» רפֿאל מאַהלער (1899—1977)
April 27, 2007
געשיכטע
פֿון רפֿאל מאַהלער (1899—1977)
אַ גרופּע ייִדישע היסטאָריקער אויף אַ וויסנשאַפֿטלעכן צוזאַמענפֿאָר פֿון ייִוואָ אין ווילנע (1933). עס זיצן (פֿון רעכטס אויף לינקס): ד״ר י. שאַצקי, ד״ר ג. פֿאַף, מ. מיזעס, פּראָפֿ׳ ש. דובנאָוו, א. טשיריקאָווער, פּראָפֿ׳ מ. א. הלוי, ד״ר פֿ. פֿרידמאַן, רבֿקה נוטיק; עס שטייען (פֿון רעכטס אויף לינקס): ש. ליימאַן, ד. לערנער, ד״ר ר. מאַהלער, פֿ. כּהן, ד״ר ר. גלאַנץ, י. בערעזינסקי, א. שולמאַן, ד״ר ע. רינגעלבלום.

שוין פֿאַר דער מלחמה האָט ד''ר עמנואל רינגעלבלום רעפּרעזענטירט דאָס שענס­טע און דאָס בעסטע פֿון דעם ייִנגסטן דור ייִדישע היסטאָריקער אין פּוילן. אַ תּלמיד ותיק פֿון יצחק שיפּערן אין מעטאָדן פֿון פֿאָרשן געשיכטע, האָט ער אויך דער­מאָנט זײַן אויסגעצייכנטן לערער אין זײַן לעבנס­וועג ווי אַ געזעלשאַפֿטלעכער טוער און פּאָליטישער קעמפֿער. מיט באַלאַ­באַ­נען האָט אים פֿאַראייניקט נישט בלויז די אַליין-באַגרענעצונג אויסשליסלעך צו גע­שיכ­טע פֿון ייִדן אין פּוילן, נאָר אויך די נטיה אויסצופֿאָרשן יעדן ענין, לויט די אַרכיוואַלישע מקורים, און דער מאָנאָ­גראַפֿישער אופֿן פֿון באַהאַנדלען היסטאָרישע פֿראַגעס. בעת באַלאַבאַן און שיפּער האָבן געהערט צו צוויי תּקופֿות אין ייִדישן קול­טור-לעבן, צו דער פֿאַרמלחמהדיקער "גליציה וחכמיה" און צום נאָך-מלחמהדיקן פּוילן, איז רינגעלבלום געווען כּמעט אין גאַנצן אַ דערשײַנונג פֿון ייִדישן לעבן און שאַפֿן אין אומאָפּהענגיקן פּוילן.