אָבער אַ סך פֿון די יונגע פֿרויען האָבן נישט געהערט קיין איינס פֿון זיי, אָדער ווייסן נישט וואָס די ווערטער מיינען, און דאָס טויג נישט. וויפֿל מענטשן ווייסן, למשל, אַז ׳דאָנאַ, דאָנאַ׳ איז פֿאַרווערט אין צפֿון־קאָרעע, ווײַל ס׳איז אַ ליד וועגן פֿרײַהייט? אַ סך אינפֿאָרמאַציע ווערט פֿאַרלוירן פֿון דור צו דור."

לייפֿערס געשיכטע איז אַ ביסל אַנדערש פֿון אַנדערע בעלי־תּשובֿה. איר טאַטע איז דערצויגן געוואָרן אין אַ חסידישער היים, אָבער האָט בײַ 20 יאָר אָנגענומען אַ מאָדערן־אָרטאָדאָקסישן לעבנס־שטייגער. שפּעטער האָבן אירע טאַטע־מאַמע זיך געגט, און איר מאַמע האָט דערצויגן די קינדער אויף אַ פֿאַרם אינעם זעלבן קריסטלעכן שטעטל, וווּ זי איז אויפֿגעכאָוועט געוואָרן — ווינדהאַם, ניו־יאָרק — און במילא האָט לאָרי זייער ווייניק געוווּסט וועגן ייִדישקייט.

"די פֿאַרם איז געווען מײַן זיידנס מקום־מיקלט ווען ער איז אָנגעקומען קיין אַמעריקע פֿון נאַצי־דײַטשלאַנד," האָט לאָרי דערציילט. "דערפֿאַר פֿיל איך זיך ווי אַ קינד פֿון שארית־הפּליטה, כאָטש איך בין אַ סך ייִנגער ווי די אַנדערע קינדער פֿונעם ׳צווייטן דור׳. ווען איך פֿאַרברענג שבת מיט מײַן טאַטנס חסידישער משפּחה אין באָראָ־פּאַרק, אָדער לייקוווּד, הער איך זיך צו צו אַלע זייערע חורבן־געשיכטעס. זיי ווילן אַלע, אַז איך זאָל פֿאַרשרײַבן זייערע איבערלעבונגען אויפֿן קאָמפּיוטער, אַזוי ווי איך וואָלט געווען זייער פֿאַרבינדלער מיט דער מאָדערנער געזעלשאַפֿט."

אַ צווייטע פֿרוי, וועלכע וועט זונטיק אויפֿטרעטן איז גבֿריאלה אָרכאַ, אַ פּראָפֿעסיאָנעלע טענצערין אין באָסטאָן, וואָס מע האָט זי לעצטנס אָנגעשטעלט ווי די כאָרעאָגראַפֿין פֿון דער פֿאָרשטעלונג "פֿידלער אויפֿן דאַך" אין וואַשינגטאָן. איצט רעזשיסירט זי אַ פּיעסע, וואָס זי האָט אַליין אָנגעשריבן, "מרימס ליד", און וועט דעם זונטיק מסתּמא פֿאָרשטעלן אַ סצענע פֿון דער פּיעסע — אפֿשר איינע פֿון די טענץ.

"אַ פֿרוי דאַרף נישט פֿילן קיין שפּאַלט צווישן איר פֿאַרגעניגן אויפֿצוטרעטן פֿאַר אַן עולם, און איר ליבשאַפֿט צו דער תּורה," האָט דערקלערט עדינה קאָזאַק, איינע פֿון די גרינדערינס פֿונעם "פּראָפֿעסיאָנעלן פֿרויען־טעאַטער", און אַליין אַ טענצערין און זינגערין אין ישׂראל. "דורך אונדזער טעאַטער קאָנען פֿרויען צופֿרידנשטעלן ביידע פֿאַרלאַנגען."

מרים־לאה דראָז, אַ ביבליאָטעקערין און די פּראָדוצירערין פֿון דער פֿאָרשטעלונג, איז איבערראַשט מיטן טאַלאַנט פֿון די פֿרויען וואָס טרעטן אויף, און האָפֿט, אַז דאָס וועט איבערצײַגן דעם ייִדישן ציבור אין דער וויכטיקייט פֿון אַזוינע פֿרויען־פּראָדוקציעס. "אַ טאַלאַנט איז אַ מתּנה פֿונעם אייבערשטן, און דערפֿאַר דאַרף מען אים ניצן — אָבער פֿאַרשטייט זיך, בלויז אויף אַן אופֿן וואָס דריקט אויס זײַן רצון," האָט דראָז באַמערקט.

די פֿאָרשטעלונג וועט פֿאָרקומען אינעם "דזשעראַלדין שאָטענשטיין קולטור־צענטער" פֿון ישיבֿה־אוניווערסיטעט, 239 איסט 34סטע גאַס, אין מאַנהעטן, און מע וועט זי ווײַזן צוויי מאָל — 4:00 און 8:00. בילעטן קאָסטן 30$ ווען מע באַשטעלט זיי דורך דער אינטערנעץ (http://pwt-concert.eventbrite.com), און 36$ בײַ דער טיר. סטודענטן: 15$. די גאַנצע הכנסה גייט פֿאַר צדקה, און וועט העלפֿן צו שטיצן ווײַטערדיקע פֿרויען־פּראָיעקטן.