» 20110527
May 27, 2011
פּובליציסטיק
פֿון יואל מאַטוועיעוו (ניו־יאָרק)

מײַנער אַ חסידישער באַקאַנטער האָט מיר אַמאָל געזאָגט, אַז ס׳איז פֿאַראַן אַ גרויסער חילוק צווישן תּורה־הקדושה און שעקספּירס ווערק. די תּורה איז אַן אומאויסשעפּלעכער קוואַל, וואָס לאָזט זיך אָפּטײַטשן אויף כּלערליי אופֿנים, אָן אַ סוף. אַלע מפֿרשים אין דער וועלט קאָנען נישט דערגרייכן דעם דנאָ פֿון דער ענדלאָזיקער תּורה־חכמה. די פּיעסעס פֿון שעקספּיר, להבֿדיל, ווי מײַן פֿרײַנד האָט דערקלערט, זענען אָבער אינגאַנצן אַנדערש. ווען דו האָסט זיי איבערגעלייענט איין מאָל, צום מערסטן צוויי־דרײַ, איז מער נישטאָ דאָרטן וואָס צו פֿאָרשן און מפֿרש צו זײַן.

וואָס שײַך דער הייליקער תּורה, האָט מײַן חבֿר טאַקע ריכטיק געזאָגט. ס׳איז טאַקע בטבֿע זייער אַ קאָמפּליצירטער טעקסט, אַרום וועלכן עס האָט זיך געשאַפֿן אַ גאָר רײַכע אינטערפּרעטאַטיווע טראַדיציע, וואָס דערמעגלעכט צו געפֿינען אָן אַ שיעור נײַע פּשטלעך, רמזים און טיפֿע סודות אַפֿילו אין איין פּסוק; בפֿרט, ווען מע ווענדט אָן אַזאַ "שווערע אַרטילעריע", ווי גימטריאות און אַנדערע קבלה־מיטלען. נעמט דאָס איינציקע וואָרט "בראשית", שטעלט די אותיות איבער אויף אַן אַנדערן אופֿן — און האָט איר שוין 720 פֿאַרשיידענע צירופֿי־אותיות, פֿון וועלכע מע קאָן אויסבויען טויזנטער דרשות.