"דאָס איז אַלץ בלויז אַ תּירוץ", שרײַבט מײַן מאַמע אין ניו-יאָרק, "קום שוין אַהיים!" און איך דאַרף טאַקע מודה זײַן, אַז ס׳איז אפֿשר ניט כּדאַי און פּאַסיק פֿאַר מיר — אַן איין-און-איינציקן זון און אַ שטיקל ייִדישיסט דערצו — אַרומצובלאָנדזשען 9,000 מײַל פֿון משפּחה און פֿרײַנד. בײַם אָנהייב האָב איך זיך געלערנט כינעזיש אין פּעקין, כּדי טיפֿער אַרײַנצוגיין אין דער כינעזישער קולטור, סײַ אין דער אַלטער און סײַ אין דער מאָדערנער — אָבער סוף-כּל-סוף האָּב איך געניצט כינעזיש ווי אַ שליסל צו די אומבאַקאַנטע שפּראַכן פֿון כינעס פֿאַרשיידענע מינדערהייטן. אַזוי ווי מינדערהייט-שפּראַכן אומעטום, שטייען די דאָזיקע לשונות אין סכּנה צוליב דער פֿאַרשפּרייטונג פֿון אַן אָפֿיציעלער שפּראַך, אין דעם פֿאַל, "מאַנדאַרין" כינעזיש.

די דערפֿאַרונג פֿון דער ייִדישער סאָציאַליסטישער טעטיקייט אין ענגלאַנד בכלל און פֿון דעם ענגליש-ייִדישן סאָציאַליסטישן זשורנאַליזם בפֿרט האָט, בלי-ספֿק, געהאָלפֿן דער סאָציאַליסטישער סבֿיבֿה אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן זיך שטעלן אויף די פֿיס. דער "פֿאָרווערטס" האָט אויך געהאַט "ענגלישע שורשים", קודם-כּל, דורך די מיטאַרבעטער, וועלכע זײַנען געקומען פֿון ענגלאַנד קיין אַמעריקע. די רשימה פֿון אַזעלכע "פֿאָרווערטס"-מיטאַרבעטער איז גאַנץ לאַנג. אָבער די גרעסטע ראָלע, אָדער איינע פֿון די גרעסטע ראָלעס, האָט געשפּילט מאָריס ווינטשעווסקי (1856—1932), וואָס זײַן אמתער נאָמען איז געווען ליפּע בן-ציון נאָוואַכאָוויטץ.

א

די ייִדישע טעגלעכע פּרעסע אין אַמעריקע איז תּחילת געווען, דער עיקר, אַ וועלטלעכע. אַ סימן פֿון דעם איז געווען די באַציִונג צו שבת: למשל, פֿון די טעגלעכע צײַטונגען, וואָס זײַנען אַרויס אין ניו-יאָרק אין די צוואַנציקער יאָרן און שפּעטער, האָט נאָר דער "מאָרגן-זשורנאַל" געהיט שבת. אָבער אַפֿילו צווישן די סאָציאַליסטן-אַפּיקורסים זײַנען ניט אַלע געווען קעגנעריש געשטימט צו דעם גאַנצן סכום ייִדישע טראַדיציעס. נאָר אַ געוויסער טייל האָט אָפּגעוואָרפֿן אַלע סענטימענטן צו די מינהגים. צו דעם זגאַל האָט געהערט בנימין פֿײַגענבוים (1860—1932).

אויסצוג פֿון דער קינדער־מעשׂה "דאָס ייִנגעלע מיטן רינגעלע"

אויף פּורים האָט דער זיידע געבראַכט אַ גראַגער דעם ייִנגעלע מיטן רינגעלע און ער האָט צו אים אַזוי געזאָגט:

— זע, אַז המן־הרשע זאָל פֿון דיר ניט אַרויס מיט גאַנצע ביינער. גיב אים ווי ווערט ער איז!

— דאגה ניט, זיידע! — האָט ייִנגעלע־רינגעלע געענטפֿערט — ער וועט שוין בײַ מיר קריגן!

(המשך פֿון אַ קאָמיקס־סעריע)