אַזוי האָט זיך אָנגעהויבן דער קאָנצערט לטובֿת

די הויפּט־טעמע אינעם פֿאַרגאַנגענעם מײַ־חודש האָט דאָמינירט די טעמע — ישׂראל. פֿאַרשטייט זיך, אַז די צענטראַלע אונטערנעמונג איז געווען געווידמעט דעם "יום־העצמאות" און "יום־ירושלים". אמת, צוליב דעם בײַט פֿון די אַמבאַסאַדאָרן, האָבן מיר דאָ געפֿײַערט דעם אומאָפּהענגיקייט־טאָג נישט אין אַפּריל, נאָר מיט אַ פֿאַר­שפּעטיקונג, דעם 14טן מײַ. אויפֿן אָרט פֿון דער אַמבאַסאַדאָרין נעמי בן־עמי, איז געקומען דער קורצווײַליקער דיפּלאָ­מאַ­טישער ישׂראל־שליח אין מאָלדאָווע שחר אַריאלי. ער האָט טאַקע אָרגאַניזירט דעם פֿײַערלעכן אויפֿנעם, אויף וועלכן עס זײַנען בײַגעווען די מיטגלידער פֿון דער מאָל­דאַווישער רעגירונג, פּארלאַמענט־דע­פּו­טאַטן, אַקטיוויסטן פֿון דער ייִדישער קהילה און אַנדערע געסט.

כ׳וויל אָבער מער זיך אָפּשטעלן אויפֿן יום־טובֿדיקן קאָנצערט, וואָס איז פֿאָר­גע­קומען אינעם גרויסן זאַל פֿון דער מאָל­דא­ַווישער פֿילהאַרמאָניע. אָנגעהויבן האָט ער זיך פֿונעם אַרויסטראָגן אויף דער בינע 12 אָנגעצונדענע ליכט, וואָס האָבן סימ­באָ­ליזירט די 12 ישׂראל־שבֿטים. גע­טראָגן האָבן די ליכט פֿאָרשטייער פֿון פֿאַר­שידענע ישׂראל־אָרגאַניזאַציעס אין מאָלדאָווע — קאָנסולאַט, סוכנות, "דזשוינט"; די אָנ­גע­זעע­נע פּערזענלעכקייטן פֿון דער קהילה, פֿאָרשטייער פֿון קולטור, גע­שעפֿט­לײַט, גע­זעלשאַפֿטלעכע טוער. דער עולם אין זאַל האָט האַרציק באַגריסט די מאַניפֿעס­טאַציע.

דער לײַטמאָטיוו פֿונעם קאָנצערט איז אַוודאי געווען ישׂראל — לידער, טענץ, באַריכטן וועגן די דערגרייכונגען אין פֿאַרשידענע געביטן — די נאָראַטאָרס האָבן וועגן דעם דערציילט אויפֿן הינטערגרונט פֿון צוויי ריזיקע קינאָ־עק­ראַ­נען, אויף וועלכע מ׳האָט געקאָנט זען קאָ­לירפֿולע בילדער פֿון ישׂראל־פּיי­סאַזשן. די אָרטיקע קונסט האָבן פֿאָר­געשטעלט די אָנ­גע­זעע­נע מוזיקער און אַרטיסטן. מיר, פּער­זענ­לעך, איז זייער גע­פֿעלן גע­וואָרן דאָס שפּילן פֿון קאָנסטאַנטין מאָסקאָ­וויטש אויפֿן מאָל­דאַווישן פֿאָלקס־אינ­סטרומענט — נאַי. די באַקאַנטע ישׂראל־ניגו­נים האָבן באַקומען גאָר אַ נײַע באַפֿאַרבונג, זיך אָנגעגאָסן מיט וויי­כע, ליכטיקע קלאַנגען.

נאָכן קאָנצערט זײַ­נען די געסט פֿאַרבעטן געוואָרן אינעם בײַיִקן רעסטאָראַן "מאָנטענעלי". שחר אַריאלי האָט אין זײַן רעדע באַטאָנט, אַז די באַ­ציִונגען צווישן מאָלדאָווע און ישׂראל זײַנען הײַנט זייער וואַרעמע, און אַז די דאָזיקע וואַרעמקייט האָט ער באַלד דערפֿילט, קומענדיק קיין קעשענעוו. דאָס לעצטע יאָר איז געווען אַ הצלחהדיקס, בפֿרט נאָך דעם ווי דער מאָלדאַווישער אויסערן־מיניסטער האָט באַזוכט ישׂראל.

און נאָך איין וויכטיקע ייִדישע אונ­טער­נעמונג איז דורכגעפֿירט געוואָרן אין דעם פֿאַרגאַנגענעם חודש. איך מיין, דעם "רונדן טיש", אָרגאַניזירט דורך דעם ישׂראלדיקן קולטור־צענטער אין מאָלדאָווע און דעם דע­פּאַרטמענט פֿון עטנישע צווישנבאַציִונגען. עס זײַנען פֿאָרגעלייענט געוואָרן דרײַ אינ­טערעסאַנטע רעפֿעראַטן אויף דער אַלגעמיינער טעמע "59 יאָר אויפֿן וועג צום שלום". רעפֿערירט האָבן דרײַ וויסנ­שאַפֿטלער: דער היס­טאָ­ריקער, ד״ר סערגיי נאַזאַריאַ ("סא­ָוועטיש־ישׂראלדיקע באַ­ציִונגען, 1948־1967"); דער עקאָ­נאָ­מיסט, ד״ר יורי לאַ­ריו­שין ("דער וועג צום שלום דורך דעם עקאָנאָמישן פּראָ­גרעס"); און ד״ר ריטאַ קליי­מאַן, די פֿאַרוואַלטערין פֿון יודאַיִקאַ־סעקטאָר בײַ דער מאָל­דאַווישער וויסנשאַפֿט־אַקאַ­דעמיע. איר רעפֿעראַט האָט גע­טראָגן דעם נאָמען "דער בײַטראָג פֿונעם בעסאַראַבער ייִדנטום בײַם אַנטוויקלען די ישׂראל־קולטור".

פֿאַרשטייט זיך, אַז יעדער רעפֿעראַט און די דיסקוסיע אַרום אים איז ווערט מע זאָל עס באַהאַנדלען באַזונדער. עס וויל זיך אָבער בלויז אונ­טער­שטרײַכן, אַז די אַלגעמיינע שטימונג בעת דעם "רונדן טיש" איז געווען אַ דערהויבענע. אַלע זײַנען געווען באַגײַסטערט פֿון די דער­גרייכונגען, מיט וועלכע דאָס ייִדישע לאַנד איז געקומען צו איר 59סטן געבוירן־טאָג.