» אַרגענטינע
December 21, 2012
געשיכטע
פֿון ד״ר כאָסע יודקאָווסקי (אַרגענטינע)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

שׂימחה באַזשור

(סוף פֿון פֿריִערדיקן נומער)

שׂימחה באַזשור

דעם 3טן מײַ 1996 האָט די בוענאָס־אײַרעסער פֿאָלקשפּראַך־אַקאַדעמיע, אַ פּרעסטיזשפֿולע אינסטיטוציע, אויסגעצייכנט דעם ווירטואָז שׂימחה באַזשור מיטן טיטל "טאַנגאָ־גלאָריע", פֿאַר זײַנע דערגרייכונגען אין מוזיק.
דאָס איז געווען אַ גוט פֿאַרדינטע אָנערקענונג פֿאַר אַ מענטשן וועמען סײַ דער ברייטער עולם, סײַ קאָלעגן, ווי אויך היסטאָריקערס, האָבן געהאַלטן פֿאַרן וויכטיקסטן פֿידלער פֿון אַרגענטינע, אין טאַנגאָ, אין דער קלאַסישער מוזיק, ווי אויך ווי אַ מוזיק־פּעדאַגאָג.
ער איז געבוירן אין נאַשעלסק, אַ קליין שטעטל ניט ווײַט פֿון וואַרשע, דעם 4טן אַפּריל 1928. אין יאָר 1934, צוזאַמען מיט זײַנע עלטערן, איז ער אָנגעקומען קיין בוענאָס־אײַרעס.
אַלט זײַענדיק קוים 13 יאָר, שפּאַנט ער אַרײַן אין דער טאַנגאָ־וועלט, אָנטייל נעמענדיק פֿון דעמאָלט אָן אין פּרעסטיזשפֿולע אָרקעסטערס. נאָר ווי אַ בײַשפּיל וועלן מיר דערמאָנען די אָרקעסטערס פֿון מיגעל קאַלאָ, קאַרלאָס די סאַרלי, אָסוואַלדאָ פּוגליעסע און דער ערשטער אַסטאָר פּיאַצאָלאַס־קווינטעט (1959—1961). צוואַנציק יאָר פֿון כּסדרדיקער אָנוועזנהייט אינעם טאַנגאָ, געווינענדיק די אָנערקענונג פֿון מוזיקערס און פּובליקום.
גלײַכצײַטיק האָט ער געהאַט אַן אַקטיווע און פֿרוכפּערדיקע באַטייליקונג אין דער קלאַסישער מוזיק: ער איז געווען ערשטער פֿידל אין דעם אַרגענטינער נאַציאָנאַלן סימפֿאָנישן אָרקעסטער (1949—1954), קאָנצערטינאָ אין די סימפֿאָנישע אָרקעסטערס פֿון קובע, אוניווערסיטעט פֿון סאַן כואַן (אין אַרגענטינע), וועראַקרוס־אוניווערסיטעט (אין מעקסיקע), פֿילהאַרמאָנישע אָרקעסטערס פֿון די אַמעריקעס.

December 14, 2012
געשיכטע
פֿון ד״ר כאָסע יודקאָווסקי (אַרגענטינע)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

דער אָרקעסטער פֿון ראַול קאַפּלון
דער בוענאָס־אײַרעסער ייִוואָ האָט זיך אונטערגענומען צו דיגיטאַליזירן פֿאַרשיידענע דאָקומענטן, צײַטונגען, ביכער, ווי אויך דעם מוזיק־אַרכיוו; מאַטעריאַלן וואָס זײַנען געראַטעוועט געוואָרן נאָכן טעראָר־אַטענטאַט פֿון 18טן יולי 1994, און מען האָט אָנגעהויבן צו געפֿינען טאַנגאָס אויף ייִדיש, געשאַפֿענע איבער דער גאַנצער וועלט און אויך אין אַרגענטינע. און ווען מיר זאָגן געשאַפֿענע, האָבן מיר אין זינען סײַ די ווערטער, סײַ די מוזיק, ווי אויך די מוזיקער און זינגער, וואָס שפּילן און אינטערפּרעטירן די טאַנגאָס.
אין שײַכות מיט אָט דער טעמע, האָבן מיר געבעטן בײַ ד״ר כאָסע יודקאָווסקין (אויף שפּאַניש, Khudkovski), דער בעסטער קענער און מבֿין אין דעם געביט, ער זאָל צוגרייטן אַן אַרטיקל וועגן דרײַ גרויסע ייִדישע פֿידלער, וועלכע האָבן זיך דערוואָרבן אַ שם ווי גרויסע ווירטואָזן. ד״ר יודקאָווסקי האָט זייער אַ סך געפֿאָרשט און האָט אַ לאַנג־יאָריקע דערפֿאַרונג; ער האָט וועגן דעם שוין אָנגעשריבן עטלעכע ביכער, וואָס דער אַרגענטינער ייִוואָ האָט אַרויסגעגעבן.
און אָט וואָס עס שרײַבט ד״ר כאָסע יודקאָווסקי:
טאַנגאָ דריקט אויס אין מוזיק און ליד דאָס ענדגילטיק פֿאַרלוירענע און פֿאַרשוווּנדענע: ליבעס, פֿרײַנד, יוגנט, די געגנט, די מוטער, טרוימען. דערפֿאַר איז ער, אין תּוך גענומען, אומעטיק, בענקעוודיק, מעלאַנכאָליש, עלעגיש.
"...איך האַלט אין קוקן אויף מײַן לעבן
אינעם קרישטאָל פֿון אַ סאַזשלקע.
און ס׳גייען פֿאַרבײַ, בעת איך דענק
די פֿאַרשוווּנדענע שעהען, די פֿאַרוויאַנעטע טרוימען..."
טאַנגאָ ״De barro״ (בלאָטיק) [האָמעראָ מאַנסי)